دوش آب خنک، ژل آلوئه‌ورا، درمان‌های ضدخارش و کمپرس‌های سرد می‌توانند تسکین سریع آفتاب‌سوختگی را فراهم کنند.
آفتاب‌سوختگی و زمان مراجعه به پزشک
وقتی دچار آفتاب‌سوختگی می‌شوید، تمایل دارید هرچه زودتر درد و ناراحتی‌تان کاهش یابد. اما اگر حالت تهوع، کم‌آبی یا سرگیجه دارید، حتماً باید فوراً به اورژانس مراجعه کنید. این علائم معمولاً نشان‌دهنده مسمومیت ناشی از آفتاب (sun poisoning) هستند که نیاز به درمان سریع و جدی دارند. با این حال، اگر آفتاب‌سوختگی شما ملایم است و پوستتان فقط قرمز و دردناک شده، معمولاً می‌توانید آن را در خانه با چند روش ساده و داروهای بدون نسخه درمان کنید.
روش‌های درمان آفتاب‌سوختگی
در زمان بهبود آفتاب‌سوختگی، نکات زیر را رعایت کنید:
- از قرار گرفتن مجدد در معرض نور خورشید خودداری کنید.
- از دست زدن به محل سوختگی، ترکاندن تاول‌ها یا کندن پوست خودداری کنید.
- از استفاده از وازلین، کرم‌هایی که الکل دارند و پمادهایی مانند بنزوکائین یا لیدوکائین پرهیز کنید، چون این مواد ممکن است حرارت را در پوست محبوس کنند و واکنش‌های آلرژیک ایجاد کنند.
دکتر ملیسا پیلیانگ، متخصص پوست، پیشنهاد می‌کند این هشت راهکار را برای تسکین آفتاب‌سوختگی و کاهش درد به کار ببرید.
۱. با دوش آب خنک پوستتان را آرام کنید
زمانی که آفتاب‌سوختگی‌تان به شدت می‌سوزد، بهترین کار این است که با آب خنک پوست را آرام کنید.
دکتر پیلیانگ می‌گوید: «حمام یا دوش آب خنک بگیرید تا دمای پوست کاهش یابد.» این کار باعث کاهش التهاب پوست می‌شود. البته زمان دوش گرفتن نباید زیاد باشد چون ممکن است پوست خشک‌تر شود.
اگر دوش می‌گیرید، فشار آب را ملایم نگه دارید تا درد بیشتر نشود.
کاهش دمای پوست باعث می‌شود رگ‌های خونی منقبض شوند و جریان خون به سطح پوست کاهش یابد، در نتیجه التهاب و قرمزی کمتر می‌شود. همچنین آب خنک از دست رفتن رطوبت را کند کرده و احساس سوزش را کاهش می‌دهد.
۲. پوستتان را مرطوب نگه دارید
بعد از اینکه پوست را با آب خنک آرام کردید، بهتر است رطوبت آن را حفظ کنید. وقتی پوست هنوز کمی مرطوب است، یک کرم یا لوسیون مرطوب‌کننده بزنید. در روزهای اولیه پس از آفتاب‌سوختگی باید چند بار این کار را تکرار کنید تا خشکی پوست کاهش یافته و روند ترمیم سریع‌تر شود.
آفتاب‌سوختگی باعث آسیب به لایه‌های سطحی پوست و کاهش رطوبت طبیعی آن می‌شود. مرطوب نگه داشتن پوست از ترک خوردن و پوسته‌پوسته شدن آن جلوگیری می‌کند و کمک می‌کند سلول‌ها سریع‌تر بازسازی شوند.
۳. استفاده از ژل آلوئه‌ورا
ژل سبز رنگی که از گیاه آلوئه‌ورا به دست می‌آید می‌تواند به تسکین و خنک شدن آفتاب‌سوختگی کمک کند. به دلیل خاصیت ضدالتهابی این گیاه، آلوئه‌ورا به کاهش التهاب پوست و رفع سوزش و درد کمک می‌کند.
این درمان موقتی است اما هر چیزی که بتواند تا زمان بهبودی درد را کم کند، مفید است. فقط دقت کنید از ژل آلوئه‌ورا خالص (مستقیماً از گیاه) یا ژل‌های بدون افزودنی‌های تحریک‌کننده و عطر استفاده کنید.
آلوئه‌ورا حاوی ترکیباتی مانند آلوئمین و گلیکوزیدها است که می‌توانند فرآیندهای التهابی پوست را مهار کنند. همچنین خواص ضد میکروبی و مرطوب‌کننده آن باعث تسریع در ترمیم پوست آسیب‌دیده می‌شود.
۴. استفاده از کرم‌های ضدخارش
گاهی اوقات خارش ناشی از آفتاب‌سوختگی می‌تواند به اندازه خود سوختگی آزاردهنده باشد. اما روش‌هایی برای کاهش خارش وجود دارد.
هرگز ناحیه آفتاب‌سوخته را نخارانید، چون خارشیدن باعث باز شدن پوست و افزایش خطر عفونت، التهاب بیشتر و درد شدیدتر می‌شود. اگر احساس خارش داشتید، می‌توانید به ناحیه آسیب‌دیده کرم هیدروکورتیزون ۱٪ به مقدار خیلی کم بزنید.
