علت مدفوع چسبنده
مدفوع چسبنده اغلب به‌دلیل رژیم غذایی پرچرب ایجاد می‌شود، اما گاهی یک مشکل پزشکی زمینه‌ای نیز می‌تواند علت آن باشد.
آگاهی از قوام و ویژگی‌های ظاهری مدفوع یکی از مراحل مهم در حفظ سلامت گوارشی است، چرا که این آگاهی به شناسایی زودهنگام مشکلات و مراجعه به موقع به پزشک کمک می‌کند، به‌ویژه چون مدفوع چسبنده گاهی از یک مشکل جدی‌تر ناشی می‌شود.1
رژیم غذایی
مدفوع چسبنده ممکن است زمانی رخ دهد که بدن در هضم یا جذب چربی دچار مشکل شود، که این وضعیت به استئاتوره (وجود چربی بیش‌ازحد در مدفوع) معروف است.2
رژیم‌هایی که چربی بالایی دارند ممکن است باعث شوند چربی به‌طور مستقیم از طریق مدفوع دفع شود.1 این حالت نه‌تنها هشداری برای رژیم ناسالم است، بلکه می‌تواند نشانه‌ای از اختلالات صفراوی یا گوارشی نیز باشد.
مشکلات مجرای صفراوی
انسداد مجرای صفراوی نیز می‌تواند با اختلال در جذب چربی، باعث مدفوع چسبنده شود.
صفرا یک آنزیم گوارشی است که در کبد تولید و از طریق کیسه صفرا ترشح می‌شود و در تجزیه چربی نقش دارد؛ زمانی که مسیر خروج آن مسدود شود، ممکن است مدفوع شناور، با بوی زننده و رنگ روشن‌تر مشاهده شود.12
مشکلات گوارشی
مدفوع چسبنده همچنین می‌تواند یکی از علائم اختلالات گوارشی مانند موارد زیر باشد:1345
Kinga Krzeminska / Getty Images
- سندرم روده تحریک‌پذیر (IBS)
- بیماری التهابی روده (IBD)
- عفونت‌های روده‌ای
- حساسیت‌های غذایی
در این شرایط ممکن است در مدفوع مخاط دیده شود که به آن حالت چسبندگی می‌دهد.
وجود مخاط در مدفوع به‌صورت رشته‌های ژله‌ای یا لکه‌های سفید شفاف در توالت قابل‌مشاهده است، در حالی‌که در حالت عادی این مخاط به‌طور طبیعی در دستگاه گوارش وجود دارد ولی قابل‌مشاهده نیست.345
خون‌ریزی داخلی
زمانی که در مدفوع خون وجود داشته باشد، ممکن است رنگ آن تیره، چسبناک و قیری‌شکل شود؛ این پدیده «ملنا» نام دارد.
علل احتمالی خون در مدفوع شامل موارد زیر است:67
- زخم معده (زخم پپتیک)
- ورم معده (گاستریت)
- سرطان مری، معده یا روده بزرگ
خوردن غذاهای تیره یا مصرف مکمل آهن نیز می‌تواند مدفوع را تیره کند، اما در ملنا، خون هضم‌شده باعث سیاه‌شدن مداوم مدفوع می‌شود.67 این تشخیص تنها با بررسی‌های آزمایشگاهی و معاینه تخصصی قابل‌تأیید است.
علائم
علائم شما بسته به علت زمینه‌ای که بر قوام مدفوع تأثیر می‌گذارد، متفاوت خواهد بود.
شایع‌ترین علائم مرتبط با مدفوع چسبنده شامل موارد زیر است:186
- مدفوع چرب یا براق که به توالت یا دستمال توالت می‌چسبد
- مدفوع حجیم، کم‌رنگ و با بوی زننده
- مدفوع چرب که تمایل به شناور ماندن در آب دارد
- مدفوع سیاه یا قیری‌رنگ
- رگه‌های ژله‌ای مخاط روی مدفوع
علائم فوق ممکن است به‌تنهایی ظاهر شوند یا با نشانه‌های دیگر مانند نفخ، درد شکمی یا تغییر اشتها همراه باشند. توجه به این نشانه‌ها می‌تواند به تشخیص سریع‌تر بیماری‌های گوارشی کمک کند.
