عوارض رژیم کتوژنیک ۷ علائم ورود به کتوز

رژیم کتو عوارضی دارد

عوارض رژیم کتو را می توان به دو دسته تقسیم کرد.

عوارض موقت رژیم کتوژنیک یا علائم ورود به کتوز

بعضی از عوارض رژیم کتوژنیک فقط علائم ورود به کتوز هستند که موقتی است. از جمله علائم ورود به کتوز؛ کاهش وزن، تکرر ادرار، آنفولانزا کتوئی، گرفتگی عضلات، کاهش اشتها، افزایش سطح انرژی و تمرکز ذهنی و بوی بد دهان می‌باشد. که همین موارد هم در صورت داشتن یک رژیم درست و مصرف مکمل های ضروری بخصوص الکترولیت ها اغلب بسیار محدود هستند. البته کاهش اشتها و بوی دهان را می توان در گروه عوارض طولانی مدت کتو هم قرار داد.

عوارض طولانی مدت رژیم کتوژنیک

در مقابل عوارض موقت رژیم کتوژنیک، این رژیم می تواند عوارض بلند مدتی هم داشته باشد که ادامه به بررسی آنها می پردازیم. البته ذکر این نکته حائز اهمیت است که وقتی یک رژیم کتوژنیک اصولی زیر نظر متخصص بگیرید از آنجا که همه چیز محاسبه شده است و مکمل های مورد نیاز تجویز شده این عوارض هم به حداقل میرسد شاید بجز کاهش وزن و کاهش اشتها که هدف رژیم کتوژنیک باشد از علائم ذکر شده بالا تنها بوی بد دهان داشته باشید که این مورد نیز بسادگی با مصرف آدامسهای بدون قند قابل کنترل است یا مواردی دیگر که در همه رژیم های کاهش وزن هم رخ می دهد مثلا یبوست و ریزش مو.

علائم فاز کتوز

توجه بفرمایید که دقیق ترین و ساده ترین راه تشخیص اینکه در فاز کتوز هستید یا خیر انجام آزمایش است. برای انجام آزمایش می‌توانید به آزمایشگاه جهت تست کتون خون یا ادرار مراجعه کنید یا بسادگی و با هزینه اندک در منزل با نوار ادراری مثل تست های سریع حاملگی کتون ادرار خود را چک کنید.

بهرحال هنگامی که شروع به رژیم کتوژنیک می کنید، بدن به جای کربوهیدرات از چربی به عنوان منبع اصلی انرژی خود استفاده می کند.

این یک تغییر اساسی متابولیکی و با عوارض جانبی در رژیم کتوژنیک همراه است که بعضی خوب و بعضی بد هستند. البته همه افراد در رژیم کتوژنیک عوارض جانبی را تجربه نمی کند و خوشبختانه این عوارض جانبی منفی کتوژنیک که علائم ورود به کتوز می باشد اغلب موقتی است. در اکثریت قریب به اتفاق، در طی یکی دو هفته اول رژیم از بین می روند.

در اینجا نگاهی می اندازیم به چند مورد از عوارض رژیم کتوژنیک و کتوز برای سلامتی. اما اگر می‌خواهید بدانید آیا رژیم کتوژنیک برای شما مناسب است یا نه مطلب زیر را مطالعه فرمائید در این مقاله توضیح داده شده است که چه کسانی نباید رژیم کتوژنیک بگیرند؟

۱. کاهش وزن

به طور معمول، بدن از گلوکز (قند) به عنوان منبع اصلی انرژی خود استفاده می کند. اما در رژیم های بسیار کم کربوهیدرات، مثل کتوژنیک، بدن شروع به استفاده از چربی بجای قند می کند.

قبل از اینکه بدن به وارد کتوز شود، باید قند ذخیره شده در کبد و عضلات مصرف شود. این اتفاق معمولاً در طی هفته اول شروع رژیم کتوژنیک رخ می دهد.

کربوهیدرات ها برای ذخیره شدن به آب احتیاج دارند، بنابراین با کم شدن ذخایر کربوهیدرات، آب زیادی از دست می رود. یکی از علائم کتوز، کاهش سریع وزن کمی بعد از شروع رژیم کتوژنیک است. بنابراین، بیشتر وزن کم شده در اوایل کتوژنیک آب است نه چربی بدن.

 اما اگر برای کاهش وزن، رژیم کتوژنیک گرفته اید، نگران نباشید، چرا که رژیم کتو نسبت به رژیم های کم چرب با اختلاف قابل توجهی عملکرد بیشتری در کاهش وزن دارد. بعد از هفته اول یا حدوداً زمانی که وارد کتوز شدید، کاهش وزن و کاهش چربی رخ می دهد.

در این زمان که این علائم ورود به کتوز را تجربه می کنید، مقدار زیادی آب بنوشید و الکترولیت های مورد نیاز بدن را تأمین کنید تا دچار کمبود آب نشوید.

