قهوه می‌تواند باعث افزایش موقتی فشار خون در افراد با فشار خون بالا و حتی کسانی که فشار خون طبیعی دارند شود. این افزایش فشار خون معمولاً بعد از مصرف قهوه به‌صورت کوتاه‌مدت رخ می‌دهد و ممکن است به دلایل مختلفی بستگی داشته باشد که در ادامه به آن‌ها پرداخته می‌شود. افزون بر این، درک مکانیزم‌های زیربنایی اثر کافئین بر فشار خون اهمیت زیادی دارد تا بتوان تاثیرات آن را بهتر مدیریت کرد و مصرف قهوه را متناسب با شرایط فردی تنظیم نمود.
چرا قهوه باعث افزایش فشار خون می‌شود
قهوه یک محرک است که فعالیت مغز و سیستم عصبی مرکزی را افزایش می‌دهد و این تغییرات بیوشیمیایی به سرعت (بین ۳۰ دقیقه تا ۲ ساعت بعد از مصرف) روی رگ‌های خونی و قلب تاثیر می‌گذارد. این تاثیر ناشی از ورود کافئین به جریان خون است که باعث تعامل با هورمون‌ها، گیرنده‌های مغزی و انتقال‌دهنده‌های عصبی می‌شود.
وقتی قهوه وارد جریان خون می‌شود، باعث واکنش رگ‌های خونی می‌شود که منجر به تنگ‌شدن شریان‌ها و وریدها و در نتیجه افزایش فشار خون می‌گردد. همچنین، قهوه باعث تحریک واکنش جنگ یا گریز در بدن می‌شود که منجر به افزایش ضربان قلب و بالا رفتن فشار خون می‌شود. به طور معمول، فشار سیستولیک (عدد بالا) بین ۳ تا ۱۴ میلی‌متر جیوه و فشار دیاستولیک (عدد پایین) بین ۴ تا ۱۳ میلی‌متر جیوه افزایش پیدا می‌کند؛ برای مثال فشار خون معمولی ۸۰/۱۲۰ ممکن است به ۹۳/۱۳۴ بعد از نوشیدن قهوه برسد.1
عوامل مؤثر بر میزان تاثیر قهوه بر فشار خون
یکی از عوامل مهمی که میزان تاثیر قهوه بر فشار خون را تعیین می‌کند، سن فرد است؛ کافئین در افراد جوان‌تر تاثیر بیشتری دارد و مطالعات نشان داده‌اند نوجوانان افزایش بیشتری در فشار خون نسبت به بزرگسالان دارند.1
جنسیت نیز نقش دارد، به طوری که تحقیقات نشان می‌دهد مردان کافئین را سریع‌تر از زنان متابولیزه می‌کنند که این می‌تواند بر شدت و مدت اثر کافئین روی فشار خون تاثیر بگذارد.2
منابع مختلف کافئین نیز اهمیت دارند؛ قهوه نسبت به چای سیاه یا سبز مقدار کافئین بیشتری دارد، اما نوشابه‌ها و نوشیدنی‌های انرژی‌زا نیز کافئین و ترکیبات مشابهی مانند تائورین و گوانین دارند که می‌توانند اثرات مشابهی بر فشار خون داشته باشند.3
نوع قهوه و روش تهیه آن نیز متفاوت است؛ شدت قهوه به نوع دانه‌ها و روش دم‌آوری بستگی دارد، مثلاً قهوه دمی و اسپرسو از نظر میزان کافئین و اثرات فیزیولوژیکی می‌توانند با هم متفاوت باشند.2
سطح تحمل بدن به کافئین بعد از حدود ۱۵ روز مصرف روزانه تغییر می‌کند؛ اثرات کافئین کاهش می‌یابد و برای ایجاد همان اثر اولیه به مقدار بیشتری کافئین نیاز است.4
سیگار کشیدن نیز بر متابولیسم کافئین تأثیر می‌گذارد و باعث افزایش سرعت سوخت‌وساز آن می‌شود، که در نتیجه اثر کافئین روی فشار خون افزایش پیدا می‌کند.5
در دوران بارداری، توصیه می‌شود مصرف کافئین به ۲۰۰ میلی‌لیتر در روز محدود شود؛ زیرا جنین قادر به متابولیزه کردن کافئین نیست و مصرف زیاد کافئین می‌تواند برای مادر و جنین خطرناک باشد.6
افرادی که بیماری قلبی دارند ممکن است به افزایش موقتی فشار خون ناشی از کافئین حساس‌تر باشند و این اثر ممکن است برای آن‌ها ایمن نباشد و خطرات بیشتری داشته باشد.6
آیا می‌توان در صورت داشتن فشار خون بالا قهوه نوشید؟
اگرچه قهوه باعث افزایش موقتی فشار خون می‌شود، اما شواهد نشان می‌دهد مصرف آن خطر ابتلا به فشار خون مزمن و پایدار را افزایش نمی‌دهد. افراد با فشار خون بالا می‌توانند کافئین مصرف کنند، اما میزان و شرایط مصرف به وضعیت فشار خون و عادت‌های قهوه‌نوشی آن‌ها بستگی دارد.
