گرفتگی سینوس‌ها می‌تواند بسیار ناراحت‌کننده باشد، خواب شبانه را مختل کند و منجر به سردردهای آزاردهنده شود. روش‌هایی برای باز کردن سینوس‌ها به‌صورت نسبتاً سریع وجود دارد، اما هیچ راه‌حل واحدی برای همه افراد مؤثر نیست. در واقع، هر فرد ممکن است نسبت به روش خاصی بهتر پاسخ دهد، که این موضوع اهمیت شناخت بدن خود و آزمودن روش‌های مختلف را بیشتر می‌کند.
گرفتگی بینی می‌تواند باعث اختلال در خواب و بروز سردرد شود، بنابراین شروع درمان در مراحل اولیه اهمیت زیادی دارد. دانستن علت اصلی گرفتگی نیز نقش مهمی در انتخاب روش درمانی مؤثر دارد، چرا که ممکن است علت آن آلرژی، عفونت ویروسی یا حتی انحراف تیغه بینی باشد.
۱. هیدراته ماندن
نوشیدن مقدار کافی مایعات برای حفظ آب بدن، یک عامل حیاتی برای پاکسازی سینوس‌ها محسوب می‌شود، زیرا در صورت کم‌آبی، مخاط موجود در حفره‌های بینی و سینوس می‌تواند غلیظ شده و انباشته شود.¹ این تجمع مخاط غلیظ حرکت طبیعی ترشحات را مختل کرده و باعث گرفتگی طولانی‌مدت خواهد شد.
داشتن یک بطری آب در نزدیکی خود در طول روز، راهی مؤثر برای اطمینان از دریافت کافی مایعات است. همچنین نوشیدنی‌هایی مانند آب گرم، دمنوش‌های گیاهی و آب‌میوه‌های طبیعی می‌توانند به رقیق شدن مخاط و کاهش التهاب کمک کنند.
۲. استفاده از بخار یا دستگاه بخور
بخار، روشی فوق‌العاده برای باز کردن سینوس‌ها است، زیرا به مرطوب شدن غشای مخاطی کمک می‌کند و این امر باعث می‌شود مخاط راحت‌تر از راه‌های سینوسی و بینی عبور کند. استفاده منظم از بخار می‌تواند از تجمع مخاط جلوگیری کند و احساس سبکی در ناحیه صورت ایجاد کند.²
برای استفاده از بخار، می‌توانید از آب داغ دوش استفاده کرده و بخار را تنفس کنید، یا صورت خود را روی ظرف آب‌جوش تازه قرار داده و با حوله‌ای روی سر، بخار را محصور کنید. استفاده از دستگاه بخور نیز اثر مشابهی دارد و به‌ویژه در فصول سرد و خشک سال بسیار مفید است.
۳. بالا نگه‌داشتن سر هنگام خواب
گرفتگی می‌تواند در طول شب بدتر شود اگر سر شما هم‌سطح تخت قرار داشته باشد. برای کاهش این مشکل، بالا بردن سر در زمان خواب کمک می‌کند تا گرانش طبیعی مسیر تنفس را باز کند و باعث تخلیه مخاط شود.³
می‌توانید از بالش‌های اضافه یا بالش‌های مخصوص طبی برای تنظیم ارتفاع سر بهره ببرید. این روش ساده ولی کاربردی، از افزایش فشار در سینوس‌ها و بروز سردردهای صبحگاهی جلوگیری می‌کند.
۴. استفاده از روغن اوکالیپتوس
روغن اوکالیپتوس می‌تواند گرفتگی بینی را کاهش داده و با داشتن خواص ضد‌میکروبی به تسریع بهبود بدن در برابر سرماخوردگی یا آنفلوآنزا کمک کند. تنفس بخار این روغن باعث آرامش فوری در ناحیه بینی شده و به دفع راحت‌تر ترشحات کمک می‌کند.⁴
برای استفاده از روغن اوکالیپتوس، مقداری از آن را روی دستمال ریخته و کنار تخت خود بگذارید تا در طول شب تنفس کنید، یا آن را با آب داغ ترکیب کرده و بخار آن را استنشاق کنید. این روغن با شل کردن مخاط باعث می‌شود که مخاط راحت‌تر از بدن خارج شود، چه از راه عطسه یا تخلیه بینی.
H2: ۵. استفاده از حوله گرم و مرطوب
قرار دادن حوله‌ای گرم و مرطوب روی صورت باعث کاهش التهاب سینوس‌ها می‌شود که می‌تواند به کاهش گرفتگی کمک کند. این روش سنتی و ساده به افزایش گردش خون در ناحیه صورت کمک می‌کند و حس فشار سینوسی را کاهش می‌دهد.⁵
برای این کار، حوله‌ای را در آب گرم خیس کرده، آب اضافی آن را بگیرید و چند دقیقه روی پیشانی و گونه‌ها قرار دهید. تکرار این کار چندین بار در روز، به‌ویژه هنگام شب، می‌تواند تأثیر آرام‌بخشی زیادی داشته باشد.