چگونه مدفوع چسبنده را مدیریت و پیشگیری کنیم
راهکارهای زیر ممکن است به بهبود وضعیت مدفوع و کاهش چسبندگی آن کمک کنند:9
- اصلاح رژیم غذایی: اگر علت مدفوع چسبنده رژیم پرچرب، حساسیت غذایی یا اختلال گوارشی باشد، بهتر است برنامه غذایی اصلاح شود. همکاری با متخصص تغذیه برای گنجاندن میوه‌ها، سبزیجات، غلات کامل و پروتئین‌های کم‌چرب مفید است.
- مصرف بیشتر فیبر: بیشتر مردم به‌اندازه کافی فیبر مصرف نمی‌کنند، که این مسئله می‌تواند مشکل چسبندگی مدفوع را تشدید کند. فیبر باعث بهبود حرکات روده و افزایش حجم مدفوع می‌شود.10
- نوشیدن آب کافی: آب نقش مهمی در قوام مدفوع دارد و به حرکت بهتر مواد زاید در روده کمک می‌کند. همچنین آب با فیبر ترکیب می‌شود تا مدفوع نرم‌تر و عبور آن آسان‌تر باشد.
- تحرک بدنی منظم: فعالیت جسمانی می‌تواند عملکرد دستگاه گوارش را بهبود دهد، التهاب را کاهش دهد، عملکرد صفرا را بهبود ببخشد و عبور مواد از روده را تسهیل کند.11
- مدیریت استرس و اضطراب: تحقیقات نشان داده‌اند که استرس می‌تواند منجر به مشکلات گوارشی شود. استفاده از روش‌های مدیریت استرس مانند ذهن‌آگاهی، تنفس عمیق و یوگا می‌تواند علائم را بهبود دهد.12
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
داشتن مدفوع چسبنده به‌طور گه‌گاه معمولاً نگران‌کننده نیست.
اما اگر این حالت به‌صورت مکرر تکرار شود یا همراه با علائم دیگری مثل خون‌ریزی، درد یا کرامپ شکمی باشد، باید حتماً به پزشک مراجعه کرد.137
نشانه‌هایی که نیاز به مراجعه فوری به پزشک دارند عبارت‌اند از:137
- درد مداوم شکم
- درد در قسمت پایین کمر
- خون‌ریزی از راست‌روده یا وجود خون در مدفوع
- مشاهده‌ی مخاط در مدفوع
- ناتوانی در دفع گاز
- تهوع یا استفراغ
- کاهش وزن غیرقابل توضیح
- یبوست یا اسهال طولانی‌مدت
- احساس نیاز به دفع مدفوع پس از عمل دفع
اگر هر یک از این علائم را تجربه میکنید، مراجعه فوری به پزشک ضروری است تا از بروز عوارض جدی‌تر جلوگیری شود.
جمع‌بندی سریع
مدفوع چسبنده ممکن است در افرادی که رژیم‌های پرچرب دارند و همچنین مبتلایان به بیماری‌هایی مانند IBD و IBS دیده شود.
سرطان، عفونت‌های روده‌ای و زخم‌های گوارشی نیز می‌توانند باعث ایجاد مدفوع چسبنده شوند.
اگر مدفوع چسبنده به‌طور مکرر اتفاق می‌افتد و با اصلاح رژیم غذایی یا ورزش برطرف نمی‌شود، مراجعه به پزشک الزامی است.
در صورتی‌که در مدفوع خود خون یا مخاط مشاهده کردید، درد مداوم شکمی داشتید، قادر به دفع گاز نبودید یا به‌طور غیرعادی وزن کم کردید، باید بلافاصله به پزشک مراجعه کنید.