مکمل‌های پروستات به‌عنوان محصولاتی برای حمایت از سلامت پروستات و کاهش خطر بیماری‌هایی مانند سرطان پروستات و هیپرپلازی خوش‌خیم پروستات (BPH) به بازار عرضه می‌شوند. با این حال، شواهد علمی در مورد اثربخشی این مکمل‌ها، مانند لیکوپن، سلنیوم و نخل اره‌ای، اغلب محدود است، اما برخی استثناها وجود دارند که در ادامه بررسی می‌شوند.
سلنیوم: آنتی‌اکسیدانی برای محافظت سلولی
سلنیوم یک ماده معدنی ضروری با خواص آنتی‌اکسیدانی است که با خنثی‌سازی رادیکال‌های آزاد، از آسیب DNA و پیری زودرس سلول‌ها جلوگیری می‌کند [1]. این ماده معدنی در کاهش خطر بیماری‌های مرتبط با پیری، مانند سرطان پروستات، نقش دارد، اما نتایج تحقیقات متفاوت است.
مزایا: مطالعات مبتنی بر جمعیت نشان داده‌اند که کمبود سلنیوم با افزایش خطر سرطان پروستات مرتبط است، که نشان‌دهنده اهمیت آن در رژیم غذایی است [2].
معایب: آزمایش‌های کنترل‌شده انسانی نشان داده‌اند که دوزهای روزانه ۵۰۰ میکروگرم سلنیوم تأثیری بر کاهش خطر سرطان پروستات در مردان مسن ندارد [1].
میزان توصیه‌شده روزانه (RDA) سلنیوم برای مردان بالغ ۵۵ میکروگرم است و مصرف بیش از ۹۰۰ میکروگرم می‌تواند باعث تهوع، اسهال، ریزش مو، بوی سیر در دهان و درد عصبی شود [2]. مصرف متعادل سلنیوم از طریق غذاهایی مانند آجیل برزیلی یا ماهی می‌تواند ایمن‌تر باشد.
روی: نقش دوگانه در سلامت پروستات
روی یک ماده معدنی کلیدی برای چرخه سلولی و تولید مایع منی در پروستات است و کمبود آن می‌تواند به مشکلات سلامتی منجر شود [3]. با این حال، مصرف بیش از حد روی می‌تواند اثرات معکوس داشته باشد و خطر سرطان پروستات را افزایش دهد.
مزایا: مطالعات جمعیتی نشان داده‌اند که کمبود روی با افزایش خطر سرطان پروستات مرتبط است [4].
معایب: مصرف بیش از ۷۵ میلی‌گرم در روز یا استفاده طولانی‌مدت (بیش از ۱۵ سال) از مکمل‌های روی، خطر سرطان پروستات تهاجمی را افزایش می‌دهد [5].
میزان توصیه‌شده روزانه روی برای مردان ۱۱ میلی‌گرم است و مصرف بیش از حد آن می‌تواند جذب سایر مواد مغذی مانند آهن و مس را کاهش دهد [6]. منابع غذایی مانند صدف و گوشت قرمز می‌توانند نیاز به روی را به‌طور طبیعی تأمین کنند.
لیکوپن: کاروتنوئید ضدالتهاب
لیکوپن، یک ترکیب گیاهی موجود در گوجه‌فرنگی و چغندر، به دلیل خواص آنتی‌اکسیدانی و ضدالتهابی‌اش برای سلامت پروستات مورد توجه قرار گرفته است [7]. این ماده می‌تواند التهاب را کاهش داده و از سلول‌های پروستات محافظت کند.
مزایا: برخی مطالعات کوچک نشان داده‌اند که لیکوپن سطح آنتی‌ژن ویژه پروستات (PSA) را کاهش می‌دهد، که نشان‌دهنده کاهش التهاب در پروستات است [7].
معایب: تحقیقات گسترده‌تر نشان داده‌اند که مکمل‌های لیکوپن تأثیری بر پیشگیری از سرطان پروستات ندارند [8].
لیکوپن هیچ حد مجاز ایمن یا RDA مشخصی ندارد، اما مصرف بیش از حد آن ممکن است باعث ناراحتی معده یا تغییر رنگ پوست شود [8]. مصرف گوجه‌فرنگی پخته‌شده، که لیکوپن بیشتری آزاد می‌کند، گزینه‌ای طبیعی‌تر است.
MoMo Productions / Getty Images
چای سبز: کاتچین‌های محافظ
چای سبز حاوی کاتچین‌هایی مانند اپی‌گالوکاتچین گالات (EGCG) است که اثرات آنتی‌اکسیدانی قوی دارند و ممکن است از رشد سلول‌های سرطانی جلوگیری کنند [9]. این ترکیبات می‌توانند در پیشگیری از برخی سرطان‌ها، از جمله سرطان پروستات، نقش داشته باشند.