۶. شست‌وشوی بینی با آب نمک
شست‌وشوی بینی با محلول نمکی روشی عالی برای کاهش تجمع مخاط در بینی است. این کار باعث باز شدن راه‌های بینی می‌شود، چرا که مخاط غلیظ و خشک‌شده را از بین می‌برد.⁶ این روش به ویژه در درمان سینوزیت مزمن و آلرژی‌های فصلی مؤثر است.
می‌توانید از وسایلی مانند نتی‌پات، شست‌وشودهنده‌های بینی یا سرنگ‌های مخصوص برای شست‌وشو استفاده کنید. محلول‌های نمکی آماده نیز در داروخانه‌ها موجود هستند، اما می‌توانید خودتان با ترکیب آب ولرم استریل و مقدار کمی نمک خوراکی، محلول تهیه کنید.
۷. استفاده از داروهای بدون نسخه
چندین نوع دارو در داروخانه‌ها وجود دارد که می‌توانند به پاکسازی گرفتگی کمک کنند، از جمله:⁷
- ضداحتقان‌هایی که به صورت اسپری بینی، ژل یا قطره عرضه می‌شوند
- داروهای خوراکی ضداحتقان
- داروهای خلط‌آور که معمولاً در شربت‌های ضد‌سرفه وجود دارند
- آنتی‌هیستامین‌ها
استفاده از داروهای ضداحتقان باید با دقت طبق دستور انجام شود، زیرا مصرف بیش از حد آن‌ها می‌تواند باعث برگشت گرفتگی شود؛ پدیده‌ای به نام “گرفتگی بازگشتی” که در اثر استفاده مداوم از دارو ایجاد می‌شود و شرایط را بدتر می‌کند. رعایت فاصله و دوز مصرفی نکته‌ای حیاتی در استفاده مؤثر از این داروهاست.
۸. استفاده از چسب‌های بینی
اگرچه چسب‌های بینی مستقیماً باعث باز شدن گرفتگی نمی‌شوند، اما می‌توانند احساس راحتی ایجاد کرده و با باز کردن مجاری بینی، تنفس را آسان‌تر کنند.⁸ این چسب‌ها به‌ویژه برای افرادی که دچار گرفتگی شبانه هستند یا در خواب خر و پف می‌کنند، مفید هستند.
چسب‌ها با بالا کشیدن پوست روی بینی، باعث باز شدن موقت دریچه‌های بینی می‌شوند. استفاده از آن‌ها در طول شب می‌تواند کیفیت خواب را به طرز قابل توجهی بهبود بخشد، بدون نیاز به مصرف دارو یا مداخله‌های دیگر.
چه چیزهایی به گرفتگی مزمن بینی کمک می‌کنند؟
درمان‌های خانگی مانند موارد ذکر‌شده می‌توانند در بهبود گرفتگی مزمن بینی مؤثر باشند، اما بهترین روش برای درمان قطعی، شناسایی علت زمینه‌ای گرفتگی است. گاهی یک عارضه ساختاری مانند انحراف تیغه بینی یا پولیپ‌های بینی عامل اصلی گرفتگی مزمن است که نیاز به درمان تخصصی دارد.
هنگامی که علت مشخص شود، ارائه‌دهنده خدمات بهداشتی می‌تواند روش درمانی مناسبی را برای پاکسازی سینوس‌ها و ایجاد تسکین پایدار تجویز کند. تشخیص دقیق، اساس درمان مؤثر و طولانی‌مدت در موارد مزمن است.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
گرفتگی بینی اگرچه اغلب بی‌خطر است، اما می‌تواند آزاردهنده باشد. اگر همراه با گرفتگی بینی علائم زیر را مشاهده کردید، باید با پزشک مشورت کنید:⁹
- تب بیشتر از سه یا چهار روز
- از دست دادن حس بویایی و چشایی
- بهبود اولیه علائم، سپس بدتر شدن مجدد یا ماندگاری بیش از ۱۰ روز
- سردرد یا درد شدید در ناحیه صورت
این علائم می‌توانند نشانه‌ای از عفونت شدیدتر مانند سینوزیت باکتریایی یا مشکلات ساختاری باشند و نیاز به بررسی تخصصی دارند. مراجعه زودهنگام می‌تواند از پیشرفت بیماری جلوگیری کرده و زمان بهبودی را کاهش دهد.
نکات کلیدی
گرفتگی بینی می‌تواند باعث بروز مشکلاتی مانند اختلال در خواب و سردرد شود، بنابراین شناسایی و درمان آن در اولین مراحل اهمیت دارد. ممکن است لازم باشد چندین روش مختلف را امتحان کنید تا مناسب‌ترین آن‌ها برای وضعیت شما مشخص شود.
اگر علائم دیگری را تجربه می‌کنید یا هیچ‌یک از روش‌ها باعث بهبود نمی‌شوند، تماس با ارائه‌دهنده خدمات بهداشتی ضروری است. آن‌ها می‌توانند علت را تشخیص داده و راه‌حل مناسبی برای رفع مشکل شما پیشنهاد دهند.