کلسترول HDL که به آن “کلسترول خوب” نیز می‌گویند، نقش کلیدی در کاهش خطر بیماری قلبی دارد
کلسترول HDL با خارج کردن کلسترول اضافی از خون، به کاهش تجمع چربی در دیواره رگ‌ها کمک می‌کند.
سطح نرمال این نوع کلسترول برای مردان بین ۴۰ تا ۸۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر و برای زنان بین ۵۰ تا ۸۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر است.
HDL چگونه اندازه‌گیری می‌شود؟
برای بررسی سطح HDL کافی است یک آزمایش خون ساده انجام دهید.
پزشک شما از طریق این آزمایش، مقدار HDL را به عنوان بخشی از پروفایل چربی خون (Lipid Panel) بررسی خواهد کرد.
HDL مخفف چیست و چه کاری انجام می‌دهد؟
HDL مخفف High-Density Lipoprotein یا لیپوپروتئین با چگالی بالا است.
این ذرات ترکیبی از چربی‌ها و پروتئین‌ها هستند که به‌عنوان وسیله‌ای برای انتقال کلسترول در بدن عمل می‌کنند.
این لیپوپروتئین‌ها مانند “اتوبوس‌هایی” هستند که کلسترول را به سلول‌هایی که به آن نیاز دارند می‌رسانند.
از آنجا که کلسترول به‌تنهایی نمی‌تواند در خون حرکت کند، نیاز به این ناقلان پروتئینی دارد.
clevelandclinic
چرا کلسترول HDL به عنوان “کلسترول خوب” شناخته می‌شود؟
HDL سطح کلسترول اضافی را جمع‌آوری کرده و آن را به کبد منتقل می‌کند تا از بدن دفع شود.
این فرآیند مانع از تشکیل پلاک در رگ‌ها شده و به کاهش خطر حمله قلبی و سکته کمک می‌کند.
علاوه‌بر این، HDL با کاهش التهاب و پیشگیری از لخته شدن خون نیز عملکرد محافظتی دارد.
بنابراین، مقدار کافی HDL در خون برای حفظ سلامت قلبی-عروقی حیاتی است.
محدوده نرمال HDL چقدر است؟
سطح نرمال HDL در بزرگسالان، بسته به جنسیت، به صورت زیر تعریف می‌شود:
- پایین: کمتر از ۴۰ mg/dL در مردان و کمتر از ۵۰ mg/dL در زنان
- نرمال: ۴۰ تا ۸۰ mg/dL در مردان و ۵۰ تا ۸۰ mg/dL در زنان
- بالا: بیش از ۸۰ mg/dL در هر دو جنس
برای کودکان و نوجوانان، مقدار نرمال HDL بین ۴۵ تا ۸۰ mg/dL در نظر گرفته می‌شود.
داشتن سطح نرمال HDL می‌تواند یکی از عوامل محافظتی در برابر بیماری‌های قلبی باشد.
علت پایین بودن HDL چیست؟
عوامل متعددی ممکن است منجر به کاهش سطح HDL در خون شوند، از جمله:
- سندرم متابولیک: مجموعه‌ای از عوامل خطرزا که معمولاً شامل HDL پایین است.
- چاقی یا اضافه‌وزن: شاخص توده بدنی (BMI) بالاتر از ۲۵ می‌تواند سطح HDL را کاهش دهد.
- مصرف دخانیات: نیکوتین باعث کاهش HDL می‌شود؛ این موضوع برای سیگار، قلیان و ویپ نیز صدق می‌کند.
- مقاومت به انسولین: چربی اضافی در بدن می‌تواند کنترل قند خون را دشوار کرده و منجر به HDL پایین شود.
- هیپرلیپیدمی خانوادگی: یک بیماری ژنتیکی که باعث کاهش HDL و افزایش LDL می‌شود.
- کمبود ApoA1: در این اختلال نادر ژنتیکی، بدن پروتئین ضروری برای ساخت HDL را ندارد.
- بیماری تانژیه (Tangier disease): نوعی بیماری ژنتیکی بسیار نادر که سطح HDL را به شدت کاهش می‌دهد.
- برخی داروها: داروهایی مانند بتابلوکرها، برخی هورمون‌ها یا دیورتیک‌ها ممکن است به طور موقت HDL را کاهش دهند.
علت بالا بودن بیش از حد HDL چیست؟
در حالی که HDL بالا معمولاً خوب تلقی می‌شود، در مواردی بالا بودن آن نشانه مشکل است.
اگر مقدار آن از ۸۰ mg/dL بالاتر رود، پزشک بررسی‌های بیشتری انجام خواهد داد.
عوامل افزایش بیش‌ازحد HDL عبارت‌اند از:
- سوءمصرف الکل
- پرکاری تیروئید
- کلانژیت صفراوی اولیه (PBC)
- تغییرات ژنی
- عوارض برخی داروها
اگر سطح HDL شما بسیار بالا باشد، پزشک علت آن را بررسی کرده و تصمیم می‌گیرد آیا نیاز به درمان وجود دارد یا خیر.
آیا می‌توان سطح HDL را تغییر داد؟
بله، تغییر سبک زندگی تأثیر مستقیمی بر سطح HDL دارد.
اگر سطح HDL شما پایین باشد، راهکارهایی مانند رژیم غذایی سالم، افزایش فعالیت بدنی و کنترل وزن می‌تواند مؤثر باشد.
از سوی دیگر، اگر HDL بیش از حد بالا باشد، بررسی علت زمینه‌ای توسط پزشک ضروری است.
در مواردی، درمان یا اصلاح داروهای مصرفی می‌تواند به تنظیم سطح HDL کمک کند.
نکته پایانی
تفسیر نتایج آزمایش چربی خون ممکن است پیچیده به‌نظر برسد، چون اصطلاحات زیادی در آن وجود دارد.
به خاطر داشته باشید: حرف “H” در HDL یادآور “Helpful” یا مفید بودن این نوع کلسترول است.
HDL به بدن کمک می‌کند تا کلسترول اضافی را حذف کرده و عملکرد رگ‌ها را بهبود بخشد.
اگر سطح HDL شما خارج از محدوده نرمال باشد، پزشک علت آن را شناسایی کرده و برای تنظیم آن برنامه درمانی ارائه می‌دهد.
https://my.clevelandclinic.org/health/articles/24395-hdl-cholesterol