پریدن چشم یک اتفاق رایج و معمولاً بی‌خطر است. این پدیده زمانی رخ می‌دهد که عضلات پلک بالا یا پایین به‌صورت ناگهانی و غیرارادی منقبض می‌شوند.
در بسیاری از موارد، پریدن چشم خودبه‌خود برطرف می‌شود، اما کاهش مصرف کافئین و الکل، خواب کافی، و کاهش استرس می‌تواند به بهبود آن کمک کند. با این حال، در مواردی که پریدن چشم برای مدت طولانی ادامه داشته باشد، ممکن است نشان‌دهنده یک مشکل سلامت جدی‌تر باشد.¹
علت پریدن چشم چیست؟
علت‌های اصلی پریدن چشم عبارت‌اند از:²¹
- مصرف کافئین
- خشکی چشم
- مصرف زیاد الکل
- خستگی
- حساسیت به نور
- استرس
علاوه بر این عوامل محیطی و رفتاری، برخی داروها نیز می‌توانند باعث پرش چشم شوند.¹ برای مثال، داروهایی که برای درمان میگرن تجویز می‌شوند مانند توپاماکس (توپیرامات) و سیبلیوم (فلوناریزین)، و همچنین کلوزاریل (کلوزاپین) که برای درمان اسکیزوفرنی به کار می‌رود، از جمله این داروها هستند.³⁴⁵
انقباض‌های غیرارادی پلک می‌توانند ناشی از تحریک موقت عضلات اطراف چشم باشند، اما در صورتی که با داروهای خاص یا بیماری‌های عصبی همراه شوند، ممکن است به پیگیری پزشکی نیاز داشته باشند.
انواع پریدن چشم
پریدن چشم در اغلب موارد بی‌خطر است، اما گاهی می‌تواند شدید و مداوم باشد.² در برخی شرایط، این حالت می‌تواند ناشی از اختلالات عصبی باشد یا داروهایی که برای درمان این اختلالات تجویز می‌شوند موجب آن شوند.
بلفارواسپاسم
این نوع دیستونی (انقباض‌های غیرارادی و کنترل‌نشده عضلات) باعث پریدن شدید و مکرر چشم می‌شود که ممکن است در بینایی اختلال ایجاد کند.⁶¹
این بیماری معمولاً با تحریک و خستگی چشم تشدید می‌شود و می‌تواند به بسته شدن کامل پلک‌ها منجر شود که فعالیت‌های روزمره را مختل می‌کند.
اسپاسم همی‌فاسیال
این اختلال باعث انقباض‌های غیرارادی در یک طرف صورت می‌شود. این وضعیت ممکن است با پریدن طولانی‌مدت پلک آغاز شود و سپس به دیگر عضلات صورت در همان طرف گسترش یابد.⁷
این بیماری می‌تواند نتیجه فشار بر عصب صورتی باشد و معمولاً نیاز به بررسی دقیق تصویربرداری مغز دارد.
سندرم مِیژ
این نوع نادر از دیستونی معمولاً چشم‌ها، زبان و فک را درگیر می‌کند.⁸
علائم آن شامل انقباض‌های مکرر و شدید در این نواحی است که گاهی عملکرد صحبت‌کردن و بلع را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
بیماری مولتیپل اسکلروزیس (ام‌اس)
این بیماری خودایمنی اعصاب را تحت تأثیر قرار می‌دهد و ارتباط مغز با بدن را مختل می‌سازد.⁹
در این بیماری، میلین (پوشش محافظ اعصاب) آسیب می‌بیند که ممکن است منجر به علائمی مانند پریدن چشم، دوبینی یا اختلالات حرکتی شود.
بیماری پارکینسون
این بیماری سیستم عصبی مرکزی را درگیر می‌کند و منجر به لرزش، سفتی عضلات و از دست رفتن تعادل می‌شود.¹⁰
پریدن چشم در برخی بیماران پارکینسونی می‌تواند بخشی از تظاهرات حرکتی غیرارادی آن‌ها باشد و ممکن است نیاز به تنظیم داروهای آن‌ها باشد.
