معاینه فیزیکی
اگزما عمدتاً از طریق معاینه فیزیکی تشخیص داده می‌شود.
افرادی که به اگزما مبتلا هستند معمولاً پوست خشکی دارند و دچار خارش شدید می‌شوند، به‌طوری‌که این خارش می‌تواند خواب شبانه آن‌ها را مختل کند. پزشک، علاوه بر بررسی علائم شما، پوستتان را در طول معاینه بررسی می‌کند تا نشانه‌های اگزما را شناسایی کند. این نشانه‌ها می‌توانند شامل موارد زیر باشند:
- نواحی پوسته‌پوسته شده روی پوست
- بثورات پوستی (راش‌ها) که بسته به رنگ پوست فرد می‌توانند رنگ‌های متفاوتی داشته باشند، مانند قرمز، بنفش یا قهوه‌ای
- ورم و التهاب
- ضخیم شدن پوست در اثر بثورات مکرر
- بریدگی‌ها، دلمه‌ها (زخم‌های خشک شده) و عفونت‌هایی که ناشی از خاراندن مکرر نواحی آسیب‌دیده پوست ایجاد شده‌اند
محل بثورات پوستی نیز می‌تواند سرنخی درباره احتمال ابتلا به اگزما باشد:
- نوزادان معمولاً دچار اگزما در صورت و پوست سر می‌شوند.
- کودکان بیشتر در صورت، آرنج‌ها و زانوها دچار اگزما می‌شوند.
- بزرگسالان تمایل دارند که اگزما در چین‌های پوستی مانند پشت زانو، گردن، و صورت ظاهر شود.
سابقه پزشکی
هم سابقه پزشکی فردی و هم خانوادگی می‌تواند به پزشک کمک کند تا خطر ابتلا به اگزما را بهتر ارزیابی کند.
برای مثال، تخمین زده می‌شود که حدود نیمی از افرادی که مبتلا به درماتیت آتوپیک هستند (شایع‌ترین نوع اگزما)، به آسم، تب یونجه (آلرژی فصلی)، یا آلرژی‌های غذایی نیز مبتلا باشند.
همچنین، از آنجا که اگزما می‌تواند زمینه خانوادگی داشته باشد، داشتن سابقه خانوادگی این بیماری ممکن است نشانه‌ای از آن باشد که بثورات پوستی خارش‌داری که تجربه می‌کنید، واقعاً ناشی از اگزما هستند.
آزمایش‌ها
در برخی موارد، پزشک ممکن است برای تأیید تشخیص اگزما و رد سایر دلایل ممکن برای بثورات پوستی خارش‌دار، انجام برخی آزمایش‌ها را تجویز کند. این آزمایش‌ها همچنین به پزشک کمک می‌کند تا بین درماتیت آتوپیک و دیگر انواع احتمالی اگزما تمایز قائل شود.
تست‌های آلرژی
تست‌های آلرژی می‌توانند مشخص کنند که آیا اگزما و علائم آلرژیک دیگر ممکن است ناشی از برخی محرک‌های محیطی باشند. این محرک‌ها شامل گرده گیاهان، کپک، شوره حیوانات خانگی و کنه‌های گرد و غبار هستند.
رایج‌ترین روش انجام تست آلرژی، تست پوستی خراش (skin prick test) است. با این حال، لازم به ذکر است که اگرچه این تست می‌تواند موادی را که فرد به آن‌ها حساسیت دارد شناسایی کند، اما کارشناسان این روش را به‌تنهایی برای تشخیص اگزما توصیه نمی‌کنند.
ممکن است به تست وصله‌ای (patch test) نیز نیاز داشته باشید. این تست به شناسایی موادی کمک می‌کند که ممکن است باعث نوع خاصی از اگزما به نام «درماتیت تماسی آلرژیک» شده باشند.
