راهکارهای مختلفی برای تسکین دردهای قاعدگی وجود دارد، به‌ویژه زمانی که آن احساس دردناک یا ناراحت‌کننده شروع می‌شود. داروهای مسکن بدون نسخه (OTC) معمولاً اولین گزینه‌های مورد استفاده هستند، اما استفاده از روش‌های پیشگیری از بارداری هورمونی، اصلاح سبک زندگی، و درمان‌های خانگی نیز می‌توانند به کاهش درد و گرفتگی‌های قاعدگی کمک کنند. در موارد شدید، گاهی اوقات مداخلات جراحی می‌توانند مفید باشند.
اگر دردهای قاعدگی شما به‌حدی شدید است که نتوانسته‌اید به‌تنهایی آنها را مدیریت کنید، بهتر است با یک متخصص زنان (متخصص سلامت دستگاه تولیدمثل بانوان) مشورت کنید تا در مورد گزینه‌های درمانی و راهکارهای کنترل آن گفت‌وگو شود.
در حالی که معمولاً نمی‌توان به‌طور کامل از دردهای قاعدگی جلوگیری کرد، اما ممکن است بتوانید آنها را تا حدی مدیریت کنید که زندگی روزمره‌تان را با درد کمتر و کیفیت بالاتری ادامه دهید.1
روش‌هایی برای تسکین دردهای قاعدگی
راه‌های مختلفی برای تسکین دردهای قاعدگی وجود دارد، زمانی که احساس درد یا ناراحتی آغاز می‌شود. داروهای مسکن بدون نسخه (OTC) معمولاً گزینه‌ای فوری و در دسترس هستند، اما روش‌هایی مانند کنترل هورمونی بارداری، تغییر سبک زندگی و درمان‌های خانگی نیز می‌توانند به کاهش درد و گرفتگی عضلانی کمک کنند.¹
در موارد شدید و مزمن، گاهی اوقات ممکن است جراحی نیز مفید واقع شود، به‌ویژه اگر علت درد، بیماری‌های زمینه‌ای خاص باشد.¹
اگر دچار درد قاعدگی هستید که نتوانسته‌اید با روش‌های خانگی آن را کنترل کنید، بهتر است با متخصص زنان، یعنی پزشکی که در سلامت سیستم تولیدمثل زنان تخصص دارد، مشورت نمایید.¹
گرچه معمولاً نمی‌توان از بروز کامل دردهای قاعدگی جلوگیری کرد، اما ممکن است بتوانید شدت آن را کاهش داده و به زندگی روزمره خود با ناراحتی کمتر ادامه دهید.¹
راهکارهایی برای تسکین درد قاعدگی
استفاده از راهکارهای خانگی می‌تواند در مدیریت درد قاعدگی مفید باشد، ولی برخی افراد ممکن است نیاز به درمان‌های تخصصی‌تری داشته باشند.
داروهای مسکن
داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAIDs) مؤثرترین داروها برای تسکین دردهای قاعدگی محسوب می‌شوند. اگر این داروها برای شما عوارض گوارشی ایجاد می‌کنند، می‌توانید از استامینوفن (Tylenol) به‌عنوان جایگزین استفاده کنید که مکانیسم اثر متفاوتی دارد.²
داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAIDs)
کارشناسان استفاده از NSAIDها را به‌عنوان نخستین گزینه‌ی درمانی برای دردهای قاعدگی توصیه می‌کنند. نمونه‌های داروهای بدون نسخه‌ی این دسته شامل ایبوپروفن (Advil، Motrin) و ناپروکسن (Aleve) هستند.²
NSAIDها با کاهش تولید موادی به نام پروستاگلاندین‌ها، که ترکیباتی شبیه به هورمون هستند و بر فرآیندهایی مانند التهاب، درد و انقباضات رحمی اثر می‌گذارند، درد را کاهش می‌دهند.³²
برای اثربخشی بیشتر، مصرف NSAID را از یک یا دو روز پیش از شروع قاعدگی آغاز کرده و طی دو تا سه روز اول قاعدگی ادامه دهید، چون در این زمان سطح پروستاگلاندین‌ها در بالاترین حد خود قرار دارد. برای جلوگیری از عوارض، این داروها را مطابق دستور مصرف نمایید.²
استامینوفن
برخی افراد پس از مصرف NSAID دچار ناراحتی‌های معده‌ای مانند تهوع، سوءهاضمه، اسهال یا استفراغ می‌شوند. در این موارد، استامینوفن (Tylenol) می‌تواند گزینه‌ای مناسب و جایگزین باشد.⁴
استامینوفن با کاهش درد و تا حد کمی کاهش تولید پروستاگلاندین‌ها عمل می‌کند، اما معمولاً از NSAIDها در کاهش دردهای قاعدگی ضعیف‌تر است.⁴
درمان هورمونی
درمان‌های هورمونی برای دردهای قاعدگی شامل قرص‌های ضدبارداری، چسب‌های هورمونی، حلقه‌های واژینال و آی‌یودی‌های هورمونی می‌شود.²
این درمان‌ها با نازک کردن لایه‌ی داخلی رحم و کاهش تولید پروستاگلاندین‌ها به تسکین درد و گرفتگی کمک می‌کنند، و همچنین بر سایر علائم قاعدگی مانند نوسانات خلقی، خونریزی شدید و آکنه نیز اثر مثبت دارند.²
