فرد مبتلا به یرقان ممکن است متوجه رنگ زردی در پوست، غشاهای مخاطی و سفیدی چشم خود شود. این می تواند با شرایط مختلف سلامتی اتفاق بیفتد و معمولاً نشان دهنده مشکل در کبد یا مجاری صفراوی است.
هنگامی که کبد به درستی کار نمی کند، می تواند باعث تجمع مواد زائدی به نام بیلی روبین در خون شود.
با سطوح متوسط بیلی روبین، پوست، چشم ها و غشاهای مخاطی فرد ممکن است زرد شود. با پیشرفت، رنگ نیز می تواند از زرد به سبز تغییر کند. رنگ سبز به دلیل بیلیوردین، رنگدانه سبز موجود در صفرا، رخ می‌دهد.
یرقان می تواند در افراد در هر سنی ایجاد شود و معمولاً نتیجه یک بیماری زمینه ای است. نوزادان و افراد مسن‌تر بیشترین احتمال برای ابتلا به زردی را دارند.
این مقاله به این موضوع می‌پردازد که چه چیزی باعث زردی می‌شود، چگونه متخصصان مراقبت‌های بهداشتی این بیماری را تشخیص و درمان می‌کنند و چگونه یک فرد می‌تواند به پیشگیری از بروز آن کمک کند. همچنین علائمی را که فرد می تواند انتظار داشته باشد را بررسی می کند.
طبق گفته پزشک خانواده آمریکایی (AAFP)، زردی زردی پوست، غشاهای مخاطی و سفیدی چشم است. زمانی اتفاق می افتد که بدن آنطور که باید بیلی روبین را پردازش نمی کند.
با تجزیه طبیعی گلبول های قرمز خون، سطح بیلی روبین افزایش می یابد. به طور معمول، کبد این مواد زائد را از جریان خون فیلتر می کند و آن را به شکل جدیدی به نام بیلی روبین کونژوگه تبدیل می کند. شکل جدید سپس در مدفوع فرد از بدن خارج می شود.
اگر بیش از حد بیلی روبین برای پردازش کبد وجود داشته باشد، می تواند در بدن انباشته شود. این به عنوان هیپربیلی روبینمی شناخته می شود و باعث ایجاد رنگ زرد در پوست و چشم می شود.
زردی معمولاً به دلیل یک اختلال زمینه ای رخ می دهد که یا باعث تولید بیش از حد بیلی روبین می شود یا از دفع آن توسط کبد جلوگیری می کند.
برخی شرایط زمینه‌ای و علل احتمالی زردی شامل:
- عوارض جانبی برخی داروها
- بیماری سنگ کیسه صفرا
- مصرف بیش از حد الکل
- کیسه صفرا یا سرطان پانکراس
- سیروز، که بیماری است که باعث می شود بافت اسکار جایگزین بافت سالم در کبد شود
- هپاتیت یا سایر عفونت‌های کبدی
- کم خونی همولیتیک
درمان به علت اصلی زردی بستگی دارد .
یرقان می‌تواند منجر به خارش یا خارش شود. مقاله ۲۰۲۱ به این نکته اشاره می‌کند که یک فرد می‌تواند حمام گرم حاوی بلغور جو دوسر داشته باشد و آنتی هیستامین برای خارش خفیف.
یک متخصص مراقبت های بهداشتی ممکن است برای کسانی که خارش متوسط تا شدید را تجربه می کنند، داروهایی مانند کلستیرامین یا کلستیپول تجویز کند.
از آنجایی که یرقان ممکن است گاهی اوقات نشان دهنده آسیب به کبد باشد، پیوند کبد ممکن است در برخی موارد، بسته به شدت آسیب، ضروری باشد.
جلوگیری
زردی با عملکرد کبد مرتبط است.