 ۲. تکرر ادرار

اکثر افراد هنگام شروع رژیم بسیار کم کربوهیدرات و پرچرب مانند کتوژنیک، طی یک یا دو هفته اول تکررادرار را تجربه می کنند، که می تواند از علائم ورود به کتوز باشد. البته تا زمانی که شما آب کافی می نوشید، این عارضه جانبی کتوز، مسئله مهمی نیست.

 ۳. آنفولانزای کتوئی

آنفولانزای کتوئی رایج ترین عارضه جانبی رژیم کتوژنیک است. خوشبختانه، آنفولانزای کتوئی موقتی است و باید در طی ۷-۱۰ روز پس از شروع کتو از بین برود.

وقتی کربوهیدرات ها را قطع می کنید، متابولیسم بدن دوره ای را سپری می کند تا چربی را به طور موثر بسوزاند، در نتیجه ، ممکن است دچار آنفولانزای کتوئی شوید که مجموعه ای از علائم شبیه آنفولانزا است که شامل سردرد، خستگی، کمبود انرژی، اسهال خشکی دهان، ولع مصرف قند و مه مغز است.

آنفولانزای کتو معمولاً خیلی سریع بر طرف می شود و ممکن است بتوان به طور کامل از بروز آن جلوگیری کرد. اما این نیز یکی از نشانه ها وعلائم کتوز است.

 ۴. گرفتگی عضلات

وقتی رژیم کم کربوهیدرات دارید، سطح انسولین در بیشتر مواقع ثابت و پایین است، زیرا کربوهیدراتی مصرف نمی شود که میزان قند خون را افزایش دهند.

کاهش ترشح انسولین باعث می شود کلیه ها سدیم بیشتری دفع کنند البته این کاهش سدیم با افزایش دفع آب نیز رخ می دهد. همچنین الکترولیت های دیگر از جمله منیزیم نیز از دست می رود.

کاهش سدیم و منیزیم می تواند باعث گرفتگی عضلات شود، بنابراین مهم است که میزان این الکترولیت ها را در حد نرمال حفظ کرد. برای اینکار بایستی اینها را جداگانه مصرف نمود بخصوص در دو هفته اول کتوژنیک، یعنی زمانی که بدن در حال سازگار شدن با حالت چربی سوزی است.

بنابراین ، برخلاف توصیه های پزشکی استاندارد ، شما نباید میزان نمک خود را در رژیم کتوژنیک محدود کنید. همچنین مصرف ۴۰۰ میلی گرم منیزیم در روز یا استفاده از مکمل الکترولیت در رژیم، به خصوص اگر گرفتگی عضلات دارید، مفید است.

 ۵. کاهش اشتها

بعد از ورود به کتوز بعنی زمانی که بدن از کتون ها برای تولید انرژی استفاده می کند، اشتها کم می شود. در این کتون ها باعث سرکوب احساس گرسنگی می شوند.

کتون باعث مهار هورمون اصلی گرسنگی یعنی گرلین ، می شود. در نتیجه اشتها به میزان قابل توجهی مهار می شود، به این معنی که شما با غذای کمتری سیر می شوید.

 ۶. افزایش سطح انرژی و تمرکز ذهنی

از علائم پس از ورود به کتوز، ممکن است افزایش سطح انرژی باشد. کتون ها یک منبع سوخت خوب برای میتوکندری ها هستند، که در واقع نیروگاه های سلول های بدن می باشند. همچنین مغز نیز براحتی از کتون ها انرژی دریافت می کند.

بسیاری از افرادی که به کتوژنیک روی می آورند تمرکز ذهنی و انرژی بیشتری را در طول روز گزارش می کنند.

 ۷.بوی بد دهان

بوی بد دهان یا “نفس کتو” از علائم ورود به کتوز در هنگام شروع رژیم کتوژنیک است. نفس کتو بدلیل یکی از اجسام کتونی در کتوز به نام استون است که از طریق نفس خارج می شود.

نفس کتو تا زمانی که بدن شما در استفاده از کتون کارآیی بیشتری پیدا کند ، ادامه می یابد.

۸- بی خوابی

در خصوص بی خوابی در رژیم کتوژنیک مقاله جداگانه ای نوشتم.

۹- عوارض گوارشی

عوارض گوارشی در رژیم کتوژنیک، عمدتا یبوست است اما سایر عوارض هم مثل تهوع و اسهال نیز ممکن است.

چگونه از عوارض جانبی منفی کتوز جلوگیری کنیم

یکی دو هفته اول کتو برای برخی از افراد دشوار است. خوشبختانه ، این عوارض منفی موقتی هستند و تقریباً همه آنها با سازگاری متابولیسم بدن به مصرف چربی، از بین می روند.

علاوه بر این ، بسیاری از عوارض جانبی معمول کتوز می تواند توسط موارد زیر کمک و یا از بین برود:

-نوشیدن آب بیشتر

-مصرف نمک خود را افزایش دهید.

-مصرف الکترولیت

-مصرف مکمل های تجویزی

-اطمینان حاصل کنید که به اندازه کافی و طبق رژیم چربی می خورید.