درمان هورمونی را می‌توان به همراه داروهای مسکن مانند ایبوپروفن مصرف کرد تا اثر هم‌افزایی حاصل شود.²
ورزش سبک
انجام هر نوع ورزش سبک تا متوسط می‌تواند به کاهش درد قاعدگی کمک کند. در یک مطالعه مشخص شد که انجام تمرینات ورزشی به مدت ۴۵ تا ۶۰ دقیقه، سه بار در هفته، می‌تواند به کاهش دردهای شدید قاعدگی کمک نماید.²
عادات غذایی
اجتناب از مصرف وعده‌های غذایی سنگین و استفاده از وعده‌های کوچک‌تر و سبک‌تر در طول روز ممکن است به کاهش درد قاعدگی کمک کند.⁵
گرمای ملایم
استفاده از کیسه آب گرم یا پَد حرارتی بر روی ناحیه‌ی زیر شکم می‌تواند درد قاعدگی را کاهش دهد. تحقیقات نشان داده‌اند که گرما‌درمانی می‌تواند اثری مشابه با NSAIDها در کاهش درد داشته باشد.⁶
سایر درمان‌های خانگی
روش‌های زیادی وجود دارد که می‌توانید در خانه برای تسکین درد قاعدگی و احساس راحتی بیشتر انجام دهید. برخی از گزینه‌های مؤثر عبارت‌اند از:⁵
- ماساژ ملایم شکم با نوک انگشتان
- نوشیدن نوشیدنی‌های گرم مانند دمنوش
- مصرف وعده‌های غذایی سبک به‌جای وعده‌های حجیم
- دراز کشیدن در وضعیت‌های راحت مانند خوابیدن به پهلو با زانوهای خم‌شده
- تمرین مدیتیشن
- انجام حرکات آرام یوگا
- دوش گرفتن یا حمام با آب گرم
- پیاده‌روی آرام و کوتاه
جراحی‌ها و اقدامات درمانی تخصصی
در بیشتر موارد، دردهای قاعدگی ناشی از تغییرات طبیعی در طول چرخه‌ی قاعدگی هستند. با این حال، برخی افراد به دلیل ابتلا به بیماری‌های خاص، دردهای شدیدتری را تجربه می‌کنند.¹
این شرایط شامل موارد زیر می‌شود:
- فیبروم‌ها: رشدهای غیرسرطانی در داخل رحم
- اندومتریوز: رشد بافتی شبیه به لایه داخلی رحم در اندام‌های اطراف
- آدنومیوز: نفوذ بافت رحمی به دیواره‌ی عضلانی رحم
پزشک معمولاً ابتدا درمان‌های غیرجراحی مانند هورمون‌درمانی را پیشنهاد می‌دهد، اما گاهی جراحی بهترین گزینه برای درمان علت زمینه‌ای دردهای شدید است.¹
برای مثال، جراحان می‌توانند با روش لاپاراسکوپی، ضایعات ناشی از اندومتریوز را بردارند. عمل میومکتومی می‌تواند فیبروم‌ها را حذف کند و در موارد آدنومیوز، انجام هیسترکتومی (برداشتن کامل رحم) ممکن است راه‌حل نهایی باشد.¹
درمان‌های مکمل
چندین درمان مکمل ممکن است در کاهش درد قاعدگی مؤثر باشند، اگرچه شواهد علمی در مورد کارایی قطعی آنها محدود است.²
برخی از این روش‌ها شامل موارد زیر است:
- تحریک الکتریکی عصب از طریق پوست (TENS) با فرکانس بالا، که با جریان الکتریکی اعصاب را تحریک کرده و درد را کاهش می‌دهد
- تکنیک‌های آرام‌سازی پیش‌رونده که به شل شدن عضلات و کاهش گرفتگی کمک می‌کنند
- مدیتیشن با تصاویر ذهنی آرامش‌بخش
- بازخورد زیستی (Biofeedback) که با استفاده از حسگرهایی روی بدن، به شما کمک می‌کند عملکردهای فیزیولوژیکی خاصی را کنترل کرده و درد را کاهش دهید
پزشکی تلفیقی
طب سوزنی نوعی از پزشکی تلفیقی است که با فشار بر نقاط خاصی از بدن به تسکین درد کمک می‌کند. این روش می‌تواند به کاهش دردهای قاعدگی کمک کرده و اثربخشی متوسطی دارد.⁷
به‌طور کلی، شواهد علمی قابل‌اعتمادی در مورد تأثیر مکمل‌های غذایی و داروهای گیاهی بر درد قاعدگی وجود ندارد.² با این حال، مصرف ویتامین B1 و منیزیم ممکن است سودمند باشد، ولی میزان اثرگذاری واقعی آنها هنوز به‌طور کامل مشخص نشده است.¹
پیش‌آگهی و تأثیر
تجربه‌ی دردهای قاعدگی می‌تواند زندگی را برای فرد بسیار دشوار کند. در موارد شدید، ممکن است فرد از رفتن به مدرسه یا محل کار بازبماند و در انجام وظایف روزانه خود دچار مشکل شود.⁶
تسکین دردهای قاعدگی اهمیت زیادی دارد تا بتوانید به زندگی عادی خود بازگردید. اگر یک روش درمانی مؤثر نبود، حتماً با پزشک خود مشورت کنید تا روش جایگزینی برای مدیریت علائم پیدا کنید.⁶
زندگی با دردهای قاعدگی و نحوه‌ی مدیریت آن
تجربه‌ی دردهای خفیف تا شدید در دوران قاعدگی رایج است، اما نباید امری باشد که مجبور باشید آن را تحمل کنید یا نادیده بگیرید. اگر دردهای قاعدگی زندگی روزمره‌ی شما را مختل کرده‌اند، حتماً از کمک‌های پزشکی استفاده کنید و از مشاوره و درمان دریغ نورزید.⁶