پاراپروتئینمی: علل، علائم و درمان

پاراپروتئین یک ایمونوگلوبولین مونوکلونال یا زنجیره سبک است که در خون یا ادرار وجود دارد. این توسط یک جمعیت کلونال از سلول های B بالغ، معمولا سلول های پلاسما تولید می شود.^[۱]

پاراپروتئینمی چیست؟

پارپروتئینمی نشان دهنده گروهی از بیماری های مرتبط است که با تکثیر نامتعادل یا نامتناسب سلول های تولید کننده ایمونوگلوبولین، معمولاً از یک کلون مشخص می شود. این سلول ها اغلب یک ایمونوگلوبولین ساختاری همگن (جزء M) و/یا یک ایمونوگلوبولین غیر طبیعی ترشح می کنند. اختلالات سلول های پلاسما را می توان به عنوان طیفی از شرایط از گاموپاتی مونوکلونال با اهمیت نامشخص (MGUS)، تا بدون علامت تا میلوم علامت دار در نظر گرفت.^[۱]

پاراپروتئینمی چقدر شایع است؟ (همهگیرشناسی)

بروز پارپروتئین در افراد بالای ۵۰ سال ۳.۲ درصد است.^[۱]

چه چیزی باعث پاراپروتئینمی می شود؟

• آثار باستانی: نمونه خون هپارینه شده.
• MGUS:^{[۲, ۳]}
  • MGUS با سطح پایین پاراپروتئین کمتر از ۳۰ گرم در لیتر، سلول های پلاسمایی مغز استخوان کمتر از ۱۰ درصد و عدم وجود آسیب اندام یا بافت مرتبط با میلوما (عمدتاً آسیب کلیوی، اسکلتی یا مغز استخوان) تعریف می شود.
  • بیماران اغلب مسن و از سلامت خوبی برخوردار هستند.
  • MGUS به هیچ درمانی نیاز ندارد و خطر کلی پیشرفت به میلوما ۱٪ در سال است.^[۱]
  • پیگیری باید به طور نامحدود ادامه یابد زیرا ممکن است مولتیپل میلوما، آمیلوئیدوز، ماکروگلوبولینمی یا اختلالات مربوطه رخ دهد.
• لنفوم غیر هوچکین.

شرایط بدخیم نئوپلاستیک:

• • مولتیپل میلوما. در ۱۵ سال گذشته درمان های موثری برای میلوما ایجاد شده است. میلوما غیرقابل درمان است، اما بهبودهایی در بقای کلی و کیفیت زندگی وجود دارد. درمان ها شامل بورتزومیب، تالیدومید و پیوند سلول های بنیادی است.^[۴]
  • بیماری های لنفوپرولیفراتیو شامل لوسمی لنفوسیتی مزمن، لنفوم غیر هوچکین و ماکروگلوبولینمی والدنستروم.
  • پلاسماسیتوما (توموری متشکل از سلول های پلاسما غیر طبیعی که در بافت نرم یا اسکلت رشد می کند).
  • بیماری های زنجیره سنگین: ۳ نوع بیماری زنجیره سنگین گاما، آلفا و مو وجود دارد.^[۵] نوع آلفا شایع ترین است، به ویژه در افراد اهل مدیترانه و خاورمیانه رخ می دهد و اغلب با ضعف، خستگی و تب تظاهر می کند.
  • سندرم POEMS (پنوروپاتی، oارگانومگالی، هغدد درون ریز، م-پروتئین، ستغییرات خویشاوندی).

• آمیلوئیدوز

• بیماری سیستمیک غیر بدخیم:^[۱]
  • بیماری خود ایمنی: آرتریت روماتوئید، اسکلرودرمی، تیروئیدیت هاشیموتو. .
  • بیماری پوستی: پیودرما گانگرنوزوم، زانتوگرانولوماتوز نکروبیوتیک.
  • بیماری کبد: هپاتیت، سیروز.
  • بیماری عفونی: سل، اندوکاردیت باکتریایی.
• سندرم های متفرقه:
  • سندرم شنیتزلر (کهیر مزمن و غیر خارش دار همراه با تب مکرر، درد استخوان، آرترالژی یا آرتریت، و گاموپاتی IgM مونوکلونال).

علائم و تظاهرات پارپروتئینمی

• پاراپروتئینمی ممکن است بدون علامت باشد و بطور تصادفی کشف شود.
• اغلب تظاهرات غیر اختصاصی با تب، ضعف و درد استخوان.
• نشانه های بالینی برای غربالگری پروتئین M:^{[۱, ۶]}
  • کسالت و خستگی.
  • بیماری استخوان (کمر درد مداوم، استئوپنی یا ضایعات لیتیک).
  • اختلال در عملکرد کلیه.
  • آنمی نورموسیتیک نورموکرومیک ± پان سیتوپنی.
  • هیپرکلسمی (گیجی، ضعف عضلانی، یبوست، تشنگی، پلی اوری).
  • عفونت های باکتریایی مکرر
  • هیپر ویسکوزیته (سردرد، اختلال بینایی، اختلال شناختی، خونریزی مخاطی، تنگی نفس).
  • سندرم نفروتیک، نارسایی قلبی، سوء جذب.
  • نوروپاتی محیطی، سندرم تونل کارپال.
  • افزایش مداوم نرخ رسوب گلبول قرمز (ESR) یا ویسکوزیته پلاسما (PV) یا پروتئین یا گلوبولین سرم.

تحقیقات

تمایز پاراپروتئینمی خوش خیم از حالت های نئوپلاستیک بر اساس عدم وجود بیماری مغز استخوان، غلظت نسبتاً پایین و ثابت پارپروتئین سرم، عدم دفع زنجیره سبک ادرار و سطوح طبیعی سایر ایمونوگلوبولین های سرم است. مهم است که هم ادرار و هم خون را از نظر پارپروتئین آزمایش کنید. در ۱۵% موارد میلوما، اگر فقط الکتروفورز سرم با آزمایش ادرار برای پروتئین‌های Bence Jones انجام شود، تشخیص داده نمی‌شود.

• الکتروفورز پروتئین سرم که پروتئین M را نشان می دهد: الکتروفورز پروتئین تام و پروتئین با تعیین کمیت پارپروتئین، تایپ پارپروتئین، ایمونوگلوبولین های G، A، M. بتا-۲-میکروگلوبولین.^[۷]
• FBC، فیلم خون، ESR: علت زمینه ای – به عنوان مثال، هیپرکلسمی، پروتئین کل بالا و ESR یا PV بالا در بیماران مبتلا به میلوما.
• پروتئین ادرار: پروتئین های بنس جونز (معمولاً نشان دهنده مولتیپل میلوما، آمیلوئیدوز یا ماکروگلوبولینمی والدنستروم است).
• آسپیراسیون مغز استخوان و بیوپسی ترفین.

مدیریت

مدیریت به علت اصلی بستگی دارد.

پیش بینی

این به علت زمینه ای بستگی دارد. در سال ۲۰۲۰ میزان بقای پنج ساله مولتیپل میلوما ۵۲ درصد بود.^[۶] بیماران مبتلا به MGUS سالانه ۱% خطر پیشرفت به میلوما دارند.^[۸]