تورم چشم‌ها به‌دلیل واکنش‌های آلرژیک، معمولاً با آنتی‌هیستامین‌ها، کمپرس سرد و قطره‌های چشمی قابل درمان است.¹ در موارد شدیدتر، ممکن است یک پزشک متخصص استفاده از ایمونوتراپی یا همان تزریق‌های آلرژی را توصیه کند.²
بیماری «التهاب آلرژیک ملتحمه» یا به‌اصطلاح آلرژی چشمی زمانی اتفاق می‌افتد که غشای پوشاننده سطح چشم و پشت پلک‌ها دچار خارش، قرمزی و تورم شود. این علائم در واقع واکنشی ایمنی نسبت به محرک‌هایی مانند گردوغبار، شوره حیوانات یا گرده گیاهان هستند.³
درمان تورم چشم‌ها بر اثر آلرژی
هدف اصلی در درمان آلرژی‌های چشمی، کاهش تورم پلک، خارش و قرمزی چشم‌هاست. یکی از مؤثرترین راه‌ها برای مقابله با علائم التهاب آلرژیک ملتحمه، پرهیز از تماس با مواد حساسیت‌زا (آلرژن‌ها) است.²
یک متخصص آلرژی می‌تواند به شما کمک کند تا نوع دقیق آلرژی‌تان را شناسایی کرده و زمان‌هایی را که علائم شما تشدید می‌شوند، پیش‌بینی کند.² این موضوع به مدیریت بهتر بیماری و کاهش دفعات بروز علائم کمک شایانی می‌کند.
آنتی‌هیستامین‌ها
آنتی‌هیستامین‌ها با مهار تأثیرات ماده‌ای به‌نام هیستامین، خارش و ریزش اشک را کاهش می‌دهند. این داروها در اشکال مختلفی همچون قرص، کپسول، شربت، قطره چشمی و سایر شکل‌ها به‌صورت بدون نسخه در داروخانه‌ها موجودند.⁴
هیستامین ترکیبی شیمیایی است که بدن در پاسخ به آلرژن‌ها آزاد می‌کند و باعث تورم، خارش و التهاب در بافت‌ها می‌شود؛ مهار آن یکی از راه‌های مؤثر در کنترل واکنش‌های آلرژیک است.
کمپرس سرد
استفاده از کمپرس سرد روی چشم‌ها می‌تواند تورم دردناک را کاهش دهد.² برای کسب نتیجه بهتر، این کار را چندین بار در روز تکرار کنید.
سرما موجب انقباض رگ‌های خونی و کاهش التهاب موضعی می‌شود و در کاهش احساس سوزش و ناراحتی بسیار مؤثر است.
قطره‌های چشمی
برای درمان چشم‌های متورم می‌توان از قطره‌های ضداحتقان، مرطوب‌کننده یا قطره‌های استروئیدی ضعیف استفاده کرد. قطره‌های ضداحتقان ممکن است باعث خشکی چشم شوند، بنابراین نباید بیش از پنج روز از آن‌ها استفاده کرد، به‌ویژه اگر از لنزهای تماسی استفاده می‌کنید.²
در موارد شدیدتر، پزشک ممکن است قطره‌های استروئیدی ضعیف را همراه با آنتی‌هیستامین تجویز کند.² استفاده از این ترکیب می‌تواند در کنترل سریع‌تر علائم التهابی مؤثر باشد.
ایمونوتراپی
ایمونوتراپی یا همان تزریق آلرژی در موارد شدید مؤثر است. در این روش، پزشک مقدار کمی از آلرژن را به بدن تزریق می‌کند تا سیستم ایمنی بدن به‌تدریج به آن مقاوم شود. معمولاً برای اثربخشی کامل این روش، درمان باید بین ۳ تا ۵ سال ادامه یابد.⁵
ایمونوتراپی به‌نوعی نوعی آموزش برای سیستم ایمنی محسوب می‌شود تا به‌جای واکنش شدید، نسبت به محرک‌ها تحمل پیدا کند و پاسخ التهابی را کاهش دهد.
