قهوه باعث ایجاد نشاط و سر زندگی می شود اما ایا می تواند برعکس عمل کند و خواب آور شود؟
آیا قهوه باعث خواب آلودگی میشود؟
مردم قهوه را بیشتر برای افزایش انرژی، تمرکز، هوشیاری و بیدار ماندن مصرف میکنند. اما قهوه در بعضی افراد باعث خواب آلودگی میشود. در واقع قهوه روی افراد متفاوت به طرق مختلفی تأثیر میگذارد، بنابراین نحوه تأثیر آن بر همه یکسان نیست.
همه نسبت به کافئین واکنش یکسانی نشان نمیدهند. برخی از افراد فقط پس از یک فنجان قهوه احساس خستگی و خواب آلودگی میکنند. اما بعضی میتوانند چند فنجان در روز بنوشند و هیچگونه عوارض جانبی را احساس نکنند.
دلایل اینکه قهوه میتواند برعکس عمل کند و باعث خواب آلودگی شود:
قهوه اثرات آدنوزین را مهار میکند.
هنگام نوشیدن قهوه، کافئین در دستگاه گوارش جذب میشود و از طریق جریان خون به قسمت های مختلف بدن از جمله مغز میرود. بدن به سرعت کافئین را جذب می کند، بنابراین ممکن است افراد اثرات آن را در عرض چند دقیقه احساس کنند. در حقیقت، طی ۴۵ دقیقه بعد از مصرف، ۹۹٪ کافئین جذب می شود. کافئین پس از رسیدن به مغز، به گیرنده های آدنوزین میچسبد.
کافئین از طریق مسدود کردن گیرنده های آدنوزین در مغز سیستم عصبی مرکزی را تحریک می کند و باعث می شود فرد بیدار و هوشیار بماند. آدنوزین یک ماده شیمیایی در سیستم عصبی مرکزی است که چرخه خواب و بیداری را کنترل میکند و باعث خواب آلودگی میشود.
در طول روز سلولهای عصبی، آدنوزین ترشح می کنند، تجمع این ماده شیمیایی باعث احساس خستگی یا خواب آلودگی میکند. در واقع این یکی از دلایلی است که شبها احساس خستگی میکنیم. البته بعد از به خواب رفتن، سطح آدنوزین کاهش مییابد.
قهوه با اتصال به گیرنده آدنوزین در مغز و جلوگیری از جذب آن کار میکند، به این معنی که مغز متوجه نمیشود که موقع خواب است. این به انتقال دهنده عصبی دیگری که باعث احساس خوب میشود یعنی دوپامین، فرصتی برای افزایش میدهد و در عین حال مغز را فریب میدهد که بدن خسته نیست و باعث افزایش انرژی میشود.
هنگامی که کافئین به گیرندههای آدنوزین متصل میشود، با وجودی که آدنوزین قادر به اتصال به گیرنده خود و اثرگذاری نیست، کافئین بر تولید مولکولهای جدید آدنوزین تأثیری ندارد و آدنوزین همچنان تولید میشود. این فرآیند میتواند بین ۴۵ تا ۶۰ دقیقه بعد از مصرف اولین فنجان قهوه شروع شود و حدود ۴ تا ۶ ساعت طول بکشد. یعنی هنگامی که بدن به طور کامل کافئین را متابولیزه میکند و اثرات آن از بین میرود. در این زمان آدنوزین جمع شده به گیرندههای مغز متصل میشود و احساس خستگی و خواب آلودگی بوجود میآید.
بنابراین به نظر، قهوه در واقع خستگی را برطرف نمیکند بلکه فقط برای چند ساعت آن را سرکوب میکند تا فرد افزایش تمرکز، هوشیاری و عملکرد داشته باشد.
متابولیسم ژنتیکی کافئین
همانطور که گفته شد عملکرد کافئین در همه افراد یکسان نیست. در واقع به نظر میرسد قهوه تأثیرات متفاوت زیادی روی افراد مختلف دارد. برخی از افراد میگویند که قهوه آنها را بلافاصله عصبی یا مضطرب میکند. دیگران میگویند که ساعتها اثر قهوه را احساس نمی کنند.
پاسخ ممکن است در ژنتیک ما نهفته باشد: حدود یک دهه پیش، تیمی از محققان دانشگاه تورنتو ژنی را کشف کردند که تعیین میکند بدن ما به چه سرعتی کافئین را تجزیه میکند. بسته به سرعت تجزیه کافئین، فرد ممکن است اثرات قهوه را بلافاصله، یا مدت زمان کوتاه یا به تدریج و برای مدت طولانیتر بعد از مصرف تجربه کند. این تفاوت ژنتیکی دلیل احساس خواب آلودگی برخی از افراد بعد از یک فنجان قهوه را نشان میدهد در حالی که دیگران هوشیار و سرحال هستند.
