افکار پارانوئید خفیف در جمعیت عمومی بسیار رایج است و به طور طبیعی بهبود می یابند. پارانویای طولانی مدت میتواند نشانهای از یک اختلال سلامت روان باشد یا در اثر سوء مصرف مواد مخدر، زوال عقل یا سایر شرایط پزشکی که بر مغز تأثیر میگذارد، ایجاد شود. پارانویا لزوماً از یک بیماری روانی ناشی نمی شود.
پارانویا گاهی اوقات به عنوان یک هذیان آزاردهنده شناخته می شود. هذیان یک باور ثابت و نادرست است که حتی زمانی که هیچ مدرکی دال بر درست بودن آن باور وجود ندارد، به آن ادامه میدهد.
علائم پارانویا چیست؟
علائم پارانوئید می تواند از احساس عمومی بی اعتمادی و سوء ظن به دیگران تا باورهای عجیب و غریب و پیچیده مانند تئوری های توطئه در مورد دولت، پلیس یا بیگانگان متغیر باشد.

پارانوئید بودن ممکن است به این معنی باشد که:
- به دیگران بی اعتماد است یا به آنها مشکوک است
- تئوری های توطئه را توسعه می دهد
- احساس بسیار مهمی می کند که مردم باید به آنها توجه کنند
- احساس عصبانیت، خیانت یا ترس می کند
- بیش از حد هوشیار است
- بخشیدن دیگران برایش سخت است
- زمانی که باورها مورد تردید قرار می گیرند یا مورد انتقاد قرار می گیرند، حالت تدافعی پیدا می کند
- درگیر انگیزه های پنهان دیگران است
- از سوء استفاده شدن می ترسد
- نمی تواند آرام شود
- استدلالی است
افراد مبتلا به پارانویا می توانند در مورد ترس خاص خود بسیار مضطرب شوند. اما پارانویا همان اضطراب نیست. اضطراب زمانی است که فردی بیش از حد نگران خطراتی است که برای خود و دیگران ایجاد می کند. پارانویا زمانی است که فردی تفکر یا رفتار هذیانی و غیرمنطقی دارد.
چه چیزی باعث پارانویا می شود؟
وقتی توانایی استدلال و معنا بخشیدن به چیزها از بین می رود، افراد پارانوئید می شوند. دلیل این امر نامعلوم است. تصور میشود که پارانویا میتواند ناشی از ژنها، مواد شیمیایی در مغز یا یک رویداد استرسزا یا آسیبزا در زندگی باشد. احتمالا ترکیبی از عوامل مسئول است.
تحقیقات نشان داده است که افکار پارانوئید خفیف نسبتاً در جمعیت عمومی رایج است.
با این حال، پارانویا می تواند ناشی از یک اختلال سلامت روان باشد، از جمله:
اختلال شخصیت پارانوئید
اختلال شخصیت یک الگوی طولانی مدت از افکار، احساسات و رفتار مشکل ساز است. افراد مبتلا به اختلال شخصیت پارانوئید تمایل دارند که تصور کنند دیگران به آنها آسیب می رسانند، فریب می دهند یا از آنها سوء استفاده می کنند. آنها ممکن است مخفیانه، مجادله یا سرد به نظر برسند و کنار آمدن با آنها دشوار باشد. این اختلال ناشایع است و معمولاً با افزایش سن بهبود می یابد، به طوری که بسیاری از افراد در دهه ۴۰ یا ۵۰ زندگی خود بهبود می یابند.
اختلال هذیانی
افراد مبتلا به اختلال هذیانی یک هذیان دارند (یک باور ثابت و نادرست) بدون هیچ علامت دیگری از بیماری روانی. هذیان های پارانوئید رایج ترین هستند، که باعث می شود افراد احساس کنند که یک توطئه در کار است یا قرار است آسیب ببینند. اما افراد مبتلا به اختلال هذیانی می توانند انواع دیگری از باورهای غیرعادی نیز داشته باشند.
اگر فردی که می شناسید مبتلا به پارانویا است، مهم است که به او نگوئید که در حال تصور چیزهایی است یا دیوانه است. افکار پارانوئید آنها برای آنها بسیار واقعی است. درک و حمایت بهترین راه برای تشویق آنها به کمک گرفتن از یک متخصص است.
