مصرف بیش‌ازحد سدیم در رژیم غذایی می‌تواند مشکلاتی ایجاد کند، به‌ویژه در ارتباط با فشار خون بالا. دریافت ناکافی سدیم نیز ممکن است مشکلاتی به دنبال داشته باشد، مانند افزایش مقاومت به انسولین و بالا رفتن سطح کلسترول LDL.
سدیم یک الکترولیت مهم و جزء اصلی نمک خوراکی است. مصرف بیش‌ازحد سدیم با فشار خون بالا مرتبط بوده و سازمان‌های بهداشتی توصیه می‌کنند که مصرف آن محدود شود. اکثر دستورالعمل‌های کنونی توصیه می‌کنند که مصرف سدیم روزانه به کمتر از ۲۳۰۰ میلی‌گرم محدود شود. برخی حتی تا ۱۵۰۰ میلی‌گرم در روز را پیشنهاد می‌کنند.
اگرچه مصرف بیش‌ازحد سدیم مشکلاتی ایجاد می‌کند، مصرف بسیار کم آن نیز می‌تواند به همان اندازه ناسالم باشد. در ادامه، شش خطر کمتر شناخته‌شده محدودیت بیش‌ازحد سدیم بررسی میشود.
این مقاله به محدودیت سدیم در جمعیت عمومی می‌پردازد. اگر پزشک شما رژیم کم‌سدیم را تجویز کرده یا به دلیل شرایط پزشکی خاصی نیاز به رعایت رژیم کم‌سدیم دارید، اطلاعات زیر ممکن است برای شمانباشد.
۱. ممکن است مقاومت به انسولین را افزایش دهد
چندین مطالعه رژیم‌های کم‌سدیم را با افزایش مقاومت به انسولین مرتبط دانسته‌اند. مقاومت به انسولین زمانی رخ می‌دهد که سلول‌های بدن شما به سیگنال‌های هورمون انسولین به‌خوبی پاسخ نمی‌دهند، که منجر به افزایش سطح انسولین و قند خون میشود.
مقاومت به انسولین به‌عنوان یکی از عوامل اصلی بسیاری از بیماری‌های جدی، از جمله دیابت نوع ۲ و بیماری‌های قلبی، شناخته میشود.
مقاومت به انسولین می‌تواند متابولیسم گلوکز را مختل کند و باعث تجمع چربی در بافت‌ها شود، که خود عامل خطر برای بیماری‌های متابولیک است. سدیم در تنظیم تعادل مایعات و عملکرد غشای سلولی نقش دارد، و کمبود آن ممکن است سیگنال‌دهی انسولین را مختل کند. مطالعات نشان می‌دهند که رژیم‌های بسیار کم‌سدیم می‌توانند تعادل الکترولیت‌ها را تغییر دهند و بر حساسیت انسولین تأثیر بگذارند.
- ۲. هیچ مزیت روشنی برای بیماری قلبی ندارد
درست است که کاهش مصرف سدیم می‌تواند فشار خون شما را کاهش دهد. با این حال، فشار خون تنها یک عامل خطر برای بیماری است. آنچه واقعاً اهمیت دارد، نقاط پایانی سخت مانند حملات قلبی یا مرگ است.
چندین مطالعه مشاهده‌ای اثرات رژیم‌های کم‌سدیم را بر حملات قلبی، سکته‌های مغزی و خطر مرگ بررسی کرده‌اند، اما نتایج متفاوتی به دست آمده است.
کاهش فشار خون از طریق محدودیت سدیم ممکن است به‌طور مستقیم به کاهش حوادث قلبی‌عروقی منجر نشود، زیرا عوامل دیگری مانند التهاب، استرس اکسیداتیو و سلامت عروق نیز نقش دارند. برخی مطالعات نشان می‌دهند که محدودیت شدید سدیم ممکن است سیستم رنین-آنژیوتانسین-آلدوسترون را فعال کند، که می‌تواند فشار را بر قلب افزایش دهد. این پیچیدگی نشان‌دهنده نیاز به تحقیقات بیشتر است.
۳. افزایش خطر مرگ ناشی از نارسایی قلبی
نارسایی قلبی زمانی رخ می‌دهد که قلب نمی‌تواند خون کافی را برای تأمین نیازهای بدن به خون و اکسیژن پمپ کند. این به این معنا نیست که قلب شما کاملاً از کار می‌افتد، اما همچنان یک مشکل جدی برای سلامتی است.