ایجاد تحمل به کافئین در صورت مصرف مداوم وجود دارد.
گفتیم که کافئین گیرندههای آدنوزین در مغز را مسدود میکند. اگر مغز به طور منظم آدنوزین کافی دریافت نکند، گیرندههای بیشتری ایجاد میکند. گیرندههای آدنوزین بیشتر در مغز به این معنی است که برای ایجاد اثرات مشابه مصرف اولیه، فرد به قهوه بیشتری نیاز دارد. با این حال، تحقیقات دیگر نشان داده است که مصرف مداوم کافئین بر نحوه جذب یا متابولیسم آن تأثیر نمیگذارد.
میزان زیاد قهوه ادرار آور است.
قهوه، در صورت مصرف مقادیر متوسط یعنی دو تا سه فنجان در روز ادرارآور نیست اما اگر بیش از چهار یا پنج فنجان قهوه مصرف شود، ممکن است باعث افزایش ادرار شود. بصورت تئوری اگر دفع مایعات نسبت به میزان نوشیده شده بیشتر باشد، ممکن است بدلیل ایجاد کم آبی، احساس خستگی بوجود آید. علائم دیگر کم آبی شامل تشنگی، خشکی دهان، سرگیجه، خشکی پوست، یبوست و کاهش عرق است.
با این حال، در حقیقت قهوه آب بدن را نه تنها کم نمیکند بلکه زیاد میکند. کم آبی ممکن است بدلیل این باشد که فرد به اندازه کافی آب مصرف نمیکند. برای مقابله با کم آبی بدن، دریافت مقدار زیاد آب و غذاهای حاوی آب مانند میوهها و سبزیجات و کاهش نمک لازم است. در زمان ورزش، بیماری یا آب وهوای گرم، مرطوب یا سرد، ممکن است نیاز به آب بیشتر شود.
اثر خواب آلودگی قهوه بدلیل شیرین کنندههای آن است، نه خود قهوه
اگر قهوه با عسل، شربت یا شکر زیادی شیرین شده باشد. افزایش سریع قند خون باعث افزایش زیاد انسولین میشود. اثر افزایش زیاد انسولین، کاهش بیشتر سطح گلوکز خون نسبت به قبل از مصرف قهوه است.
بنابراین با کاهش سطح گلوکز خون، ممکن است احساس کمبود انرژی و خستگی ایجاد شود. کاهش قند خون باعث احساس گرسنگی، تحریک پذیری، اضطراب، تعریق و سرگیجه نیز میشود.
البته ممکن است فقط اثر شکر قهوه هم نباشد. ممکن است فرد میان وعده شیرین مانند یک کلوچه یا هر ماده غذایی با قند بالا نیز مصرف کرده باشد که این اثر را ایجاد کند. توصیه میشود برای جلوگیری از افت قند خون، مقدار کافی پروتئین در وعدهها و حتی میان وعدهها مصرف شود.
انقباض عروق
قهوه به عنوان یک تنگ کننده عروق عمل میکند. به عبارت دیگر، کافئین موجود در قهوه میتواند رگهای خونی را تنگ کرده و جریان خون را کاهش دهد. بنابراین گرچه کافئین هوشیاری را افزایش میدهد، اما می تواند جریان خون را در مغز کاهش دهد، که این باعث احساس گیجی ایجاد شود. دانشمندان پس از نوشیدن قهوه مقادیر زیادی قهوه، کاهش قابل توجه عملکرد شناختی را مشاهده کردند.
لذا احساس خواب آلودگی و تنبلی ممکن است مصرف زیاد باشد گرچه در حد متوسط این اثر را ندارد.
خلاصه
تفاوتهای فردی عامل پاسخهای مختلف افراد به قهوه است و زمانی که تعدادی از عوامل ذکر شده بالا با هم کار کنند، نتیجه ایجاد خواب آلودگی در اثر مصرف قهوه در بعضی افراد است.
سلام
من قهوه ک میخورم جوری سریع میخوابم ک سبب تمسخر خانوادم میشم خوب گفتند ک
از قضا سکنجبین صفرا فزود
ممنون وسپاسگزارم از تهیه کندگان این مقاله جامع وسایت آردایت..عالی بود.
اسهال هم میشی نه
خیای ممنون
سلام من قهوه و آب لیمو میخورم و بعد چند دقیقه خیلی خوابم میاد برای چی
بسیار مقاله جداب و کاربردی بود . از نویسنده و سایت متشکرم ☺
سلام وقت بخیر. خیلی ممنون از لطف شما