فشار خون دیاستولیک بالا نوعی از پرفشاری خون (هایپرتنشن) است. پزشکان هنوز به طور دقیق نمی‌دانند چرا این اتفاق می‌افتد، اما چاقی، سطوح بالای تری‌گلیسرید، سیگار کشیدن و مصرف الکل ممکن است از عوامل مؤثر باشند.
پزشکان فشار خون را با استفاده از دو عدد توصیف می‌کنند: فشار سیستولیک و دیاستولیک. در یک اندازه‌گیری معمول، عدد سیستولیک (عدد بالایی) در بالای عدد دیاستولیک (عدد پایینی) نشان داده می‌شود.
فشار سیستولیک، فشار واردشده به دیواره‌های شریان در زمان انقباض قلب را نشان می‌دهد، در حالی که فشار دیاستولیک، فشاری است که در فاصله بین ضربان‌های قلبی (زمان استراحت قلب) وجود دارد.
بسیاری از افراد تأکید زیادی روی عدد سیستولیک دارند. با این حال، مطالعات نشان می‌دهند که در افراد بین ۴۰ تا ۸۹ سال، هر افزایش ۱۰ میلی‌متر جیوه‌ای در فشار دیاستولیک، خطر حمله قلبی یا سکته مغزی را بالا می‌برد.
پزشکان فشار خون دیاستولیک بالا را که به تنهایی رخ می‌دهد، تحت عنوان پرفشاری خون دیاستولیک ایزوله (IDH) می‌شناسند. در این حالت، فشار دیاستولیک بیشتر از ۸۰ میلی‌متر جیوه است در حالی که فشار سیستولیک در محدوده بهینه قرار دارد.
چه چیزی باعث فشار خون دیاستولیک بالا می‌شود؟
اگر فردی مبتلا به فشار خون بالا باشد، معمولاً هم فشار سیستولیک و هم دیاستولیک او افزایش یافته‌اند.
اما اگر فقط فشار دیاستولیک او بالا باشد، یعنی دچار پرفشاری خون دیاستولیک ایزوله یا همان IDH شده است. پزشکان مرحله ۱ IDH را فشار دیاستولیک بین ۸۰ تا ۸۹ میلی‌متر جیوه، و مرحله ۲ آن را فشار دیاستولیک بیش از ۹۰ میلی‌متر جیوه طبقه‌بندی می‌کنند.
طبق یک مقاله در سال ۲۰۲۲، IDH کمتر از ۲۰٪ از موارد پرفشاری خون را تشکیل می‌دهد.
پزشکان هنوز نمی‌دانند چرا برخی افراد دچار فشار خون بالا فقط در دیاستولیک می‌شوند. آنها گمان می‌کنند که این وضعیت ممکن است ناشی از تنگ شدن آرتریول‌ها (شریانچه‌ها) بر اثر تأثیرات هورمونی در بدن باشد.
برخی از علل احتمالی IDH عبارتند از:
- سندرم متابولیک
- بیماری مزمن کلیوی
- مشکلات تیروئیدی
- آپنه خواب (وقفه تنفسی هنگام خواب)
علاوه بر این، برخی علل دیگر که قابل پیشگیری نیز هستند، شامل موارد زیر می‌شوند:
چاقی
اضافه‌وزن و چاقی می‌توانند خطر ابتلا به پرفشاری خون کلی را افزایش دهند. محققان، اضافه‌وزن و چاقی را با فشار خون دیاستولیک ایزوله نیز مرتبط می‌دانند.
برای کاهش خطر IDH، افراد می‌توانند تلاش کنند که وزن متعادلی را حفظ کنند یا به آن دست یابند.
در صورتی که فردی در کاهش وزن مشکل دارد، پزشک می‌تواند گزینه‌های جایگزین برای مدیریت وزن پیشنهاد کند.
مصرف الکل
برخی مطالعات نشان می‌دهند که مصرف الکل ممکن است در بروز IDH نقش داشته باشد.
برای کمک به پیشگیری از پرفشاری خون، انجمن قلب آمریکا (AHA) توصیه می‌کند که مردان حداکثر دو نوشیدنی الکلی در روز و زنان حداکثر یک نوشیدنی مصرف کنند.