جالب توجه است که رژیم‌های کم‌سدیم با افزایش خطر مرگ در افراد مبتلا به نارسایی قلبی مرتبط بوده‌اند. یک مرور قدیمی‌تر از سال ۲۰۱۱ نشان داد که برای افراد مبتلا به نارسایی قلبی، محدودیت مصرف سدیم خطر مرگ را افزایش می‌دهد.
در واقع، اثر آن قوی بود — افرادی که مصرف سدیم خود را محدود کردند، ۱۶۰ درصد خطر مرگ بیشتری داشتند. این موضوع نگران‌کننده است، زیرا به افراد مبتلا به نارسایی قلبی اغلب توصیه میشود که مصرف سدیم خود را محدود کنند.
با این حال، نتایج به شدت تحت تأثیر تنها یک مطالعه قرار داشتند، بنابراین تحقیقات بیشتری مورد نیاز است.
سدیم برای حفظ حجم خون و فشار خون کافی در بیماران مبتلا به نارسایی قلبی ضروری است. محدودیت بیش‌ازحد سدیم ممکن است باعث کاهش حجم خون شود، که قلب را تحت فشار بیشتری قرار می‌دهد تا خون را پمپ کند. این می‌تواند به تشدید علائم نارسایی قلبی و افزایش مرگ‌ومیر منجر شود. با این حال، تعادل دقیق سدیم باید با توجه به شرایط فردی بیمار تنظیم شود.
۴. افزایش خطر مرگ برای افراد مبتلا به دیابت
یک مطالعه قدیمی‌تر با ۱۳۰۰۰ شرکت‌کننده و پیگیری ۲۰ساله نشان داد که افراد مبتلا به دیابت خطر افزایش‌یافته‌ای برای حمله قلبی و سکته مغزی دارند.
بسیاری از دستورالعمل‌ها برای افراد مبتلا به دیابت توصیه می‌کنند که مصرف نمک را محدود کنند.
در حالی که برخی مطالعات قدیمی‌تر ارتباطی بین مصرف کم سدیم و افزایش خطر مرگ در میان افراد مبتلا به دیابت نوع ۱ و نوع ۲ یافته‌اند، مطالعات قدیمی‌تر دیگر نشان داده‌اند که مصرف بالای سدیم خطر مرگ را افزایش می‌دهد.
افراد مبتلا به دیابت به دلیل تغییرات عروقی و متابولیکی بیشتر در معرض بیماری‌های قلبی‌عروقی هستند. سدیم در تنظیم فشار خون و تعادل مایعات نقش دارد، و محدودیت شدید آن ممکن است باعث بی‌ثباتی همودینامیک شود. از سوی دیگر، مصرف بیش‌ازحد سدیم می‌تواند فشار خون را افزایش دهد و بار قلبی را تشدید کند. این تناقض نشان‌دهنده نیاز به رویکردهای شخصی‌سازی‌شده در مدیریت سدیم است.
۵. خطر بالاتر هیپوناترمی (سطوح پایین سدیم در خون)
هیپوناترمی وضعیتی است که با سطوح پایین سدیم در خون مشخص میشود. علائم آن شبیه به علائم کم‌آبی است. در موارد شدید، ممکن است مغز متورم شود، که می‌تواند منجر به سردرد، تشنج، کما و به‌ندرت مرگ شود.
افراد خاصی، مانند بزرگسالان مسن‌تر، در معرض خطر بیشتری برای هیپوناترمی هستند. این به این دلیل است که بزرگسالان مسن‌تر احتمال بیشتری دارد که بیماری یا دارویی داشته باشند که می‌تواند سطوح سدیم را در خون کاهش دهد.
ورزشکاران، به‌ویژه آن‌هایی که در رویدادهای استقامتی طولانی‌مدت شرکت می‌کنند، نیز در معرض خطر بالای ابتلا به هیپوناترمی مرتبط با ورزش هستند. در مورد آنها، این وضعیت معمولاً به دلیل نوشیدن بیش‌ازحد آب و عدم جایگزینی سدیمی که از طریق عرق از دست می‌رود، ایجاد میشود.
