مسمومیت با جیوه نتیجه قرار گرفتن در معرض جیوه بیش از حد، چه از طریق رژیم غذایی و چه از طریق محیط است. جیوه یک فلز سنگین است که برای انسان بسیار سمی است.
مصرف مواد غذایی حاوی جیوه شایع ترین علت مسمومیت با جیوه است. مسمومیت با جیوه می تواند علائم شدیدی ایجاد کند و بدن را در معرض خطر غیرضروری قرار دهد.
فرد می تواند با ایجاد تغییراتی در رژیم غذایی و محیط خود که قرار گرفتن در معرض فلز سمی را محدود می کند، از مسمومیت با جیوه جلوگیری کند.
جیوه یک فلز طبیعی است که در بسیاری از محصولات روزمره وجود دارد، البته در مقادیر بسیار ناچیز. در حالی که این قرار گرفتن در معرض محدود معمولاً ایمن در نظر گرفته می شود، تجمع جیوه بسیار خطرناک است.
جیوه یک مایع در دمای اتاق است و به راحتی در هوای اطراف خود بخار می شود. اغلب محصول فرعی فرآیندهای صنعتی مانند سوزاندن زغال سنگ برای تولید برق است. جیوه تبخیر شده می تواند راه خود را به باران، خاک و آب باز کند، جایی که خطری برای گیاهان، حیوانات و انسان ها به همراه دارد.
خوردن یا تماس زیاد با جیوه می تواند علائم مسمومیت با جیوه را ایجاد کند.
جیوه ممکن است بر سیستم عصبی تأثیر بگذارد و منجر به علائم عصبی مانند:
- عصبی بودن یا اضطراب
- تحریک پذیری یا تغییرات خلقی
- بی حسی
- مشکلات حافظه
- افسردگی
- لرزش های فیزیکی
با افزایش سطح جیوه در بدن، علائم بیشتری ظاهر می شود. این علائم ممکن است بسته به سن فرد و سطح مواجهه متفاوت باشد. بزرگسالان مبتلا به مسمومیت با جیوه ممکن است علائمی مانند:
- ضعف عضلانی
- طعم فلزی در دهان
- تهوع و استفراغ
- فقدان مهارت های حرکتی یا احساس ناهماهنگی
- ناتوانی در احساس در دست ها، صورت یا سایر نواحی
- تغییرات در بینایی، شنوایی یا گفتار
- مشکل در تنفس
- مشکل در راه رفتن یا صاف ایستادن
جیوه همچنین می تواند بر رشد اولیه کودک تأثیر بگذارد. کودکان مبتلا به مسمومیت با جیوه ممکن است علائمی مانند:
- اختلال در مهارت های حرکتی
- تفکر مشکلات یا حل مسئله
- مشکلات در یادگیری صحبت کردن یا درک زبان
- مشکلات هماهنگی دست و چشم
- از نظر فیزیکی از محیط اطراف خود بی اطلاع هستند
در صورت تماس مکرر با جیوه، مسمومیت با جیوه در طول زمان به کندی ایجاد می شود. با این حال، در برخی موارد، مسمومیت با جیوه به سرعت رخ می دهد و با یک حادثه خاص همراه است.
هر کسی که شروع ناگهانی علائم مسمومیت با جیوه را تجربه می کند باید با پزشک یا کنترل مسمومیت تماس بگیرد.
قرار گرفتن در معرض سطوح بالای جیوه نیز ممکن است فرد را در معرض خطر عوارض طولانی مدت قرار دهد، از جمله:
آسیب عصبی
مسمومیت با جیوه ممکن است باعث کندی رفلکس ها، آسیب دیدن مهارت های حرکتی و اختلالات هوشی شود.
سطوح بالای جیوه در خون ممکن است فرد را در معرض آسیب طولانی مدت عصبی قرار دهد. این اثرات ممکن است در کودکانی که هنوز در حال رشد هستند بارزتر باشد.
مطالعه ای در مجله پزشکی پیشگیری و بهداشت عمومی اشاره کرد که بسیاری از حوادث مسمومیت با جیوه منجر به آسیب طولانی مدت عصبی شده است که می تواند باعث:
- اختلالات هوشی و بهره هوشی پایین
- رفلکس های آهسته
- مهارت های حرکتی آسیب دیده
- فلج شدن
- بی حسی
- مشکلات حافظه و تمرکز
- علائم ADHD
اثرات تولید مثلی
مسمومیت با جیوه برای دستگاه تناسلی نیز خطراتی را به همراه دارد. ممکن است باعث کاهش تعداد اسپرم یا کاهش باروری شود و همچنین ممکن است برای جنین مشکلاتی ایجاد کند.