بر اساس تعریف AHA، یک نوشیدنی شامل موارد زیر است:
- ۱۲ اونس (حدود ۳۵۵ میلی‌لیتر) آبجو
- ۵ اونس (حدود ۱۵۰ میلی‌لیتر) شراب
- ۱.۵ اونس (حدود ۴۵ میلی‌لیتر) مشروبات ۸۰ درجه (مثل ودکا یا ویسکی)
- ۸ اونس (حدود ۲۴۰ میلی‌لیتر) لیکور مالت
سیگار کشیدن
تحقیقات، سیگار کشیدن را نیز با IDH مرتبط دانسته‌اند.
به عنوان مثال، یک مطالعه بازنگری در سال ۲۰۲۰ نشان داد که بین سیگار کشیدن و افزایش فشار خون دیاستولیک ارتباط وجود دارد، و افرادی که به تازگی شروع به کشیدن سیگار کرده‌اند، بیشترین تغییر را در فشار دیاستولیک نشان دادند.
تری‌گلیسرید بالا
تری‌گلیسریدهای بالا که نوعی چربی خون هستند، از دیگر علل بالقوه IDH هستند که با سایر خطرات سلامتی نیز ارتباط دارند.
یک تحلیل در سال ۲۰۲۰ نشان داد که از میان ۹,۵۹۳ شرکت‌کننده، که نماینده حدود ۲۱۹.۹ میلیون آمریکایی بودند، حدود ۲۵٪ سطح تری‌گلیسرید بالای ۱۵۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر داشتند.
پزشکان سطوح تری‌گلیسرید بین ۱۵۰ تا ۱۹۹ را به عنوان هیپرتری‌گلیسریدمی خفیف طبقه‌بندی می‌کنند.
وقتی چربی‌های خون بالا باشند، سطح HDL یا “کلسترول خوب” کاهش می‌یابد. اگر فردی سطح بالای تری‌گلیسرید و هم‌زمان LDL یا “کلسترول بد” نیز داشته باشد، خطر بیماری قلبی و سکته افزایش می‌یابد.
یک متخصص مراقبت‌های بهداشتی ممکن است برای کاهش تری‌گلیسرید، تغییراتی در سبک زندگی مانند افزایش فعالیت بدنی و پیروی از رژیم غذایی متعادل توصیه کند.
عوامل خطر فشار خون دیاستولیک بالا
برخی عوامل خطر برای فشار خون دیاستولیک بالا خارج از کنترل فرد هستند. این عوامل شامل:
- سن: با افزایش سن، خطر پرفشاری خون دیاستولیک کاهش می‌یابد.
- سابقه خانوادگی: داشتن بستگان مبتلا به پرفشاری خون، خطر IDH را افزایش می‌دهد.
- حوادث قلبی-عروقی پیشین: اگر فردی دچار آسیب به عضله قلب شده باشد، احتمال ابتلا به IDH افزایش می‌یابد.
- دیابت: افراد مبتلا به دیابت و قند خون بالا ممکن است بیشتر در معرض IDH باشند.
- کم‌کاری تیروئید: حدود ۳۰٪ از افرادی که دچار کاهش هورمون تیروئید هستند، دچار IDH نیز هستند.
- بیماری کلیوی: مبتلایان به بیماری مزمن کلیه نیز ممکن است دچار IDH شوند.
- جنس بیولوژیکی: در یک مطالعه بزرگ در سال ۲۰۱۹ با مشارکت حدود ۲.۳ میلیون نفر، محققان دریافتند که شیوع IDH در مردان ۴.۵٪ و در زنان ۲.۲٪ بوده است.
خطرات سلامتی فشار خون دیاستولیک بالا
اگر فردی فشار سیستولیک بهینه داشته باشد، کاهش دادن فشار دیاستولیک از سطح IDH به سطح بهینه ممکن است بر تنظیم جریان خون مغز تأثیر بگذارد و خطر سکته را افزایش دهد.
در مطالعه‌ای در سال ۲۰۲۰، محققان، IDH را با افزایش خطر بروز حوادث قلبی‌عروقی در آینده مرتبط دانستند.