عوارض جانبی منفی کتو معمولاً کم و موقتی است. اکثر مردم متوجه می شوند که پس از چند روز از بین می روند. اما اگر بعد از گذشت مدتی از ورود به کتوز هنوز عوارض جانبی دارید، رژیم کتوژنیک برای شما مناسب نیست. مصرف کربوهیدرات خود را با یک برنامه غذایی جایگزین از سر بگیرید.

چگونه در رژیم کتوژنیک دچار عوارض نشویم؟

انجام مرتب آزمایش  و پیگیری مداوم در طول رژیم کتوژنیک کمک می کند افراد کمتر دچار عوارض شوند.

عوارض رژیم کتوژنیک، یکی از نگرانی های اصلی افرادی است که این رژیم را جهت کاهش وزن سریع بکار می برند.وقتی افراد تحت نظر بنده باشند همیشه توصیه می کنم شرایط خودشان را تحت نظر داشته باشند و به من گزارش کنند. از جمله معاینات و تست‌های آزمایشگاهی نیز به صورت دوره ای باید مورد بررسی قرار گیرند:

 معاینات فیزیکی در طول رژیم کتوژنیک:

وزن

فشار خون

ضربان قلب

ترکیب بدن و وضعیت هیدراتاسیون (توسط آنالیز امپدانس بیوالکتریک)

 آزمایشات خونی در طول رژیم کتوژنیک:

شمارش کامل خون (CBC)

کراتینین ، BUN ، اسید اوریک

اسید اوریک

گلوکز ، کلسترول ، HDL ، LDL ، تری گلیسیرید

ALT ، AST ، γ-GT ، بیلی روبین

نظارت بر عملکرد کبد و کلستاتیک

سدیم ، پتاسیم ، کلسیم ، منیزیم ، فسفر

β-هیدروکسی بوتیرات (خون یا ادرار)

TSH ، FT۴

۲۵-هیدروکسی ویتامین D

ادرار کامل و میکروآلبومینوری

خطرات طولانی مدت رژیم کتوژنیک

از عوارض جانبی رایج ناشی از محدودیت شدید کربوهیدرات در رژیم های غیر اصولی کتوژنیک به شرح زیر است:

خستگی (ذهنی و عضلانی)

گرفتگی عضلات

حالت تهوع

سرگیجه

دیستمی (بی حسی ، افسردگی ، پرخاشگری)

تحریک پذیری

سردرد

اختلال شناختی (اختلالات حافظه و…) ،

مشکلات دستگاه گوارش: بوی بد دهان (به دلیل کتونمی) ، رفلاکس ، دیسکینزی صفراوی ، یبوست ، پانکراس و غیره

در برخی از جمعیت های انسانی ، به دلیل ژنتیکی ، تحمل کمتری نسبت دریافت چربی بالا دارند و در نتیجه افزایش تری گلیسیرید و کلسترول، افزایش خطر بیماری های قلبی عروقی رخ می دهد.

بدتر شدن و تشدید بیماریهای کلیوی (نارسایی کلیه ، نقرس و غیره) ، عملکرد کبد ، مشکلات استخوانی (از جمله شکستگی شکستگی و پوکی استخوان)

عدم تعادل الکترولیتی که بر پتاسیم ، کلسیم و منیزیم تأثیر می گذارد باعث گرفتگی های دردناک ، تهوع و سرگیجه می شود.

مهمترین خطر بهداشتی رژیم کتوژنیک در کودکان عبارتند از: رشد آهسته، اسیدوز مکرر، شیوع عفونت ها ( اختلال در عملکرد نوتروفیل).

توجه فرمائید که موارد بالا عمدتاً مربوط به رژیم های غیر اصولی کتوژنیک است وگرنه رژیم کتوژنیک تخصصی و اصولی حتی در کودکان مبتلا به تشنج نه تنها باعث بهبود بیماری در اغلب آنها می شود بلکه بدون مشکل خاصی رشد مناسبی هم خواهند داشت.

خلاصه:

رژیم کتوژنیک ممکن است برای برخی از افراد که در دستیابی به سلامتی و وزن خود مشکل داشته اند، موثر باشد.

با توجه به اهداف و ویژگی های فردی بایستی نسبت دقیق چربی ، کربوهیدرات و پروتئین محاسبه شود. بنابراین اگر شخصی تصمیم به شروع رژیم کتوژنیک گرفت ، توصیه می شود برای نظارت بر هرگونه تغییرات بیوشیمیایی ، با یک متخصص تغذیه مشورت کند.

متخصص تغذیه یک برنامه غذایی ارائه می کند که متناسب با وضعیت سلامتی و خصوصیات فیزیولوژیکی با کفایت دریافت مواد مغذی باشد و دستورالعمل های درستی برای دریافت مجدد کربوهیدرات ها از نظر کمی و کیفی پس از رسیدن به اهداف در نظر می گیرد.

این برای حداقل رساندن خطرات سلامتی ناشی از کتوز طولانی مدت لازم است. همچنین جهت اطمینان از صحت نمونه رژیم کتوژنیک و بودت در فاز کتوز انجام مرتب تست کتون توصیه می شود.