علائم التهاب آلرژیک ملتحمه
علاوه بر تورم چشم، علائم رایج التهاب آلرژیک ملتحمه عبارت‌اند از:³
- سوزش چشم
- احساس وجود جسم خارجی یا زبری در چشم
- خارش
- حساسیت به نور
- قرمزی
- آبریزش چشم
ممکن است هم‌زمان با این علائم، نشانه‌های آلرژی فصلی یا رینیت آلرژیک را نیز تجربه کنید، مانند آبریزش یا گرفتگی بینی، گرفتگی گوش، سرفه و عطسه.⁶ این علائم در افرادی که بیشتر به آلرژن‌های فضای باز (مثل گرده گیاهان) حساس هستند، شدیدتر از کسانی است که به آلرژن‌های داخل خانه (مانند گردوغبار یا شوره حیوانات) واکنش نشان می‌دهند.³
علت بروز آلرژی چشمی چیست؟
علائم التهاب آلرژیک ملتحمه ناشی از واکنش بدن به آلرژن‌هاست. از جمله رایج‌ترین آلرژن‌ها می‌توان به گردوغبار، کپک، شوره حیوانات و گرده گیاهان اشاره کرد.²
وقتی چشم‌های شما با این مواد تماس پیدا می‌کنند، بدن ماده‌ای به‌نام هیستامین ترشح می‌کند. این ماده باعث گشاد شدن رگ‌های خونی در ملتحمه، یعنی غشای پوشاننده جلوی چشم و سطح داخلی پلک‌ها، و در نتیجه تورم آن‌ها می‌شود.²
عوامل خطر
اگر یکی از اعضای خانواده شما دچار التهاب آلرژیک ملتحمه باشد، احتمال ابتلای شما به این وضعیت بیشتر است.² همچنین این نوع آلرژی معمولاً با سایر بیماری‌های مرتبط با آلرژی همراه است، مانند:¹
- رینیت آلرژیک
- آسم
- درماتیت آتوپیک (اگزما)، که یک بیماری پوستی همراه با خارش و پوسته‌ریزی است⁷
- سندرم خشکی چشم⁸
آیا التهاب آلرژیک ملتحمه مسری است؟
برخلاف برخی انواع دیگر التهاب ملتحمه مانند «چشم صورتی» (pink eye)، آلرژی چشمی مسری نیست.⁹ با این حال، اقداماتی وجود دارد که می‌توانید برای پیشگیری از تماس چشم‌ها با آلرژن‌ها انجام دهید، از جمله:⁶³
- دور نگه داشتن حیوانات خانگی از اتاق‌خواب
- بستن پنجره‌ها و درهای خانه
- ماندن در فضای بسته در هوای گرم، خشک یا بادخیز
- استفاده از قطره‌های چشمی مرطوب‌کننده پس از قرار گرفتن در فضای باز
- جارو کردن خانه با فیلتر HEPA
- استفاده از کلاه لبه‌دار و عینک آفتابی در فضای باز
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
التهاب آلرژیک ملتحمه معمولاً پس از کاهش تماس با آلرژن‌ها، به‌تدریج بهبود می‌یابد. اگر با استفاده از روش‌های خانگی، علائم شما برطرف نشد، با پزشک مشورت کنید.
در اغلب موارد، این وضعیت بدون عارضه باقی می‌ماند، اما اگر با علائم زیر مواجه شدید، حتماً به پزشک مراجعه نمایید:²
- درد چشمی که از بین نمی‌رود یا بدتر می‌شود
- سردرد
- قرمزی و تورم پلک‌ها یا پوست اطراف چشم
- تغییر در بینایی
خلاصه‌ای سریع
اگر پس از تماس با مواد آلرژی‌زا مانند گردوغبار، شوره حیوانات یا گرده گیاهان دچار تورم چشم شدید، ممکن است به التهاب آلرژیک ملتحمه مبتلا شده باشید. آنتی‌هیستامین‌ها، کمپرس سرد و قطره‌های چشمی معمولاً می‌توانند این تورم را درمان کنند.
در صورتی که علائم با روش‌های خانگی برطرف نشد یا بدتر شد، با یک متخصص مشورت کنید. اگر علائم شما شدید باشد، ممکن است به تزریق آلرژی نیاز داشته باشید.