هیدروکورتیزون یک کورتیکواستروئید ملایم است که التهاب و خارش را کاهش می‌دهد. این کرم با مهار تولید مواد شیمیایی التهابی در پوست، باعث تسکین سریع‌تر علائم می‌شود.
۵. استفاده از کمپرس سرد
اگر سوختگی روی قسمت کوچکی از پوست است، می‌توانید با کمپرس سرد مانند حوله یا پارچه خیس آن را خنک کنید. ولی از گذاشتن مستقیم یخ روی پوست خودداری کنید چون یخ می‌تواند به بافت‌های حساس پوست آسیب بزند و باعث یخ‌زدگی سطحی شود.
دکتر پیلیانگ می‌گوید: «کمپرس‌های سرد حس خوبی می‌دهند و از سوزش پوست کم می‌کنند. فقط کمپرس را به آرامی روی محل سوختگی قرار دهید تا پوست خنک شود.»
کمپرس سرد باعث انقباض عروق خونی می‌شود و کاهش التهاب و سوزش را به همراه دارد. اما تماس مستقیم یخ با پوست باعث آسیب بیشتر به سلول‌ها و اختلال در گردش خون موضعی می‌شود.
۶. مصرف مسکن
اگر با وجود رعایت موارد بالا هنوز درد و التهاب دارید، مصرف داروهای مسکن بدون نسخه می‌تواند کمک‌کننده باشد.
دکتر پیلیانگ توصیه می‌کند از داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی مثل ایبوپروفن، ناپروکسن یا آسپرین استفاده کنید.
این داروها با مهار آنزیم سیکلواکسیژناز (COX) تولید پروستاگلاندین‌ها را کاهش می‌دهند که نقش مهمی در ایجاد درد و التهاب دارند. بنابراین التهاب کمتر و درد تسکین پیدا می‌کند.
۷. حفظ آب بدن
آفتاب‌سوختگی باعث می‌شود بدن مایعات خود را به سمت پوست انتقال دهد. این فرایند می‌تواند به سرعت منجر به کم‌آبی بدن شود. پس حتماً بیشتر از حالت عادی آب بنوشید.
دکتر پیلیانگ تأکید می‌کند: «خیلی مهم است که به خوبی آب بدن را تأمین کنید. مقدار زیادی آب بنوشید. نوشیدنی‌های ورزشی که الکترولیت‌ها را جبران می‌کنند هم می‌توانند مفید باشند.»
کم‌آبی بدن می‌تواند روند ترمیم پوست را کند کند و باعث بدتر شدن علائم شود. الکترولیت‌ها (مثل سدیم و پتاسیم) در حفظ تعادل مایعات و عملکرد سلول‌ها نقش حیاتی دارند، بنابراین جبران آن‌ها به همراه آب‌رسانی اهمیت دارد.
۸. پوشیدن لباس‌های آزاد و نخی
اصطکاک و مالش پوست سوخته، آخر چیزی است که باید از آن پرهیز کنید. سعی کنید به پوستتان هیچ تحریک بیشتری وارد نکنید.
پوشیدن لباس‌های گشاد، نرم، سبک و قابل تنفس کمک می‌کند پوستتان کمتر احساس سوزش و آسیب کند.
لباس‌های تنگ و ضخیم باعث اصطکاک بیشتر و افزایش التهاب می‌شوند. لباس‌های آزاد اجازه می‌دهند هوا بهتر گردش کند و گرمای موضعی کمتر شود، بنابراین درد و ناراحتی کمتر خواهد بود.
چقدر طول می‌کشد تا آفتاب‌سوختگی درمان شود؟
معمولاً آفتاب‌سوختگی‌های خفیف در عرض چند روز بهبود می‌یابند، اما نوع شدیدتر آن ممکن است چند هفته طول بکشد. در طول این مدت، تمرکز خود را روی خنک نگه داشتن پوست، کاهش درد و جلوگیری از تحریکات بیشتر بگذارید.
چه زمانی باید برای درمان آفتاب‌سوختگی شدید به پزشک مراجعه کنید؟
گاهی درمان‌های خانگی کافی نیستند. اگر دیدید آفتاب‌سوختگی شما خوب نمی‌شود یا علائم زیر را دارید حتما به پزشک مراجعه کنید:
- حالت تهوع
- کم‌آبی شدید
- سرگیجه یا غش کردن
- خستگی یا تشنگی زیاد
- تعریق زیاد
- سردرگمی
- تب بالای ۴۰ درجه سانتی‌گراد
- وجود چرک یا ترشح از محل سوختگی
دکتر پیلیانگ هشدار می‌دهد: «آفتاب‌سوختگی می‌تواند باعث بیماری جدی شود و اگر مراقبت نشود به راحتی عفونی می‌شود. اگر هرکدام از این علائم را دارید یا سوختگی‌تان بعد از چند روز یا هفته بهتر نشد، سریعاً به پزشک مراجعه کنید.»