بافت آندومتر می تواند در خارج از ناحیه لگن، از جمله در اندام های دوردست مانند مغز شما ایجاد شود. هنگامی که این اتفاق می افتد، آندومتریوز خارج لگنی شناخته می شود.
اندومتریوز مغزی به طور خاص نشان دهنده وجود بافت آندومتر در مغز شما است. آندومتریوز مخچه نوعی خاص از آندومتریوز مغزی است که مخچه شما را تحت تاثیر قرار می دهد.
در حالی که این نوع آندومتریوز نادر است، می تواند منجر به علائم مختلفی شود که بر جنبه های مختلف عملکرد عصبی و رفاه ذهنی تأثیر می گذارد.
تحقیق ۲۰۲۲ نشان می دهد که اندومتریوز مغزی ممکن است در تأثیرگذاری بر توسعه و پیشرفت شرایط روانپزشکی در بین افراد مبتلا به آندومتریوز نقش داشته باشد.
این تحقیق همچنین ارتباط بین آندومتریوز و افزایش شیوع اختلالات خلقی، به ویژه اختلال دوقطبی را نشان می دهد.
زنان مبتلا به آندومتریوز به احتمال زیاد به دلیل چالش‌هایی که در نتیجه این بیماری ایجاد می‌شود، بیشتر به شرایط روانپزشکی مبتلا می‌شوند.
این چالش‌ها ممکن است شامل درد مداوم، عوارض جانبی درمان، افزایش حساسیت به تغییرات هورمونی، تغییرات در فعالیت ژن‌ها و ضایعات در نواحی حیاتی مغز که در تنظیم خلق و خوی دخیل هستند باشد.
بنابراین، بررسی امکان آندومتریوز مغزی در افراد مبتلا به آندومتریوز که علائم عصبی و روانپزشکی را نشان می‌دهند، بسیار مهم است.
مطالعه ۲۰۲۳ روی موش‌ها بررسی کردند که چگونه اندومتریوز می‌تواند بر مغز تأثیر بگذارد. محققان دریافتند زمانی که موش ها به اندومتریوز مبتلا شدند، سلول های مغزی موسوم به میکروگلیا در قسمت های مختلف مغز تغییر اندازه دادند.
آنها همچنین متوجه تعداد بیشتری از این سلول ها در مغز شدند. علاوه بر این، افزایش درصد سلول های گلیال در این مناطق آسیب دیده وجود دارد. سلول های گلیال در ایجاد افسردگی و اضطراب نقش دارند.
اندومتریوز مغزی می تواند باعث ایجاد طیف وسیعی از علائم عصبی شود، از جمله:
- سردردهای شدید و مکرر
- تشنج
- نقایص عصبی مانند ضعف، اختلالات حسی و فلج
- تغییرات شناختی
- آگاهی تغییر یافته
- اختلال عملکرد عصبی
علائم روانپزشکی مرتبط با اندومتریوز در مغز ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- رفتار تغییر می کند
- اختلالات خلقی
- نوسانات خلقی
- افسردگی
- اضطراب
علاوه بر این، ممکن است متوجه تغییراتی در رفتار خود شوید، مانند تحریک پذیری شدید، تکانشگری و تفاوت در تعاملات اجتماعی خود. اختلالات شناختی، مانند مشکلات حافظه و تمرکز نیز ممکن است ظاهر شوند.
علت دقیق آندومتریوز مغزی به طور کامل شناخته نشده است، اما اعتقاد بر این است که این بیماری ناشی از مهاجرت بافت آندومتر به مغز از طریق جریان خون یا سیستم لنفاوی است، شبیه به نحوه حرکت و کاشت در سایر نواحی بدن در طول اندومتریوز معمولی.
مطالعه ۲۰۱۵ بر روی موش ها نشان می دهد که سلول های آندومتر نابجا توانایی مهاجرت به سیستم عصبی مرکزی، به طور بالقوه از طریق جریان خون را دارند.
این فرآیند ممکن است منجر به ایجاد اندومتریوز مغزی و تولید سلول های اندوتلیال شود. سلول‌ها احتمالاً سلول‌های بنیادی هستند زیرا می‌توانند هم سلول‌های آندومتر و هم سلول‌های اندوتلیال را تولید کنند.
