چرا ممکن است یک داروی کاهش وزن را بهتر از داروی دیگر تحمل کنید؟

تیزرپتاید و سماگلوتاید، ترکیبات فعال در داروهای پرطرفدار کاهش وزن، هر دو می‌توانند عوارض جانبی ایجاد کنند، مانند حالت تهوع، استفراغ و اسهال.
هیچ‌کدام ایمن‌تر از دیگری نیستند—تحمل داروها عمدتاً به خود بیمار بستگی دارد.
چندین راه برای پیشگیری و کاهش عوارض جانبی وجود دارد، به گفته کارشناسان، مانند شروع با دوز پایین و خوردن وعده‌های غذایی کوچک.

در سال‌های اخیر، تجویز داروهای Ozempic، Mounjaro و دیگر داروهای آگونیست گیرنده‌ی پپتید شبه گلوکاگون-۱ (GLP-1) به شدت افزایش یافته است. اما با اینکه این داروها برای اهداف مشابهی استفاده می‌شوند، مردم اغلب واکنش‌های بسیار متفاوتی نسبت به آن‌ها نشان می‌دهند.

مشکلات گوارشی، به ویژه حالت تهوع، در میان افرادی که داروهای GLP-1 مصرف می‌کنند شایع هستند. با این حال، گاهی عوارض جانبی ناشی از تیزرپتاید (ماده‌ی فعال در Zepbound و Mounjaro) یا سماگلوتاید (Wegovy و Ozempic) می‌توانند موجب شوند فرد مصرف دارو را متوقف کند یا داروی دیگری را امتحان نماید.

داده‌های زیادی در این زمینه وجود ندارد، اما یک مطالعه در سال ۲۰۲۴ توسط پژوهشگران شرکت Truveta نشان داد که در بازه‌ای پنج‌ساله، حدود ۱۱٪ از مصرف‌کنندگان داروهای GLP-1 از یک دارو به داروی دیگر تغییر مسیر داده‌اند.

اخیراً نیز مواردی از چهره‌های مشهور این موضوع را بیشتر در مرکز توجه قرار داده‌اند.

در یک ویدیو که در ماه مارس در اینستاگرامش منتشر شد، کمدین امی شوُمر توضیح داد که چگونه از سماگلوتاید به تیزرپتاید روی آورده و اکنون نتایج بهتری می‌گیرد.

او گفت: «Wegovy را امتحان کردم، و حالت تهوع شدید داشتم، نمی‌توانستم آن را تحمل کنم. نمی‌دانم فرمولش را عوض کرده‌اند یا نه، ولی Mounjaro عالی بوده.» وی افزود: «تجربه‌ی خیلی خوبی با آن دارم.»

پیش‌تر، در یک قسمت از برنامه‌ی هاوارد استرن در ژانویه، شوُمر گفته بود که سه سال پیش، زمانی که از Ozempic استفاده می‌کرد، «زمین‌گیر» شده بود و دچار «استفراغ» می‌شد.

پس چرا در مورد شوُمر، سماگلوتاید عوارض جانبی غیرقابل تحملی ایجاد کرده، در حالی که تیزرپتاید این‌گونه نبوده است؟

به گفته‌ی کارشناسان چاقی، افراد می‌توانند واکنش‌های متفاوتی به داروهای GLP-1 نشان دهند، و نحوه‌ی پاسخ بدن ممکن است به خود دارو و عوامل مختلفی از جمله سن، جنس و رژیم غذایی وابسته باشد.

در ادامه با عوارض جانبی سماگلوتاید و تیزرپتاید، دلایل تفاوت واکنش‌ها نسبت به آن‌ها، و راهکارهای کاهش این عوارض آشنا می‌شویم.

چه عوارض جانبی‌ای با مصرف سماگلوتاید و تیزرپتاید تجربه می‌شوند؟

سماگلوتاید و تیزرپتاید شباهت‌های زیادی دارند. هر دو از داروهای آگونیست گیرنده‌ی GLP-1 هستند که بر گیرنده‌های GLP-1 در مغز، پانکراس و دستگاه گوارش اثر می‌گذارند. این اثرگذاری باعث تنظیم سطح قند خون، کند شدن تخلیه معده، و کاهش اشتها و ولع غذا می‌شود.