مزایا: یک مرور مطالعاتی در سال ۲۰۱۷ نشان داد که مصرف روزانه سه فنجان یا بیشتر چای سبز (بیش از ۵۰۰ میلی‌گرم EGCG) خطر سرطان پروستات را کاهش می‌دهد [10].
معایب: مطالعات روی مردان با سلول‌های پیش‌سرطانی پیشرفته نشان داده‌اند که کاتچین‌های چای سبز تأثیری بر پیشگیری از تبدیل این سلول‌ها به سرطان ندارند [11].
مصرف روزانه ۴۰۰ میلی‌گرم EGCG ایمن تلقی می‌شود، اما مصرف آن با معده خالی ممکن است باعث ناراحتی معده شود [12]. افزودن چای سبز به رژیم روزانه می‌تواند راهی ساده برای بهره‌مندی از فواید آن باشد.
پکتین مرکبات اصلاح‌شده: مهار رشد سرطان
پکتین مرکبات اصلاح‌شده (MCP) به دلیل توانایی‌اش در کند کردن رشد تومور و مهار مولکول گالکتین-۳، که در رشد سرطان نقش دارد، مورد توجه قرار گرفته است [13]. این ماده به‌عنوان یک مکمل ضدسرطان بالقوه شناخته می‌شود.
مزایا: مطالعه‌ای در سال ۲۰۲۳ گزارش داد که ۸۵ درصد از بیماران مبتلا به عود سرطان پروستات که MCP دریافت کردند، پس از ۱۸ ماه پیشرفت بیماری نداشتند [13].
معایب: این مطالعه گروه کنترل نداشت، بنابراین نمی‌توان به‌طور قطعی اثربخشی MCP را تأیید کرد [13].
MCP توسط FDA ایمن تلقی می‌شود و عوارض جانبی کمی دارد [13]. تحقیقات بیشتر برای تأیید اثرات آن در سلامت پروستات مورد نیاز است.
ویتامین D: تنظیم هورمون‌های مردانه
ویتامین D، یک ویتامین محلول در چربی، می‌تواند سطح Deduction of androgens that promote prostate cancer growth [14]. دریافت کافی این ویتامین از طریق نور خورشید یا مکمل‌ها می‌تواند به کاهش التهاب پروستات کمک کند.
مزایا: یک مرور مطالعاتی در سال ۲۰۱۹ نشان داد که مکمل ویتامین D سطح PSA را کاهش می‌دهد، که می‌تواند نشان‌دهنده کاهش التهاب در پروستات باشد [14].
معایب: محققان نتوانستند ارتباط معنی‌داری بین مکمل ویتامین D و کاهش بروز یا خطر سرطان پروستات پیدا کنند [14].
میزان توصیه‌شده روزانه ویتامین D برای مردان ۱۸ تا ۷۰ سال ۱۵ میکروگرم (۶۰۰ واحد بین‌المللی) است و مصرف بیش از حد آن می‌تواند باعث اسهال و تداخل با داروهایی مانند دیورتیک‌ها و رقیق‌کننده‌های خون شود [15]. قرار گرفتن متعادل در معرض نور خورشید می‌تواند جایگزین طبیعی برای مکمل‌ها باشد.
سویا: ایزوفلاون‌های محافظ
سویا حاوی ایزوفلاون‌هایی مانند جنستین است که در مطالعات آزمایشگاهی رشد بافت‌های پروستات در BPH و سرطان پروستات را مختل کرده‌اند. این ترکیبات گیاهی می‌توانند به کاهش التهاب و حمایت از سلامت پروستات کمک کنند [16].
مزایا: مطالعه‌ای در سال ۲۰۲۴ نشان داد که مصرف محصولات سویا، به‌ویژه انواع غیرتخمیری مانند ادامامه، خطر کلی سرطان پروستات را کاهش می‌دهد [16].
معایب: یک مرور مطالعاتی در سال ۲۰۱۶ نتیجه گرفت که ایزوفلاون‌ها تأثیر قابل‌توجهی بر سطح PSA در مردان با یا بدون سرطان پروستات ندارند [17].
سویا در افراد غیرآلرژیک به‌طور کلی قابل‌تحمل است، اما ممکن است در برخی باعث نفخ، درد معده و اسهال شود، به‌ویژه در محصولات تخمیری [18]. مصرف متعادل سویا در رژیم غذایی می‌تواند ایمن‌تر باشد.