اسکیزوفرنی پارانوئید
اسکیزوفرنی نوعی روان پریشی است و باعث می شود افراد در تفسیر واقعیت دچار مشکل شوند. علائم اصلی توهم (مانند شنیدن صداهایی که وجود ندارد) و هذیان است. برخی از افراد مبتلا به اسکیزوفرنی دارای توهمات عجیبی هستند، مانند اینکه فکر می کنند افکارشان از طریق رادیو پخش می شود یا توسط دولت تحت آزار و اذیت قرار می گیرند. علائم دیگر عبارتند از تفکر آشفته و کاهش انگیزه برای کارهای روزمره.
اختلالات خلقی
اختلال روان پریشی و اختلال دوقطبی می توانند باعث پارانویا شوند.
سایر علل پارانویا عبارتند از:
چه زمانی باید به پزشکم مراجعه کنم؟
از آنجایی که پارانویا می تواند نشانه یک بیماری روانی یا آسیب مغزی باشد، اگر شما یا کسی که می شناسید دچار پارانویا شده است، مهم است که به پزشک مراجعه کنید.
اگر شما یا شخصی که می شناسید اغلب افکار و احساسات پارانوئیدی دارد و باعث ناراحتی می شود، مهم است که به دنبال کمک حرفه ای باشید.
اگر نگران پارانویای شخص دیگری هستید، بهتر است از او انتقاد نکنید یا به او بگویید که در حال تصور چیزهایی است. افکار آنها برای آنها واقعی است و نیاز به حمایت دارند.
پارانویا چگونه تشخیص داده می شود؟
ارزیابی سلامت روان توسط پزشک یا متخصص سلامت روان می تواند به تعیین علت پارانویا کمک کند. ارزیابی شامل سؤالات دقیق در مورد مشکلات فعلی، سابقه و سابقه خانوادگی مسائل مربوط به سلامت روان، سابقه پزشکی عمومی و هرگونه دارو یا مصرف مواد مخدر و الکل است.
پزشک ممکن است نیاز به معاینه فیزیکی، آزمایش خون یا اسکن داشته باشد تا علت فیزیکی زمینه ای را رد کند. در صورت مشکوک بودن به تشخیص بیماری روانی یا اختلال شخصیت، ممکن است لازم باشد به روانپزشک مراجعه کنند. پیدا کردن علت یا تشخیص اولین قدم برای درمان موثر است.
تشخیص علت پارانویا دشوار است. افراد مبتلا به پارانویا ممکن است نتوانند تشخیص دهند که مشکلی دارند و ممکن است به دلیل ترس از آسیب دیدن از پزشک یا بیمارستان اجتناب کنند.
پارانویا چگونه درمان می شود؟
درمان پارانویا به علت اصلی آن بستگی دارد. ممکن است شامل درمان روانشناختی یا دارو باشد. قطع مصرف الکل یا مواد مخدر تفریحی می تواند اولین قدم باشد و ممکن است به طور کلی مشکل را حل کند.
افراد مبتلا به افکار پارانوئید ممکن است به سختی به پزشک یا متخصص سلامت روان اعتماد کنند و ممکن است در پذیرش درمان مشکل داشته باشند. ایجاد یک رابطه مثبت با یک ارائه دهنده سلامت ممکن است زمان ببرد، اما می تواند منجر به بهبودی شود.
روان درمانی (شامل رفتار درمانی شناختی) می تواند برای موارد خفیف پارانویا یا اختلال شخصیت پارانوئید مفید باشد. این می تواند به فرد کمک کند تا بینش خود را نسبت به شرایط ایجاد کند، با علائم کنار بیاید و دید واقع بینانه تری نسبت به انگیزه های دیگران ایجاد کند.
برای شرایطی مانند روان پریشی، اسکیزوفرنی یا اختلالات هذیانی، درمان اصلی دارو است. این شرایط اکنون بیش از هر زمان دیگری قابل درمان هستند و بسیاری از داروهای ضد روان پریشی جدید در دسترس هستند. این شرایط معمولاً نیاز به درمان توسط روانپزشک دارد. گروه های روان درمانی، توانبخشی یا حمایت نیز ممکن است در ارتباط با دارو موثر باشند.