کیسه منی (Seminal Vesicle)
کیسه‌های منی، کیسه‌ها یا ساختارهایی پیچ‌خورده و حفره‌مانند هستند که در پشت مثانه و در جلوی راست‌روده قرار دارند. این ساختارها حدود ۵ سانتی‌متر (نزدیک به ۲ اینچ) طول دارند و نقش مهمی در باروری مردان ایفا می‌کنند.
این غدد تولید مایعی را بر عهده دارند که جزئی از مایع منی بوده و به زنده‌ماندن و تحرک اسپرم‌ها کمک می‌کند، به همین دلیل عملکرد صحیح آن‌ها برای قدرت باروری مردان ضروری است.
ساختار کلی
عضلات موجود در کیسه‌های منی منقبض می‌شوند تا مایع منی و اسپرم را به سمت پیشابراه (urethra) هدایت کنند و در نهایت از طریق آلت تناسلی مردانه به بیرون انتقال یابند.
این فرآیند هماهنگ از انقباض عضلات و عملکرد غددی به آزادسازی مؤثر منی در زمان انزال کمک می‌کند و نقش اساسی در دستگاه تناسلی مردانه دارد.
clevelandclinic
کیسه منی چیست؟
کیسه‌های منی (تلفظ: “سِم-اِنِل وِس-یِکِلز”) غددی هستند که بخشی از دستگاه تولیدمثل مردان را تشکیل می‌دهند. این غدد مایعاتی را ترشح می‌کنند که در ترکیب با اسپرم‌ها، مایع منی را تشکیل می‌دهند.
مایع منی حاوی اسپرم بوده و برای انتقال سلول‌های جنسی مردانه به دستگاه تناسلی زن اهمیت دارد، به‌طوری که وجود این مایع باعث بقای اسپرم در محیط زنانه می‌شود.
نام‌های دیگر کیسه منی
- غدد منی (Seminal Glands)
- غدد وزیکولی (Vesicular Glands)
عملکرد
عملکرد کیسه‌های منی چیست؟
کیسه‌های منی بخشی از سیستم تولیدمثل مردانه هستند و در تولید مایع منی نقش دارند. عملکرد اصلی این سیستم، کمک به تولید مثل و فرزندآوری است.
این کیسه‌ها دارای بافت‌های غددی و عضلانی هستند؛ بافت عضلانی آن‌ها منقبض می‌شود تا مایعات منی و اسپرم را به سمت پیشابراه و سپس به بیرون هدایت کند.
چگونه با سایر اندام‌ها همکاری می‌کنند؟
کیسه‌های منی در هماهنگی با سایر قسمت‌های دستگاه تولیدمثل فعالیت می‌کنند. به‌عنوان مثال، آن‌ها با لوله‌ی انتقال‌دهنده اسپرم (واز دفرانس) و آمپولا (ساختاری ذخیره‌کننده اسپرم) مرتبط‌اند تا فرآیند انتقال مایع منی به آلت تناسلی به‌درستی انجام شود.
مایعات تولیدشده توسط این غدد، ۵۰ تا ۸۰ درصد از حجم کلی مایع منی را تشکیل می‌دهند و ترکیبات آن‌ها نقش حیاتی در زنده ماندن اسپرم و رسیدن آن‌ها به تخمک دارند.
ترکیبات مهم مایع تولیدی
- فروکتوز: منبع اصلی انرژی برای حرکت اسپرم‌ها
- پروستاگلاندین‌ها: جلوگیری از واکنش سیستم ایمنی واژن نسبت به اسپرم به‌عنوان عامل خارجی
- مایع قلیایی: خنثی‌سازی محیط اسیدی واژن برای حفظ زنده‌مانی اسپرم‌ها
- عوامل انعقادی: کمک به ماندگاری بیشتر اسپرم‌ها در دستگاه تناسلی زن
کیسه منی چقدر طول می‌کشد تا مجدداً پر شود؟
پس از انزال، حدود سه روز طول می‌کشد تا کیسه‌های منی دوباره پر از مایع شوند.
آناتومی
کیسه منی کجا قرار دارد؟
کیسه‌های منی در پشت مثانه ادراری و جلوی رکتوم (راست‌روده) واقع شده‌اند. سرِ لوله واز دفرانس در نزدیکی این غدد قرار دارد. همچنین این ساختارها با غده پروستات در تماس هستند.
در نزدیکی این ناحیه، غدد لنفاوی نیز قرار دارند که نقش ایمنی مهمی دارند.
آیا کیسه منی بخشی از پروستات است؟
خیر، کیسه‌های منی به‌عنوان ساختارهای مجزا از پروستات شناخته می‌شوند. آن‌ها بالای غده پروستات قرار دارند و ساختارهای مستقلی دارند.