آزمایش خون
آزمایش‌های خون معمولاً برای تشخیص اگزما به‌طور مستقیم استفاده نمی‌شوند. اما در برخی موارد، پزشک ممکن است آزمایش خون را برای رد وجود آلرژی‌هایی که همراه با اگزما هستند تجویز کند.
به‌عنوان مثال، یک تست آلرژی از طریق خون می‌تواند سطح ایمونوگلوبولین E (IgE) را اندازه‌گیری کند. IgE نوعی آنتی‌بادی است که می‌تواند موجب بروز علائم آلرژی شود، زیرا سیستم ایمنی فرد به مواد خاصی مانند گرده، گرد و غبار، برخی غذاها و غیره واکنش نشان می‌دهد.
بیوپسی (نمونه‌برداری از پوست)
در موارد نادر، یک متخصص پوست ممکن است بیوپسی پوست را برای تأیید تشخیص اگزما درخواست کند. در این روش، نمونه کوچکی از پوست آسیب‌دیده گرفته شده و برای بررسی بیشتر به آزمایشگاه فرستاده می‌شود.
معیارهای تشخیصی
علاوه بر آزمایش‌های احتمالی، یک متخصص پوست یا پزشک عمومی ممکن است بر اساس معیارهای زیر اگزما را تشخیص دهد:
- خارش شدید یا مزمن پوست
- بثوراتی که رنگ آن‌ها با رنگ طبیعی پوست تفاوت دارد
- ضایعات پوسته‌پوسته یا در برخی موارد ترشح‌دار
- وجود نشانه‌هایی از «چرخه خارش-خراش»، یعنی اینکه خاراندن نواحی خارش‌دار باعث آسیب بیشتر به سد حفاظتی پوست شده و در نتیجه خارش بیشتری ایجاد می‌شود
- الگوهای خاص سنی و نواحی خاصی از پوست که معمولاً تحت تأثیر قرار می‌گیرند
این معیارها به پزشک کمک می‌کنند تا سایر دلایل احتمالی برای علائم شما را رد کند. برخی از این علل و تفاوت‌های آن‌ها با اگزما شامل موارد زیر هستند:
- درماتیت تماسی: این بثورات حاد پوستی می‌توانند در هر سنی ظاهر شوند و به دلیل تماس مستقیم با مواد شیمیایی یا دیگر مواد تحریک‌کننده پوست ایجاد می‌شوند.
- پسوریازیس (صدفک): پسوریازیس یک بیماری التهابی دیگر است که بیشتر در بزرگسالی بروز می‌کند. بثورات پسوریازیس معمولاً دارای پوسته‌های نقره‌ای‌رنگ هستند.
- درماتیت سبورئیک: برخلاف درماتیت آتوپیک، بثورات ناشی از درماتیت سبورئیک معمولاً چرب، زردرنگ و پوسته‌دار هستند. این نوع درماتیت اغلب پوست سر و صورت را درگیر می‌کند و می‌تواند در تمام سنین ظاهر شود، حتی در نوزادان به شکل “کلاه گهواره” (cradle cap).
- تینه‌آ کورپوریس (قارچ حلقوی یا ringworm): این عفونت قارچی شایع، به‌ویژه در کودکان رایج است و می‌تواند بثورات حلقوی و پوسته‌پوسته ایجاد کند.
نتیجه‌گیری
اگزما عمدتاً از طریق بررسی پوست و علائم گزارش‌شده توسط بیمار تشخیص داده می‌شود. این ارزیابی می‌تواند توسط پزشک عمومی یا متخصصی مانند متخصص پوست انجام شود.
با این حال، در برخی موارد، پزشک ممکن است بخواهد از ابزارهای تشخیصی دیگر برای تأیید اگزما و رد سایر اختلالات پوستی استفاده کند. اگر شما یا اعضای خانواده‌تان سابقه آلرژی دارید، انجام تست آلرژی نیز می‌تواند در روند تشخیص مفید باشد.