در صورتی که فشار خون شما بسیار بالا باشد، باید مراقب میزان مصرف کافئین باشید. یک مطالعه نشان داد در افرادی که دارای فشار خون مرحله ۲ و ۳ بودند، نوشیدن یک یا دو فنجان قهوه اضافی در روز، خطر بیماری‌های قلبی، حمله قلبی یا سکته را دو برابر کرد. اما این اثر در افرادی که فشار خون طبیعی، بالاتر از حد طبیعی یا مرحله ۱ داشتند دیده نشد.3
مصرف متوسط قهوه، یعنی یک تا سه فنجان در روز، ممکن است برای قلب افرادی که به طور منظم قهوه می‌نوشند مفید باشد. مطالعه‌ای چندمرکزی روی ۸۷۸۰ بزرگسال برزیلی بین ۳۵ تا ۷۴ سال نشان داد افرادی که به طور متوسط قهوه مصرف می‌کنند، خطر کمتری برای ابتلا به فشار خون بالا نسبت به افرادی که قهوه نمی‌نوشند دارند.7
چه میزان قهوه زیاد است؟
مراجع سلامت توصیه می‌کنند مصرف روزانه کافئین تا ۴۰۰ میلی‌گرم (تقریباً معادل سه تا چهار فنجان قهوه ۳۵۰ میلی‌لیتری) برای بزرگسالان سالم بی‌خطر است. برای نوجوانان ۱۲ تا ۱۸ سال، میزان ایمن ۱۰۰ میلی‌گرم کافئین در روز (معادل یک فنجان ۳۵۰ میلی‌لیتری) است و برای کودکان زیر ۱۲ سال، این میزان بر اساس وزن بدن و معادل ۲.۵ میلی‌گرم کافئین به ازای هر کیلوگرم وزن است.6
مصرف بیش از مقدار توصیه شده یا ایمن می‌تواند سلامت شما را تحت تأثیر قرار دهد و علائمی مانند اضطراب، افزایش ضربان قلب و فشار خون، سردرد، تپش قلب، سوء هاضمه، بی‌خوابی، لرزش و حالت تهوع را ایجاد کند.8
چگونه فشار خون خود را در خانه اندازه‌گیری کنیم
اندازه‌گیری فشار خون در خانه بخش مهمی از مدیریت آن است، مخصوصاً اگر تشخیص داده شده‌اید که دچار فشار خون بالا هستید. این کار به شما کمک می‌کند بفهمید درمان‌ها یا مداخلات دیگر تا چه حد موثر هستند و وضعیت فشار خون شما را کنترل می‌کنند.
برای این کار به یک دستگاه فشار خون نیاز دارید که انواع مختلفی دارد؛ انجمن قلب آمریکا توصیه می‌کند از دستگاه‌های اتوماتیک بازویی استفاده کنید که اعتبارسنجی شده باشند. با پزشک یا داروساز خود درباره انتخاب دستگاه مناسب مشورت کنید.9
چند نکته مهم هنگام اندازه‌گیری فشار خون وجود دارد: قبل از اندازه‌گیری از مصرف سیگار، قهوه یا نوشیدنی‌های کافئین‌دار و ورزش کردن حداقل ۳۰ دقیقه خودداری کنید و مثانه خود را خالی کنید. سپس کاف دستگاه را وسط بازو ببندید و روی لباس نباشد. حداقل پنج دقیقه بدون استفاده از تلفن یا صفحه‌نمایش در حالت نشسته استراحت کنید.9
در حین اندازه‌گیری، صاف بنشینید، کمر را راست نگه دارید و پاهایتان صاف روی زمین باشد. دست خود را روی سطح صاف قرار دهید و کاف دستگاه را در سطح قلب نگه دارید. بهتر است هر روز در زمان مشخصی فشار خون خود را اندازه‌گیری و نتایج را ثبت کنید. برای دقت بیشتر، یک دقیقه بعد از اولین اندازه‌گیری، بار دوم را هم انجام دهید.
اگرچه دستگاه‌های خانگی عملکرد خوبی دارند، اما پزشک می‌تواند نتایج دقیق‌تر و جامع‌تری ارائه دهد. اگر نتایج شما بسیار بالاتر یا پایین‌تر از حد انتظار است، حتما با پزشک تماس بگیرید.
نکات کلیدی
* مصرف قهوه می‌تواند فشار خون را به طور موقت افزایش دهد.
* این اثر در افرادی که به ندرت قهوه می‌نوشند، کودکان و نوجوانان قوی‌تر است.
* افرادی که به طور منظم قهوه می‌نوشند، به دلیل تحمل کافئین، افزایش فشار خون کمتری را تجربه می‌کنند.
>