پلی نوروپاتی: انواع، علل، علائم، درمان

از جمله الگوهای رایج پلی نوروپاتی می توان به موارد زیر اشاره کرد:۳)

• نوروپاتی محیطی متقارن مزمن بزرگترین گروه پلی نوروپاتی ها، به تدریج در طول زمان ایجاد می شوند و بر اعصاب سراسر بدن تأثیر می گذارند.
• نوروپاتی حاد متقارن محیطی به ندرت، این شکل شدید و سریع در حال توسعه پلی نوروپاتی بر اعصاب سراسر بدن تأثیر می گذارد و اغلب در سندرم گیلن باره، یک اختلال خود ایمنی که به سیستم عصبی محیطی حمله می کند و می تواند کشنده باشد، دیده می شود.
• مونونوروپاتی چندگانه این شکل از پلی نوروپاتی که شامل آسیب حداقل به دو ناحیه عصبی مجزا می شود، می تواند ناشی از واسکولیت (التهاب رگ های خونی)، سارکوئیدوز و برخی از انواع سرطان باشد.

دیابت

نوروپاتی محیطی دیابتی که بین ۱۲ تا ۵۰ درصد افراد دیابتی را تحت تاثیر قرار می دهد، شایع ترین شکل پلی نوروپاتی است. در این گروه، پلی نوروپاتی متقارن دیستال شایع ترین است. در این شکل از پلی نوروپاتی، اولین رشته‌های عصبی که دچار اختلال می‌شوند، آنهایی هستند که از سیستم عصبی مرکزی دورتر هستند، با علائمی مانند درد و بی‌حسی به طور متقارن در پاها احساس می‌شود و سپس با پیشرفت بیماری به سمت بالا حرکت می‌کنند. در نهایت ممکن است اندام های فوقانی نیز درگیر شوند. ( ۴ , ۵ , ۶ )

بزرگترین گروه بعدی پلی نوروپاتی ها شامل آنهایی است که ایدیوپاتیک هستند، به این معنی که پزشکان علت آن را نمی دانند. چنین نوروپاتی ها در افراد بالای ۶۰ سال شایع تر است. (۱،۷)

بیماری ها و مسمومیت ها

سایر علل پلی نوروپاتی شامل شیمی درمانی است. HIV/AIDS و داروهای مورد استفاده برای درمان آن؛ سایر اختلالات متابولیک مانند هیپوگلیسمی یا نارسایی کلیه؛ اختلالات خودایمنی مانند بیماری سلیاک، آرتریت روماتوئید، لوپوس، سارکوئیدوز، سندرم شوگرن و سندرم گیلن باره؛ عفونت ها؛ سمیت؛ اختلالات ارثی مانند بیماری Charcot-Marie-Tooth؛ اختلالات هورمونی؛ اعتیاد به الکل؛ و کمبود ویتامین (۸،۹،۱۰،۱۱،۱۲) گاموپاتی های مونوکلونالپروتئین های غیر طبیعی موجود در خون نیز با پلی نوروپاتی در ارتباط هستند پژوهش.

علائم پلی نوروپاتی به این بستگی دارد که آیا اعصاب اتونوم، حسی یا حرکتی – یا ترکیبی از آنها – درگیر هستند. آسیب عصب اتونومیک می تواند بر عملکردهای بدن یا فشار خون تأثیر بگذارد و حتی علائم گوارشی ایجاد کند.

آسیب به اعصاب حسی می تواند بر احساسات و حس تعادل تأثیر بگذارد، در حالی که آسیب به اعصاب حرکتی می تواند بر حرکت و رفلکس تأثیر بگذارد. هنگامی که هم اعصاب حسی و هم اعصاب حرکتی درگیر می شوند، این وضعیت به عنوان پلی نوروپاتی حسی حرکتی شناخته می شود که در آن آسیب در سراسر بدن به سلول های عصبی، رشته ها (آکسون ها) و پوشش ها (غلاف میلین) وارد می شود. ( ۱۳ )

بسته به علت و بیمار، علائم پلی نوروپاتی می تواند شامل موارد زیر باشد: بی حسی موقت یا دائم. مور مور؛ احساس سوزش یا سوزش؛ افزایش حساسیت به لمس؛ درد؛ ضعف یا تحلیل عضلانی؛ فلج؛ یا اختلال در اندام ها یا غدد؛ اختلال در ادرار و عملکرد جنسی. (۲، ۱۴ )

شرایط شایع مرتبط با درد پلی نوروپاتی شامل نوروپاتی دیابتی، نورالژی پس از تبخال (عارضه هرپس زوستر، همچنین به عنوان زونا)، نوروپاتی محیطی مرتبط با HIV و جذام است. (۶،۹، ۱۵ ، ۱۷ )

این علائم درد نوروپاتیک در طیف وسیعی از علل مشابه است ورنون ویلیامز، MD، یک متخصص مغز و اعصاب ورزشی که مدیر مرکز نورولوژی ورزشی و مدیریت درد در موسسه Cedars-Sinai Kerlan-Jobe در لس آنجلس است.

“مشخصه و کیفیت درد نوروپاتیک به دردی است که دارای خاصیت سوزش یا الکتریکی است.” علاوه بر این، او می گوید، درد اغلب با علائم دیگری همراه است، مانند:

• پارستزی، فقدان حس طبیعی همراه با درد، مانند بی حسی یا گزگز.
• آلودینیا، یک پاسخ دردناک به یک محرک که به طور معمول سیگنال های درد را تحریک نمی کند، مانند لمس خفیف یا باد سرد.
• پردردی، یک درد شدید یا شدید در پاسخ به یک محرک که معمولاً باعث درد خفیف می شود.