دکتر. نیسانی سامانی محققی در مطالعه ۲۰۱۵ تاکید می کند که وقوع مهاجرت سلولی به مغز در تمام موش های القا شده نشان می دهد که اندومتریوز سلول های بنیادی را آزاد می کند که به اندام های فراتر از لگن مهاجرت می کنند.
علاوه بر این، سامانی تاکید می‌کند که اگرچه ممکن است وجود ایمپلنت‌های آندومتریوز قابل تشخیص نباشد، اما از نظر بیولوژیکی فعال باقی می‌مانند و به طور بالقوه منجر به تغییرات مولکولی می‌شوند که به التهاب کمک می‌کنند.
تشخیص آندومتریوز مغزی می تواند چالش برانگیز باشد زیرا علائم آن اغلب با سایر بیماری های عصبی همپوشانی دارند.
متخصصان مراقبت های بهداشتی ممکن است از ترکیبی از تکنیک های تصویربرداری، از جمله تصویربرداری تشدید مغناطیسی (MRI) و اسکن توموگرافی کامپیوتری (CT) در کنار ارزیابی های بالینی برای تأیید تشخیص استفاده کنند.
با این حال، ممکن است از طریق آزمایش های بالینی استاندارد قابل تشخیص نباشد. بنابراین، بسیار مهم است که علائم خود را از نزدیک مشاهده و نظارت کنید.
در حالی که تحقیقات در مورد آندومتریوز مغزی به دلیل نادر بودن آن محدود است، درمان معمولاً شامل ترکیبی از استراتژی‌های متناسب با نوع و شدت علائم و سلامت کلی شما است.
رویکردهای درمانی برای آندومتریوز مغزی ممکن است شامل درمان‌های هورمونی، داروهای ضد درد و درمان‌های دارویی باشد که علائم خاص شما را برطرف کرده و پیشرفت آندومتریوز مغزی را مدیریت می‌کند.
در حالی که جراحی یک گزینه مناسب است، به دلیل خطرات مرتبط با آن، معمولاً انتخاب ارجح نیست.
متخصصان مراقبت های بهداشتی اغلب پروژستین هایی مانند دینوژست را برای درمان اندومتریوز توصیه می کنند. پروژستین ها ترکیبات مصنوعی هستند که اثرات پروژسترون را تقلید می کنند.
در مطالعه موردی ۲۰۱۸یک فرد مبتلا به اندومتریوز مغزی پس از درمان با دینوژست به بهبودی کامل دست یافت. این گزینه ممکن است به جراحی ارجحیت داشته باشد، که می تواند شامل روش های پیچیده باشد.
اگرچه اندومتریوز مغزی یک بیماری جدی است، اما معمولا کشنده نیست. با این حال، در برخی موارد، عوارض مربوط به این بیماری یا درمان آن ممکن است خطراتی از جمله اختلالات عصبی، عوارض جراحی یا اثرات نامطلوب درمان‌های هورمونی ایجاد کند.
مدیریت موثر علائم و دریافت نظارت منظم و مراقبت های بعدی از یک متخصص مراقبت های بهداشتی بسیار مهم است. اگرچه ریشه‌کنی کامل ممکن است همیشه امکان‌پذیر نباشد، اولویت دادن به مدیریت علائم و بهزیستی کلی ضروری است.
جستجوی حمایت عاطفی از دوستان، خانواده یا گروه‌های حمایتی می‌تواند خروجی مفیدی برای به اشتراک گذاشتن احساسات و نگرانی‌های شما باشد.
هنگام جستجوی مراقبت های پزشکی، یافتن یک متخصص مراقبت های بهداشتی که با دقت به نگرانی های شما گوش می دهد و آنها را جدی می گیرد، ضروری است. در صورت تمایل، نظر دوم را از یک متخصص مراقبت های بهداشتی دیگر دریافت کنید.
بررسی درمان‌های جایگزین، مانند طب سوزنی، در کنار روش‌های مرسوم نیز می‌تواند مفید باشد.