افراد می توانند با چندین تغییر در شیوه زندگی خود به مراقبت از کبد خود کمک کنند، مانند:
- خوردن یک رژیم غذایی متعادل
- ورزش منظم
- محدود کردن مصرف الکل
- اجتناب از سموم ناشی از مواد شیمیایی و سایر منابع، چه از طریق استنشاق و چه لمسی
- مدیریت دقیق داروها
مقاله ۲۰۲۱ همچنین پیشنهاد می‌کند:
- اجتناب از مصرف داروهای گیاهی بدون مشورت با متخصص مراقبت های بهداشتی
- پرهیز از سیگار، الکل و داروهای داخل وریدی
- اجتناب از مصرف بیش از دوز توصیه شده داروهای تجویز شده
- قبل از سفر واکسن های توصیه شده را دریافت کنید
- انجام رابطه جنسی ایمن، مانند استفاده از روش های مانع پیشگیری از بارداری
علائم رایج زردی شامل:
- رنگ زرد در پوست، غشاهای مخاطی و سفیدی چشم
- مدفوع رنگ پریده
- ادرار تیره
- خارش
در نوزادان، ته مایل به زرد می تواند از سر شروع شده و از بدن تا انگشتان پا پخش شود.
خدمات بهداشت ملی (NHS) بریتانیا خاطرنشان می‌کند که زردی ممکن است در پوست سیاه و قهوه‌ای کمتر آشکار شود. در سفیدی چشم آشکارتر است.
علائم همراه زردی ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- خستگی
- درد شکم
- کاهش وزن
- استفراغ
- تب
سطح بالا بیلی روبین می‌تواند سمی باشد و منجر به نوع نادری از آسیب مغزی به نام کرنیکتروس در نوزادان.
شرایط زمینه ای که باعث زردی می شود نیز می تواند منجر به عوارض خاص خود شود.
سه انواع اصلی زردی عبارتند از:
- پیش کبدی: این اتفاق قبل از اینکه کبد مواد زائد را پردازش کند و منجر به افزایش سطح بیلی روبین غیر کونژوگه می شود.
- کبدی: این اتفاق در کبد رخ می‌دهد و منجر به افزایش سطح بیلی روبین مزدوج و غیرکونژوگه می‌شود.
- پس از درمان: این اتفاق پس از پردازش ضایعات توسط کبد رخ می‌دهد و منجر به افزایش سطح بیلی روبین کونژوگه می‌شود.
زردی یک مشکل شایع سلامتی در کودکان تازه متولد شده است.
مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری (CDC) توجه داشته باشید که تقریباً ۶۰٪ از نوزادان دچار زردی می شوند و علائم آن در عرض ۴۸ ساعت پس از تولد ظاهر می شود. یک پزشک یا پرستار باید کودک را زمانی که بین ۳ تا ۵ روزه است معاینه کند. این به این دلیل است که سطح بیلی روبین معمولاً در این زمان در بالاترین حد خود است.
گلبول های قرمز خون در بدن نوزاد اغلب شکسته شده و جایگزین می شوند. این باعث تولید بیلی روبین بیشتر می شود. علاوه بر این، کبد نوزادان کمتر توسعه یافته است و بنابراین در فیلتر کردن بیلی روبین از بدن کمتر موثر است.
در موارد خفیف، علائم معمولاً بدون درمان برطرف می‌شوند. با این حال، نوزادانی که سطح بیلی روبین بسیار بالایی دارند، به درمان با تزریق خون یا فتوتراپی نیاز دارند.
در این موارد، درمان زردی در نوزادان برای کمک به پیشگیری از کرنیکتروس حیاتی است.
علل زردی در نوزادان
اگرچه زردی در نوزادان شایع است و اغلب بدون درمان برطرف می‌شود، برخی از بیماری‌های زمینه‌ای می‌توانند باعث زردی شوند. این موارد شامل: هستند
- غده تیروئید کم کار
- ناسازگاری گروه خونی، زمانی که خون فرد باردار و نوزاد در رحم یا هنگام تولد مخلوط می شود.