ظاهر کیسه منی چگونه است؟
کیسه‌های منی مانند کیسه‌هایی مارپیچی و پیچ‌خورده هستند که از بافت‌های عضلانی و غددی تشکیل شده‌اند. درون آن‌ها نیز عروق خونی و اعصاب وجود دارد. طول این غده‌ها حدود ۵ سانتی‌متر است، اما اگر باز شوند، به‌دلیل پیچ‌خوردگی زیاد، می‌توانند طولی برابر با دو برابر داشته باشند.
چه چیزی باعث فعال شدن آن‌ها می‌شود؟
هورمون‌های جنسی به‌ویژه آندروژن‌ها (مانند تستوسترون) در دوره بلوغ باعث بزرگ‌تر شدن و فعال شدن این غدد می‌شوند. در بیشتر پسران، هم‌زمان با آغاز بلوغ، فرآیند انزال نیز آغاز می‌شود.
بیماری‌ها و اختلالات
چه بیماری‌ها یا اختلالاتی کیسه منی را درگیر می‌کنند؟
اختلالات شایع در این ساختارها شامل موارد زیر است:
- سنگ کیسه منی: توده‌های سخت معدنی که در داخل غدد منی تشکیل می‌شوند و ممکن است در زمان انزال موجب درد شوند.
- عفونت (وزیکولیت یا اسپرماتوسیستیت): التهاب ناشی از عفونت در کیسه‌های منی که در مناطقی با شیوع بالای سل یا شیستوزومیاز بیشتر دیده می‌شود.
- کیست: برجستگی‌های کوچک و پر از مایع که اغلب بی‌ضرر هستند اما گاهی باعث درد شکم، سوزش ادرار و تکرر ادرار می‌شوند.
- تومورها: معمولاً منشأ این تومورها در بخش‌های دیگر بدن مانند روده بزرگ یا پروستات است و سپس به کیسه منی گسترش می‌یابد.
- نقایص مادرزادی: شامل فقدان کیسه‌های منی (agenesis)، اتصال غیرطبیعی دو کیسه به یکدیگر یا رشد ناقص (هیپوپلازی) آن‌ها.
- اختلالات ناشی از سایر بیماری‌ها: بیماری‌هایی مانند فیبروز کیستیک، دیابت، و بیماری کلیوی پلی‌کیستیک اتوزوم غالب نیز می‌توانند این ساختارها را تحت تأثیر قرار دهند.
اگرچه پیشگیری از همه این بیماری‌ها ممکن نیست، اما استفاده از محافظ‌های ورزشی در ورزش‌های پربرخورد و رعایت بهداشت جنسی می‌تواند در حفظ سلامت این غدد مؤثر باشد.
علائم نشان‌دهنده مشکل در کیسه منی
- ناباروری در مردان
- وجود خون در منی (هماتواسپرمیا)
- درد در ناحیه کشاله ران
- درد هنگام انزال
- درد هنگام ادرار
- دشواری در شروع ادرار
- کاهش حجم منی نسبت به حالت طبیعی
چه آزمایش‌هایی برای بررسی سلامت کیسه منی انجام می‌شود؟
برای بررسی عملکرد این غدد، پزشک ممکن است آزمایش‌ها و روش‌های تصویربرداری زیر را تجویز کند:
- آزمایش ادرار (Urinalysis)
- سونوگرافی ترانس‌رکتال (TRUS)
- معاینه انگشتی رکتوم (DRE)
- سی‌تی‌اسکن
- ام‌آر‌آی (MRI)
- اسکن PET
درمان‌های رایج برای بیماری‌های مرتبط با کیسه منی چیست؟
درمان این اختلالات به علت زمینه‌ای بستگی دارد و شامل موارد زیر است:
- آنتی‌بیوتیک‌ها
- خارج‌کردن مایعات اضافی از شکم (پاراسنتز)
- جراحی اورولوژیک کم‌تهاجمی برای برداشتن کیست، سنگ یا تومور
- برداشت کامل پروستات (پروستاتکتومی رادیکال) برای درمان سرطان پروستات که به کیسه منی گسترش یافته است
پرسش‌های رایج دیگر
وقتی کیسه‌های منی پر می‌شوند چه اتفاقی می‌افتد؟
در صورتی‌که فرد چند روز انزال نداشته باشد، این کیسه‌ها بزرگ‌تر می‌شوند. این وضعیت معمولاً مشکلی ایجاد نمی‌کند.
گاهی اوقات پیش از انجام تصویربرداری‌هایی مانند MRI، پزشکان توصیه می‌کنند که چند روز از انزال خودداری شود تا تصویر واضح‌تری از کیسه‌های منی به‌دست آید.
یادداشت
برخی از اعضای بدن تا زمانی که دچار ناراحتی نشوند، معمولاً مورد توجه قرار نمی‌گیرند. کیسه‌های منی از همین دسته‌اند. این غدد به‌دلیل نقش‌شان در تولید مایع منی و همکاری با دیگر اجزای دستگاه تولیدمثل، برای باروری اهمیت دارند. اگر دچار علائمی مانند درد شکم یا ناحیه تناسلی، خون در منی یا مشکلات باروری هستید، حتماً با پزشک مشورت کنید.