دیسکینزی تاردیو
این بیماری عصبی ناشی از مصرف طولانی‌مدت داروهای ضدروان‌پریشی است. این حالت سیستم عصبی را تحت تأثیر قرار داده و باعث حرکات غیرارادی می‌شود.¹¹
پریدن چشم در این افراد می‌تواند بخشی از حرکات کلی و مزاحم بدن باشد که با داروهای خاص یا تغییر درمان قابل کنترل است.
سندرم تورت
این اختلال عصبی معمولاً باعث حرکات یا صداهای ناخواسته و تکراری (تیک‌ها) می‌شود.¹²
پریدن چشم می‌تواند به‌عنوان یکی از تیک‌های حرکتی در این بیماران ظاهر شود که در کنار تیک‌های صوتی و سایر علائم قرار می‌گیرد.
پریدن چشم همیشه نشانه یک بیماری عصبی نیست و در بسیاری از موارد بی‌ضرر است. بهتر است در صورت داشتن علائم همراه، با پزشک مشورت شود تا در صورت لزوم به متخصص مغز و اعصاب یا چشم‌پزشک ارجاع داده شوید.
درمان پریدن چشم
هنگامی‌که چشم شروع به پریدن می‌کند، بهتر است سبک زندگی روزمره خود را بررسی کنید. آیا خواب کافی دارید؟ آیا به چشمانتان از صفحه‌نمایش استراحت می‌دهید؟ آیا مصرف الکل یا کافئینتان بالاست؟ آیا چشم‌هایتان رطوبت کافی دارند؟ استفاده از قطره‌های چشم ممکن است به بهبود علائم کمک کند.¹
در موارد پایداری پریدن چشم، گزینه‌های درمانی پزشکی برای کنترل علائم وجود دارند:¹³
- تزریق بوتاکس (سم بوتولینوم): این تزریق‌ها سیگنال‌های عصبی منجر به انقباض عضلات را مهار می‌کنند.¹⁴ از این روش همچنین برای درمان اسپاسم‌های همی‌فاسیال استفاده می‌شود.⁷ برای کسب نتایج طولانی‌مدت، تزریق‌های مکرر ضروری هستند.¹⁵
- می‌کتومی: در این روش، برخی یا تمام عضلات کنترل‌کننده پلک‌ها و ابروها به‌طور جراحی برداشته می‌شوند.¹⁶
- داروهای خوراکی: پزشک ممکن است شل‌کننده‌های عضلانی یا آرام‌بخش‌ها را برای کاهش پریدن چشم تجویز کند، اگرچه اثربخشی آن‌ها معمولاً کمتر از بوتاکس یا جراحی است.
با توجه به منشأ عصبی یا عضلانی پرش‌های چشم، انتخاب روش درمان باید براساس شدت علائم و پاسخ به درمان‌های اولیه انجام شود.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
پریدن چشم معمولاً ظرف چند دقیقه یا چند ساعت برطرف می‌شود.² گاهی ممکن است تاری موقت بینایی ایجاد کند که بی‌خطر است.¹ بروز عوارضی مثل از دست دادن بینایی بسیار نادر است.¹
در صورت مشاهده علائم زیر فوراً با پزشک مشورت کنید:
- پریدن چشم به دیگر قسمت‌های صورت سرایت کند
- موجب افتادگی پلک بالایی شود
- بیش از یک هفته ادامه پیدا کند
- آن‌قدر شدید باشد که پلک کاملاً بسته شود
- همراه با ترشح، قرمزی یا تورم چشم باشد
این علائم می‌توانند نشانه‌ای از شرایط جدی‌تر عصبی یا چشمی باشند و نیاز به ارزیابی دقیق تخصصی دارند.
مرور سریع
پریدن چشم ناشی از انقباض‌های غیرارادی عضلات پلک است. این انقباض‌ها اغلب به‌دلیل خستگی، استرس، مصرف کافئین یا سایر عوامل سبک زندگی رخ می‌دهند.
در بیشتر موارد، پریدن چشم بی‌ضرر است و به‌صورت خودبه‌خود برطرف می‌شود. با این حال، در صورت ماندگاری علائم، درمان‌هایی مانند تزریق بوتاکس، جراحی و دارو می‌توانند به کاهش علائم شدیدتر کمک کنند.