- بیماری رزوس، وضعیتی که در آن آنتی بادی های فرد باردار سلول های خونی نوزاد را از بین می برند
- عفونت مجاری ادراری
- انسداد در مجاری صفراوی و کیسه صفرا
- سندرم کریگلر-نجار، وضعیتی که بر آنزیم هایی که بیلی روبین را پردازش می کنند، تأثیر می گذارد
شیردهی یا شیردهی نیز می تواند احتمال زردی نوزادان را افزایش دهد. با این حال، نیازی نیست که فرد از این طریق تغذیه کودک را متوقف کند. در این موارد، علائم زردی در طی چند هفته برطرف می شود.
طبق مقاله ۲۰۲۱، سطح طبیعی بیلی روبین کمتر از ۱ میلی گرم در دسی لیتر است. (mg/dl).
اگر این سطوح تقریباً به ۳ میلی گرم در دسی لیتر برسد، فرد مبتلا به زردی است.
مقاله ۲۰۲۱ به این نکته اشاره می‌کند که در صورت افزایش سطح بیلی روبین، پزشکان ممکن است زردی را در نوزادان تشخیص دهند. به mg/dl 5 در روز یا بیش از ۰.۲ mg/dl در ساعت.
این محدوده ها ممکن است بین آزمایشگاه ها متفاوت باشد. اینکه چقدر بالاتر از محدوده طبیعی سطوح یک فرد است، به پزشک کمک می کند تا بهترین دوره درمانی را تعیین کند.
پزشکان به احتمال زیاد با شرح حال فرد و معاینه فیزیکی برای تشخیص زردی شروع می کنند. آنها ممکن است بعداً آزمایشات آزمایشگاهی را نیز سفارش دهند.
در طول معاینه، آنها به شکم، کبد و پوست توجه زیادی خواهند داشت.
پزشک ممکن است اغلب آزمایش‌های آزمایشگاهی را برای کمک به تعیین علت اصلی زردی انجام دهد. این شامل:
- آزمایش های بیلی روبین: سطح بالای بیلی روبین غیر کونژوگه در مقایسه با سطوح بیلی روبین کونژوگه، نشان دهنده زردی همولیتیک است.
- شمارش کامل خون (FBC) یا شمارش کامل خون (CBC): این میزان گلبول‌های قرمز، گلبول‌های سفید و پلاکت‌ها را اندازه‌گیری می‌کند.
- آزمایش‌های هپاتیت A، B، و C: این آزمایش طیف وسیعی از عفونت‌های کبدی را آزمایش می‌کند.
در صورت مشکوک شدن به انسداد، پزشک ساختار کبد را نیز بررسی می کند. در این موارد، آنها از آزمایش‌های تصویربرداری، از جمله MRI، CT استفاده خواهند کرد. و اسکن سونوگرافی.
علاوه بر این، آنها ممکن است کلانژیوپانکراتوگرافی رتروگراد آندوسکوپی (ERCP) را انجام دهند. این روش ترکیبی از آندوسکوپی و تصویربرداری اشعه ایکس است.
AAFP بیان می‌کند که یک متخصص مراقبت‌های بهداشتی ممکن است بیوپسی کبد انجام دهد بیوپسی. بیوپسی کبد می تواند التهاب، سیروز، سرطان و کبد چرب را بررسی کند. این آزمایش شامل قرار دادن یک سوزن در کبد برای به دست آوردن نمونه بافت است. سپس یک متخصص مراقبت های بهداشتی نمونه را زیر میکروسکوپ بررسی می کند.
یرقان زرد شدن پوست، غشاهای مخاطی و سفیدی چشم است. این نشانه یک بیماری اساسی یا نگرانی سلامتی است که کبد را درگیر می کند.
زمانی اتفاق می‌افتد که کبد نتواند با تقاضای پردازش مواد زائد در خون سازگاری داشته باشد یا زمانی که کبد آسیب می‌بیند. شرایط متعددی می تواند باعث مشکلات کبدی و در نتیجه زردی شود.
درمان زردی معمولاً شامل درمان بیماری زمینه‌ای است.