تعدادی از عوارض مرتبط با نوروپاتی به طور کلی ناشی از از دست دادن حس است.

پیتر هایلندر، DPM ، از بیمارستان Bellevue در Bellevue، اوهایو، می گوید: «درد یک مکانیسم محافظتی است.  بدون احساس، فرد ممکن است نداند که چه زمانی آسیب دیده است، و چیزی به کوچکی یک تاول می تواند عفونی شود، به زخم تبدیل شود و در زمان به قدری عمیق زخم شود که نیاز به قطع عضو بدن آسیب دیده باشد.

من بیمارانی داشته ام که به شدت نوروپاتیک با شکستگی های بدی وارد شده اند و این به آنها آسیبی نمی رساند. آنها فکر می کنند، “من فقط مچ پایم پیچ خورده است.” بنابراین آنها فقط به راه رفتن روی آن ادامه می‌دهند و اوضاع بدتر و بدتر می‌شود، و سپس در بسیاری از مواقع به بازسازی جراحی بزرگ نیاز دارند.»

دکتر هایلندر می گوید: پلی نوروپاتی می تواند منجر به عوارض در حین جراحی نیز شود. این به دلیل استئوآرتروپاتی نوروپاتیک شارکو (یا به اختصار Charcot) است، وضعیتی که در آن التهاب و آسیب‌های بدون توجه، استخوان‌ها، مفاصل و بافت‌های نرم (به‌ویژه آن‌هایی که در پاها هستند) را در معرض شکستگی‌های کوچک و تغییر شکل قرار می‌دهند. هایلندر می‌گوید اگر بیمار می‌داند که نوروپاتی دارد، باید قبل از عمل جراحی آن را مطرح کند، زیرا این روش باید به گونه‌ای متفاوت انجام شود. ( ۱۸ )

برای دردهای نوروپاتیک خفیف تا متوسط، افراد اغلب به داروهای بدون نسخه مانند استامینوفن (تیلنول) روی می آورند. داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs) مانند ایبوپروفن (Advil) و ناپروکسن (Aleve)؛ و درمان های موضعی مانند کرم های کپسایسین و لیدوکائین. برای درد شدیدتر، مهارکننده‌های COX-2 مانند سلکوکسیب (Celebrex)، اپیوئیدها و ترامادول (Ultram) تجویز می‌شوند. و همچنین داروهایی که در مسیرهای درد به روشی هدفمندتر عمل می کنند، از جمله داروهای ضد افسردگی، داروهای ضد تشنج و داروهای ضد صرع. دکتر ویلیامز می گوید، با این حال، درمان های دیگر شامل تحریک الکترود اعصاب و جراحی برای تسکین فشار است. (۱۹)

هنگامی که نوروپاتی محیطی فقط به یک عصب آسیب وارد می کند، مونو نوروپاتی نامیده می شود. ( ۲۰)

آسیب به یک عصب یا فشار بر روی آن به دلیل نوعی فشردگی (مانند التهاب یا ادم) می‌تواند روی یک عصب تأثیر بگذارد و منجر به درد، تغییر یا از دست دادن حس، از دست دادن حرکت یا نوع دیگری از اختلال شود. ترومای فیزیکی، سندرم تونل کارپال و سیاتیک از جمله علل شایع مونو نوروپاتی هستند.

ویلیامز بیماران مبتلا به مونو نوروپاتی را در عمل خود می بیند. اگر فردی در نواحی نزدیک زانو آسیب دیده باشد، ممکن است دچار نوروپاتی شود که عصب پرونئال [که حس و حرکت را به ساق پا و پاها تامین می‌کند] را درگیر می‌کند و دچار درد، ضعف، بی‌حسی یا گزگز می‌شود. توزیع آن عصب خاص بنابراین تروما واقعاً به عصب محیطی در نزدیکی تروما مربوط می شود. ( ۲۱ )

اشکال رایج مونو نوروپاتی عبارتند از:

• سندرم تونل کارپال (همچنین به عنوان اختلال عملکرد عصب مدیان شناخته می شود)، که بر حرکت و احساس در دست و انگشتان تأثیر می گذارد.
• اختلال عملکرد عصب زیر بغل، که بر حرکت یا احساس شانه تأثیر می گذارد.
• اختلال عملکرد عصب رادیال، که شامل مشکلات حرکتی و احساس در بازو، مچ دست، پشت بازو و دست است.
• سندرم تونل کوبیتال که به عنوان اختلال عملکرد عصب اولنار نیز شناخته می شود، بر حس و قدرت بازو، کف دست، انگشت حلقه و انگشتان کوچک تأثیر می گذارد.
• اختلالات رایج عصب پرونئال و فمورال که بر حرکت و احساس در اندام تحتانی تأثیر می گذارد.
• مونو نوروپاتی های جمجمه ای شامل فشرده سازی، دیابت، بینایی یا صورت.
• اختلال عملکرد عصب سیاتیک که به عنوان سیاتیک نیز شناخته می شود، می تواند باعث ایجاد مشکلاتی در عضلات پشت زانو و ساق پا شود و بر حس ران ها، ساق ها و پاها تأثیر بگذارد.

گزینه های درمانی مونو نوروپاتی شامل بسیاری از انواع داروهای ضد درد مورد استفاده برای درمان پلی نوروپاتی است. همچنین، فشار روی عصب آسیب دیده را می توان با جراحی یا تزریق استروئید که تورم را کاهش می دهد، کاهش داد. (۲۰)