تیزرپتاید و سماگلوتاید همچنین بسیاری از عوارض جانبی مشابه دارند—حالت تهوع، رفلاکس اسیدی یا سوءهاضمه، یبوست، و از بین رفتن کامل اشتها (فراتر از اثر هدفمند دارو) از رایج‌ترین آن‌ها هستند، به گفته دکتر رِخا کومار، متخصص غدد در مرکز پزشکی ویل کرنل.

فراتر از این‌ها، برچسب‌های دارویی Zepbound، Mounjaro، Ozempic و Wegovy درباره‌ی احتمال بروز اسهال، استفراغ و درد شکم هشدار داده‌اند.

با این حال، تفاوت‌های جزئی در برخی عوارض جانبی، به‌ویژه در نسخه‌های کاهش وزن این داروها دیده می‌شود.

در حالی که کاربران Wegovy یا Zepbound نسبت به خستگی، آروغ زدن و سوزش سر دل هشدار دریافت می‌کنند، Zepbound می‌تواند واکنش در محل تزریق، واکنش‌های آلرژیک یا ریزش مو نیز ایجاد کند، و Wegovy ممکن است سردرد، سرگیجه، نفخ، قند خون پایین، شبه آنفلوآنزای معده‌ای، گاز معده، و آبریزش بینی یا گلو درد ایجاد نماید.

با این حال، در کل این عوارض جانبی نسبتاً مشابه هستند. و برای هر دو دارو، علائم معمولاً با گذشت زمان و عادت بدن به دارو کاهش می‌یابند، به گفته دکتر خورخه مورنو، متخصص طب داخلی و چاقی در ییل مدیسن.

به علاوه، دکتر مورگان استوارت، استاد بالینی داروسازی در دانشگاه تگزاس در آستین، گفت که این عوارض اغلب وابسته به دوز هستند. یعنی صرف‌نظر از اینکه فرد تیزرپتاید مصرف کند یا سماگلوتاید، عوارض «در دوزهای بالاتر احتمال بیشتری برای بروز دارند».

چرا ممکن است بدن شما به انواع مختلف GLP-1 واکنش متفاوتی نشان دهد؟

با اینکه این داروها شباهت زیادی دارند، تیزرپتاید و سماگلوتاید از نظر فرمولاسیون متفاوت هستند. سماگلوتاید تنها یک آگونیست گیرنده‌ی GLP-1 است، در حالی که تیزرپتاید یک داروی دوگانه‌عمل است؛ به این معنا که هم گیرنده‌ی GLP-1 و هم گیرنده‌ی پپتید اینسولینوتروپیک وابسته به گلوکز (GIP) را تحریک می‌کند.

GIP هورمونی است که به طور عمده مسئول کاهش قند خون است. بنابراین تیزرپتاید، که بر هر دو گیرنده‌ی GLP-1 و GIP اثر می‌گذارد، قادر است سطح قند خون را بیشتر کاهش دهد، موجب کاهش وزن شود، و سطح چربی خون را بهبود بخشد. این می‌تواند توضیحی برای این باشد که چرا Zepbound و Mounjaro در مقایسه با Wegovy و Ozempic مزایای بیشتری در کاهش وزن نشان داده‌اند.

این ویژگی همچنین ممکن است توضیحی برای تفاوت در تحمل دارو توسط افراد باشد. در تجربه‌ی بالینی استوارت، او مشاهده کرده که «تیزرپتاید گاهی بیشتر از سماگلوتاید عوارض جانبی ایجاد می‌کند چون بر دو هورمون اثر دارد، نه فقط یکی.»

اما دکتر کومار تجربه متفاوتی دارد. او گفته که معمولاً می‌توان دوزهای تیزرپتاید را به راحتی با فواصل زمانی بیشتری افزایش داد، بنابراین او مشاهده کرده که تیزرپتاید کمتر از سماگلوتاید مشکلات گوارشی ایجاد می‌کند.

