نوشیدن مایعات شفاف، استراحت کافی، و مصرف داروهای بدون نسخه می‌توانند به کاهش تهوع، استفراغ و سایر علائم خماری کمک کنند. با این حال، اگر علائم شدیدتر باشند، ممکن است نشانه‌ای از مسمومیت الکلی باشند که نیاز به مراقبت فوری پزشکی دارد.
استفراغ در واقع راهی است که بدن شما از طریق آن تلاش می‌کند تا یک ماده سمی را از سیستم خود خارج کند — در این مورد، الکل. اگرچه استفراغ ممکن است برای یک یا دو روز باعث احساس ناخوشی شود، اما تماس طولانی‌مدت بدن با سموم زیاد می‌تواند اثرات بلندمدتی بر سلامت بگذارد.
به همین دلیل بهتر است اجازه دهید بدن کار خودش را انجام دهد، در حالی که با انجام اقداماتی مانند پیشگیری از کم‌آبی بدن، از عوارض بعدی جلوگیری کنید.
علائم مسمومیت الکلی
مسمومیت الکلی از نظر شدت بسیار بیشتر از خماری معمولی است و معمولاً با سرعت بیشتری نیز اتفاق می‌افتد. اگر فردی در حالی که هنوز در حال نوشیدن است یا بلافاصله پس از آن دچار استفراغ شود، ممکن است دچار مسمومیت الکلی شده باشد.
از دیگر علائم احتمالی مسمومیت الکلی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- خفگی یا خطر خفگی در هنگام استفراغ
- سردرگمی ذهنی، عدم توانایی در تمرکز یا پاسخ‌گویی
- پوست سرد و مرطوب که هنگام لمس، خنک به نظر می‌رسد
- تمایل به خوابیدن حتی در صورتی که فرد تلاش می‌کند بیدار بماند
- تنفس نامنظم، شامل فاصله‌های بیش از ۱۰ ثانیه بین نفس‌ها
- تغییر رنگ پوست به حالت رنگ‌پریده، خاکستری، آبی یا خاکستری مایل به آبی
- کاهش سرعت تنفس، مثلاً کمتر از ۸ نفس در دقیقه
اگر متوجه شدید فردی ممکن است دچار مسمومیت الکلی شده باشد، سعی کنید او را در وضعیت نشسته نگه دارید یا او را به حالت ریکاوری (نیمه‌خوابیده به پهلو) قرار دهید. این وضعیت باعث می‌شود اگر فرد استفراغ کرد، احتمال خفگی کاهش یابد، زیرا مسمومیت الکلی باعث اختلال در رفلکس گگ (رفلکس بالا آوردن) می‌شود.
سریعاً با خدمات اورژانس تماس بگیرید و تا زمان رسیدن کمک در کنار فرد بمانید. تلاش کنید او را بیدار نگه دارید، چرا که در صورت بیهوشی، خطر خفگی یا توقف تنفس افزایش می‌یابد.
چگونه استفراغ را متوقف کنیم
نوشیدن جرعه‌های کوچک از مایعات شفاف مانند آب، آب‌میوه‌های رقیق‌شده یا محلول‌های الکترولیتی در فواصل زمانی منظم، می‌تواند به کاهش حالت تهوع یا توقف استفراغ کمک کند. این روش همچنین از ایجاد کم‌آبی بدن جلوگیری می‌کند، که یکی از عوارض شایع پس از مصرف زیاد الکل است.
برای کاهش تهوع و سایر عوارض، می‌توانید اقدامات زیر را نیز انجام دهید:
- مصرف مقادیر کم غذاهای ملایم و سبک: غذاهایی مانند نان تست یا بیسکویت شور که تحریک‌پذیری کمتری دارند، انتخاب مناسبی هستند. توجه داشته باشید که خوردن را به آرامی و در حجم‌های کوچک انجام دهید. لقمه‌های کوچک در فواصل زمانی می‌توانند تفاوت قابل‌توجهی در بهبود حالت تهوع ایجاد کنند.
- استراحت زیاد و خواب کافی: پس از مصرف زیاد الکل یا در صورت داشتن خماری، تا حد امکان بدن خود را در حالت استراحت قرار دهید. خوابیدن و استراحت کافی می‌تواند کمک شایانی به بازیابی بدن کند.
- مصرف داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی (NSAIDs): داروهایی مانند آسپرین (با نام تجاری Bayer) یا ایبوپروفن (با نام تجاری Advil) می‌توانند در کاهش درد و التهاب موثر باشند. مصرف این داروها همراه با مقدار کمی غذا می‌تواند از تحریک بیشتر معده جلوگیری کند.
چرا نباید خود را عمداً پس از نوشیدن الکل مجبور به استفراغ کنید
احتمالاً متوجه شده‌اید که در لیست توصیه‌ها، یک مورد به‌طور عمدی حذف شده است: و آن “وادار کردن خود به استفراغ” پس از نوشیدن است.