نخل اره‌ای: درمانی سنتی برای مشکلات ادراری
نخل اره‌ای یک گیاه نخل‌مانند است که میوه‌های آن در طب سنتی برای درمان مشکلات ادراری مانند مثانه بیش‌فعال یا بی‌اختیاری استفاده می‌شود. شواهد در مورد اثربخشی آن در BPH و پروستاتیت ضعیف است [19].
مزایا: یک مرور در سال ۲۰۲۲ نشان داد که عصاره اختصاصی نخل اره‌ای (پرمیکسون) اثرات ضدالتهابی مشابه مسدودکننده‌های آلفا مانند فیناستراید دارد [19].
معایب: کارشناسان مؤسسه ملی سلامت مکمل و یکپارچه (NCCIH) نتیجه گرفته‌اند که نخل اره‌ای تأثیر قابل‌توجهی بر علائم BPH ندارد [20].
نخل اره‌ای به‌طور کلی ایمن است و عوارض جانبی خفیفی مانند ناراحتی معده و سردرد دارد [20]. تحقیقات بیشتری برای تأیید اثرات آن مورد نیاز است.
پوست درخت گیلاس آفریقایی: رویکردی جایگزین
پوست درخت گیلاس آفریقایی به دلیل دارا بودن فیتواسترول‌هایی مانند بتا-سیتوسترول، به‌عنوان درمانی طبیعی برای BPH شناخته می‌شود. این ترکیبات می‌توانند التهاب پروستات را کاهش دهند [21].
مزایا: مطالعات آزمایشگاهی نشان داده‌اند که ترکیباتی مانند تری‌ترپن‌ها و بتا-سیتوسترول در پوست درخت گیلاس آفریقایی سلول‌های سرطانی را از بین می‌برند و اثرات آندروژن‌ها را مهار می‌کنند [22].
معایب: هیچ مطالعه‌ای ارتباط مستقیمی بین پوست درخت گیلاس آفریقایی و کاهش خطر BPH، پروستاتیت یا سرطان پروستات نشان نداده است.
مصرف ۱۰۰ تا ۲۰۰ میلی‌گرم روزانه پوست درخت گیلاس آفریقایی برای یک تا دو ماه ایمن تلقی شده است [19]. این مکمل نیاز به تحقیقات بالینی بیشتری دارد.
عصاره گرده چمن رای: تسکین علائم ادراری
عصاره گرده چمن رای (Secale cereal)، که با نام تجاری سرنیلتون عرضه می‌شود، برای درمان BPH، پروستاتیت مزمن و سندرم درد لگنی مزمن استفاده می‌شود [23]. این عصاره با شل کردن عضلات مجاری ادراری و مهار تبدیل تستوسترون به دی‌هیدروتستوسترون، فشار روی پروستات را کاهش می‌دهد.
مزایا: یک مرور مطالعاتی در سال ۲۰۱۹ از استفاده از گرده چمن، از جمله گرده رای، به‌عنوان درمانی مکمل برای BPH و پروستاتیت مزمن حمایت کرد [24].
معایب: یک مرور کاکرین نتیجه گرفت که سرنیلتون تنها به‌طور متوسط در کاهش علائم ادراری BPH مؤثر است و هیچ تحقیقی در مورد فواید آن برای سرطان پروستات وجود ندارد [25].
عصاره سرنیلتون ایمن و قابل‌تحمل است، اما افراد با آلرژی شدید به رای باید از آن اجتناب کنند [26]. افزودن این مکمل به رژیم غذایی نیاز به احتیاط دارد.
حقایق درباره مکمل‌های غذایی
مکمل‌های غذایی در ایالات متحده تحت نظارت سختگیرانه قرار ندارند و هیچ‌کدام توسط FDA برای درمان بیماری‌ها تأیید نشده‌اند [27]. برای اطمینان از کیفیت، انتخاب مکمل‌هایی که توسط نهادهای مستقل مانند USP، NSF International یا ConsumerLab آزمایش شده‌اند، توصیه می‌شود.
همیشه پیش از شروع مکمل‌ها با پزشک یا داروساز مشورت کنید تا از عدم وجود تداخل با داروها یا شرایط پزشکی مطمئن شوید. این اقدام به کاهش خطرات احتمالی و بهینه‌سازی فواید مکمل‌ها کمک می‌کند.
نتیجه‌گیری
مکمل‌هایی مانند سلنیوم، روی، لیکوپن و چای سبز می‌توانند به سلامت پروستات کمک کنند، اما شواهد علمی در مورد اثربخشی آن‌ها متفاوت است. مشورت با متخصص مراقبت‌های بهداشتی و انتخاب مکمل‌های باکیفیت برای حمایت ایمن و مؤثر از سلامت پروستات ضروری است.