IDH ممکن است خطر ابتلا به چند بیماری را افزایش دهد، از جمله:
- بیماری قلبی
- حمله قلبی
- نارسایی قلبی
- فیبریلاسیون دهلیزی
درمان فشار خون دیاستولیک بالا
کاهش شدید فشار خون دیاستولیک ممکن است باعث بروز عوارض قلبی شود. بنابراین، پزشکان ممکن است در مورد فردی با فشار خون دیاستولیک بالا، رویکرد «مشاهده و انتظار» را ترجیح دهند.
IDH در سالمندان کمتر شایع است، اما ممکن است در این گروه سنی نیاز به درمان داشته باشد. بهترین روش درمان به عوامل مختلفی از جمله سن و بیماری‌های زمینه‌ای فرد بستگی دارد.
داروهای پیشنهادی برای درمان IDH ممکن است شامل موارد زیر باشند:
- بلاکرهای کانال کلسیم
- مهارکننده‌های آنزیم مبدل آنژیوتانسین (ACE inhibitors)
- بلاکرهای گیرنده آنژیوتانسین
- دیورتیک‌ها (ادرارآورها)
پزشکان همچنین ممکن است تغییرات سبک زندگی زیر را توصیه کنند:
- کاهش یا قطع مصرف الکل
- حفظ یا رسیدن به وزن مناسب
- ورزش منظم
- رژیم غذایی متعادل
- ترک دخانیات
- خواب کافی
- مدیریت استرس
چه زمانی باید با پزشک مشورت کرد؟
اگر فردی فشار خون خود را در منزل اندازه‌گیری می‌کند و با وجود تغییرات سبک زندگی، فشار خون پایین نمی‌آید، بهتر است با یک پزشک مشورت کند. پزشک می‌تواند علت زمینه‌ای فشار خون بالا را مشخص کند.
اگر فردی دو بار اندازه‌گیری فشار خون بالای ۱۸۰/۱۲۰ میلی‌متر جیوه داشته باشد، به ویژه اگر با علائمی مانند سردرد یا خون‌ریزی از بینی همراه باشد، باید فوراً به پزشک مراجعه کند.
پرسش‌های رایج
اگر فشار دیاستولیک بالا باشد، به چه معناست؟
فشار دیاستولیک بالا، خطر بیماری قلبی و سکته را افزایش می‌دهد. این بدان معناست که فشار داخل سیستم گردش خون در فاصله بین ضربان‌های قلب افزایش یافته، که می‌تواند اکسیژن‌رسانی به عضله قلب را مختل کند.
آیا باید نگران فشار دیاستولیک بالا بود؟
افزایش فشار دیاستولیک در افراد ۴۰ تا ۸۹ ساله، خطر بیماری قلبی و سکته را افزایش می‌دهد.
هر فردی که فشار دیاستولیک بالایی دارد، می‌تواند با پزشک مشورت کرده و گزینه‌های درمانی مناسب را دریافت کند تا سلامت قلبی خود را بهبود بخشد.
بهترین روش برای کاهش فشار دیاستولیک چیست؟
اگر پزشک توصیه کند که فرد باید فشار دیاستولیک خود را کاهش دهد، ممکن است داروهایی مانند بلاکرهای کانال کلسیم تجویز شود. همچنین اقدامات سبک زندگی مانند رژیم غذایی سالم و ورزش منظم نیز می‌توانند کمک‌کننده باشند.
آیا فشار دیاستولیک ۹۰ خیلی بالا است؟
بله، هر عددی بالاتر از ۸۰ میلی‌متر جیوه برای فشار دیاستولیک، بالا در نظر گرفته می‌شود.
خلاصه
فشار دیاستولیک، عدد پایینی در اندازه‌گیری فشار خون است. اگر فردی فقط فشار دیاستولیک بالا داشته باشد، دچار پرفشاری خون دیاستولیک ایزوله یا IDH است، که خطر بیماری قلبی و سکته را افزایش می‌دهد.
عواملی مانند سیگار کشیدن، مصرف الکل، چاقی و چربی بالای خون می‌توانند خطر IDH را افزایش دهند. همچنین، افراد مبتلا به دیابت یا کسانی که سابقه بیماری قلبی دارند، در معرض خطر بیشتری هستند.
اگر پزشک IDH را تشخیص دهد، ممکن است تغییرات سبک زندگی مانند ترک سیگار، پیروی از رژیم غذایی متعادل و افزایش فعالیت بدنی را توصیه کند.
https://www.medicalnewstoday.com/articles/high-diastolic-pressure