شاید دوستی دارید که قسم می‌خورد این روش موثر است، اما در حقیقت، این کار بسیار خطرناک است. وادار کردن بدن به استفراغ می‌تواند فشار زیادی به مری وارد کند. مری (لوله‌ای که گلو را به معده وصل می‌کند) به شدت به حرکات استفراغ حساس است و این فشار می‌تواند منجر به پارگی‌های کوچک در جداره آن شود، که خود ممکن است باعث خونریزی یا سایر عوارض جدی گردد.
اگر احساس می‌کنید که ممکن است استفراغ کنید، اجازه دهید این اتفاق به‌صورت طبیعی بیفتد. این کار باعث می‌شود دفعات تلاش برای بالا آوردن کمتر شود و احتمال آسیب‌های اضافی به سلامتی را نیز کاهش می‌دهد.
چرا نوشیدن الکل باعث استفراغ می‌شود؟
اگرچه ممکن است تجربه‌ای ناخوشایند باشد، اما استفراغ در حقیقت یکی از واکنش‌های حفاظتی بدن برای مقابله با سموم است.
در واقع، بدن شما از چند طریق به الکل واکنش نشان می‌دهد:
بدن توانایی کافی برای پردازش سریع الکل را ندارد
هنگامی که الکل وارد بدن می‌شود، در کبد تجزیه می‌شود و به ماده‌ای به نام «استالدئید» تبدیل می‌گردد. استالدئید یک ترکیب شیمیایی بسیار سمی و واسطه‌ای است که در فرایند متابولیسم الکل ایجاد می‌شود. برای خنثی‌سازی این ماده، کبد یک ترکیب محافظتی به نام «گلوتاتیون» تولید می‌کند.
اگر در مدت زمان کوتاهی مقدار زیادی الکل بنوشید، کبد فرصت کافی برای تولید مقدار لازم گلوتاتیون نخواهد داشت. در نتیجه، استالدئید در بدن انباشته می‌شود. وقتی بدن متوجه می‌شود که توانایی مقابله با میزان استالدئید موجود را ندارد، سعی می‌کند آن را از طریق استفراغ خارج کند.
الکل باعث تحریک مخاط معده می‌شود
علاوه بر تجمع استالدئید، مصرف بیش از حد الکل می‌تواند مخاط داخلی معده را نیز تحریک کند. این تحریک منجر به افزایش ترشح اسید معده می‌شود که خود عاملی برای تشدید تهوع است. این افزایش اسیدیته ممکن است علاوه بر تهوع، باعث درد معده و سوزش سر دل نیز شود.
مصرف مداوم الکل می‌تواند باعث التهاب معده (گاستریت) شود
افرادی که به‌طور مکرر و در درازمدت الکل مصرف می‌کنند، بیشتر در معرض ابتلا به بیماری‌هایی مانند گاستریت هستند. گاستریت ناشی از الکل زمانی اتفاق می‌افتد که پوشش محافظ معده به تدریج دچار ضعف و آسیب شود. در نتیجه، فرد ممکن است با علائم مکرری مانند تهوع، رفلاکس اسید و زخم معده مواجه شود. این وضعیت می‌تواند در بلندمدت باعث ایجاد عوارض جدی در سیستم گوارشی شود.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
در بسیاری از موارد، استفراغ پس از نوشیدن الکل در مدت ۲۴ تا ۴۸ ساعت به‌طور طبیعی برطرف می‌شود. با این حال، گاهی وضعیت جدی‌تر است و نیاز به بررسی پزشکی دارد.
اگر با هر یک از موارد زیر روبرو شدید، باید به پزشک مراجعه کنید:
- استفراغ خونی (که ممکن است به رنگ قرمز روشن یا شبیه قهوه مانده باشد)
- ناتوانی در نگه داشتن حتی مقدار کمی مایعات یا غذا
- استفراغ مداوم که بیش از ۲۴ ساعت ادامه پیدا کرده است
- علائم کم‌آبی بدن مانند سرگیجه، ادرار تیره‌رنگ، یا عدم دفع ادرار در مدت طولانی
جمع‌بندی نهایی
در اغلب موارد، علائم خماری مانند استفراغ در عرض یک یا دو روز فروکش می‌کنند. اگر پس از نوشیدن دچار استفراغ شدید، بهتر است اجازه دهید بدن مسیر طبیعی خود را طی کند. اقدامات پیشگیرانه مانند هیدراته نگه داشتن بدن می‌توانند از بروز عوارض بعدی مانند کم‌آبی یا التهاب بیشتر جلوگیری کنند. همچنین آگاهی از نشانه‌های هشداردهنده و مراجعه به پزشک در مواقع لازم، می‌تواند در حفظ سلامت کلی بدن بسیار موثر باشد.