هیپوناترمی می‌تواند تعادل اسمزی بدن را مختل کند و باعث حرکت آب به داخل سلول‌ها، از جمله سلول‌های مغزی، شود که منجر به تورم مغزی میشود. این وضعیت به‌ویژه در ورزش‌های استقامتی خطرناک است، زیرا تعریق شدید باعث از دست رفتن سدیم میشود و مصرف بیش‌ازحد آب خالص می‌تواند سدیم خون را رقیق کند. مدیریت دقیق مایعات و الکترولیت‌ها برای پیشگیری از این وضعیت ضروری است.
نتیجه‌گیری
آکادمی ملی پزشکی (NAM) مصرف سدیم کمتر از ۲۳۰۰ میلی‌گرم در روز را توصیه می‌کند، که معادل ۵.۸ گرم نمک است. مطالعات نشان می‌دهند که تأثیرات سدیم بر سلامت به‌صورت یک منحنی J شکل است. مصرف بیش‌ازحد ممکن است مضر باشد، اما مصرف بسیار کم نیز می‌تواند عواقب جدی داشته باشد. کمترین خطر مشکلات سلامتی و مرگ در جایی بین این دو قرار دارد.
به‌طور جنجالی، برخی محققان پیشنهاد کرده‌اند که مصرف ۳۰۰۰ تا ۵۰۰۰ میلی‌گرم سدیم در روز بهینه تلقی میشود. این مقدار از حداکثر مصرف روزانه توصیه‌شده توسط NAM فراتر است.
منحنی J شکل نشان‌دهنده تعادل ظریف در مصرف سدیم است، جایی که هم کمبود و هم مصرف بیش‌ازحد می‌تواند به سیستم‌های فیزیولوژیکی بدن آسیب برساند. سدیم برای حفظ هموستاز مایعات و عملکرد عصبی ضروری است، و انحرافات شدید از محدوده بهینه می‌تواند تعادل الکترولیت‌ها را مختل کند. تحقیقات آینده باید بر شناسایی محدوده‌های دقیق‌تر برای جمعیت‌های خاص تمرکز کند.
این مقدار معادل ۷.۵ تا ۱۲.۵ گرم نمک خوراکی در روز است، که برابر با ۱.۵ تا ۲.۵ قاشق چای‌خوری در روز است (نمک فقط ۴۰ درصد سدیم است، بنابراین سدیم را در ۲.۵ ضرب کنید تا مقدار نمک به دست آید).
با این حال، بسیاری از افراد ممکن است از محدودیت مصرف سدیم سود ببرند، مانند کسانی که فشار خون حساس به نمک دارند. اگر شرایط پزشکی دارید که نیاز به رژیم کم‌سدیم دارد، یا اگر ارائه‌دهنده مراقبت‌های بهداشتی شما توصیه کرده است که مصرف خود را محدود کنید، حتماً این کار را ادامه دهید.
با این حال، اگر فرد سالمی هستید که سعی در حفظ سلامتی خود دارید، هیچ شواهد خوبی وجود ندارد که پیروی از رژیم کم‌سدیم سلامت شما را بهبود می‌بخشد. بیشتر سدیم اضافی که افراد مصرف می‌کنند از غذاهای فرآوری‌شده و بسته‌بندی‌شده می‌آید — چیزهایی که به هر حال نباید زیاد مصرف کنید.
افزودن مقداری نمک به غذاهای سالم برای بهبود طعم آنها هم ایمن و هم سالم است — و می‌تواند رژیم غذایی شما را بسیار لذت‌بخش‌تر کند.
غذاهای فرآوری‌شده اغلب حاوی مقادیر بالایی سدیم به‌عنوان نگهدارنده یا تقویت‌کننده طعم هستند، که می‌تواند به مصرف ناخواسته بیش‌ازحد منجر شود. با تمرکز بر غذاهای کامل و تازه، افراد می‌توانند مصرف سدیم خود را به‌طور طبیعی مدیریت کنند، در حالی که از مواد مغذی ضروری بهره‌مند می‌شوند. افزودن نمک به غذاهای خانگی همچنین کنترل دقیق‌تری بر مقدار مصرف فراهم می‌کند و از محدودیت بیش‌ازحد یا مصرف اضافی جلوگیری می‌کند.
https://www.healthline.com/nutrition/6-dangers-of-sodium-restriction