مورنو نیز گفت که بسیاری از بیمارانش با سماگلوتاید دچار عوارض شدید شدند ولی پس از تغییر به تیزرپتاید، علائمشان به‌طور قابل توجهی کاهش یافت. با این حال، «برعکس این هم رخ داده است—افرادی هستند که سماگلوتاید را بهتر تحمل می‌کنند.»

در حال حاضر، این شواهد بیشتر بر پایه تجربه‌های شخصی هستند—تحقیقات گسترده‌ای که تیزرپتاید و سماگلوتاید را از نظر عوارض مقایسه کند، وجود ندارد.

ممکن است توانایی تحمل این داروها صرفاً به ویژگی‌های فردی مربوط باشد—تحمل بدن افراد نسبت به نوع دارو و دوز آن می‌تواند بسته به سن، ژنتیک، و جنس متفاوت باشد.

سبک زندگی نیز ممکن است نقش داشته باشد. سطح فعالیت بدنی، داروهای مصرفی، و رژیم غذایی شما می‌توانند بر خطر بروز عوارض جانبی GLP-1 تأثیر بگذارند.

دوز اولیه نیز بسیار مهم است. استوارت گفت: «اگر دوز اولیه خیلی بالا باشد یا خیلی سریع افزایش یابد، احتمال بروز عوارضی مانند حالت تهوع بیشتر می‌شود.»

پس، اگر مثلاً بعد از تغییر از Ozempic به Mounjaro عوارض کمتری تجربه می‌کنید، ممکن است دلیلش این باشد که بدن شما ترکیب دارویی جدید را بهتر تحمل می‌کند. یا ممکن است به خاطر شروع با دوز پایین‌تر باشد، یا اینکه اکنون رژیم غذایی بهتری دارید و منظم‌تر ورزش می‌کنید.

چگونه عوارض جانبی سماگلوتاید و تیزرپتاید را کاهش دهیم؟

صرف‌نظر از اینکه کدام داروی GLP-1 را مصرف می‌کنید، چند اقدام می‌تواند احتمال بروز عوارض جانبی را کاهش دهد.

اول، شروع با دوز پایین و افزایش تدریجی آن در طول زمان بسیار مهم است، به گفته استوارت.

خوردن وعده‌های غذایی کوچک‌تر و کاهش مصرف غذاهای سرخ‌کرده، دسرها و گوشت‌های پرچرب مانند استیک نیز می‌تواند برای برخی افراد بسیار مفید باشد، چون این خوراکی‌ها ممکن است عوارض گوارشی منفی را تشدید کنند.

داروهای ضدتهوع یا ضدیبوست، چه با نسخه و چه بدون نسخه، می‌توانند به کاهش برخی از این مشکلات کمک کنند.

هیدراته ماندن نیز مهم است—کومار گفت افراد اغلب فراموش می‌کنند که وقتی اشتهایشان سرکوب شده است، باید آب بنوشند. «مواردی از کم‌آبی شدید دیده‌ام که باعث نارسایی کلیه شده و افراد را روانه اورژانس کرده است.»

اگر به طور مداوم و روزانه دچار عوارض جانبی سخت و ناراحت‌کننده می‌شوید، بهتر است با پزشک خود مشورت کنید—به‌ویژه اگر این عوارض بر توانایی عملکرد شما تأثیر گذاشته‌اند.

در چنین شرایطی، کومار معمولاً به بیماران توصیه می‌کند مصرف داروی GLP-1 خود را متوقف کنند تا ببینند آیا عوارض برطرف می‌شوند یا نه. سپس، از آن‌ها می‌خواهد گزارشی دقیق از رژیم غذایی‌شان ارائه دهند تا مشخص شود آیا غذای خاصی محرک این واکنش‌ها بوده است یا خیر. بسته به این اطلاعات، ممکن است از آن‌ها بخواهد دارو را با دوز کمتر و همراه با چند تغییر رفتاری دوباره امتحان کنند، یا داروی جدیدی تجویز نماید.

در نهایت، هر فرد—و هر بدن—منحصر به فرد است، به گفته مورنو، و پزشکان چاقی باید برنامه درمانی را متناسب با نیازهای هر بیمار تنظیم کنند.

«درمان چاقی، راه‌حلی یکسان برای همه نیست.»

https://www.health.com/tirzepatide-vs-semaglutide-side-effects-11713296