عوارض احتمالی مسمومیت با جیوه شامل تغییر شکل و کاهش میزان بقای جنین و کاهش رشد و اندازه نوزاد در بدو تولد است.
خطرات قلبی عروقی
جیوه به تجمع رادیکال های آزاد در بدن کمک می کند که سلول ها را در معرض آسیب قرار می دهد. این ممکن است منجر به افزایش خطر مشکلات قلبی، از جمله حمله قلبی و بیماری عروق کرونر قلب شود.
شایع ترین علت مسمومیت با جیوه مصرف غذاهای دریایی است، اما افراد می توانند از طریق فرآوری صنعتی، دماسنج و دستگاه های فشار خون، کارهای دندانپزشکی و رنگ های قدیمی به مسمومیت با جیوه مبتلا شوند.
مسمومیت جیوه از غذاهای دریایی
رایج ترین راه برای مسمومیت با جیوه برای انسان، خوردن غذاهای دریایی آغشته به جیوه است.
خوردن غذاهای دریایی که به جیوه آلوده شده اند یکی از رایج ترین روش هایی است که انسان ها جیوه را در بدن خود جمع می کنند. جیوه موجود در غذاهای دریایی شکل بسیار سمی فلزی به نام متیل جیوه است که زمانی که جیوه در آب حل می شود، تشکیل می شود.
متیل جیوه می تواند توسط همه موجودات دریایی از آب جذب شود، اما از طریق زنجیره غذایی نیز ادامه می یابد.
موجودات دریایی کوچک، مانند میگو، اغلب متیل جیوه را می بلعند و سپس توسط ماهی های دیگر خورده می شوند. اکنون این ماهی ها متیل جیوه بیشتری نسبت به میگوی اصلی دارند.
این روند تا زنجیره غذایی ادامه می یابد، به طوری که یک ماهی بزرگ ممکن است حاوی جیوه بسیار بیشتری نسبت به ماهی که خورده باشد. با این حال، این لزوماً خوردن ماهی های کوچکتر را بهتر نمی کند. همیشه ضروری است که فرد منبع غذاهای دریایی خود را بررسی کند تا از ماهی ها و صدف های آلوده جلوگیری شود.
افرادی که نگران قرار گرفتن در معرض جیوه هستند ممکن است بخواهند مصرف غذاهای دریایی خود را محدود کنند، به ویژه ماهی هایی که در زنجیره غذایی بالایی قرار دارند، مانند اره ماهی، کوسه ماهی، ماهی تن سفید، پایک، بالدار و باس.
زنان باردار یا شیرده ممکن است بخواهند از مصرف ماهی و صدف خودداری کنند یا آن را محدود کنند، زیرا هر جیوه ای که در آنها وجود دارد می تواند از طریق بند ناف یا شیر مادر به جنین یا شیرخوار منتقل شود.
پرکردن دندان
پرکنندههای آمالگام که معمولاً پرکنندههای نقره نامیده میشوند، تقریباً حاوی هستند 40 تا 50 درصد جیوه. پر کردن آمالگام در حال حاضر اغلب مورد استفاده قرار نمی گیرد، زیرا جایگزین های جدیدتر و مطمئن تری وجود دارد.
پر کردن های قدیمی ممکن است خطر قرار گرفتن در معرض جیوه را در افراد افزایش دهد. برخی از افراد برای کاهش مواجهه طولانی مدت خود با جیوه، مواد پرکننده آمالگام خود را جایگزین می کنند.
علل دیگر
مسمومیت با جیوه همچنین ممکن است به دلیل قرار گرفتن در معرض مستقیم یا محیطی باشد. قرار گرفتن در معرض جیوه ممکن است از یک یا چند منبع زیر باشد:
- استخراج از معادن طلا
- قرار گرفتن در معرض برخی از انواع جواهرات
- قرار گرفتن در معرض رنگ های قدیمی تر
- برخی از واکسن ها
- تماس با دماسنج تب شکسته یا دماسنج خانه قدیمی
- هوای سمی در مناطق نزدیک به کارخانه هایی که جیوه را به عنوان یک محصول جانبی تولید می کنند، مانند کارخانه های زغال سنگ
برخی از محصولات مراقبت از پوست نیز ممکن است با جیوه آغشته باشند، اگرچه این غیر معمول است.
پزشکان معمولاً می توانند مسمومیت با جیوه را از طریق معاینه فیزیکی و آزمایش خون تشخیص دهند. پزشکان ممکن است در مورد علائمی که فرد دارد و همچنین در مورد یک تقسیم کلی رژیم غذایی آنها بپرسند.
آنها همچنین ممکن است در مورد محیطی که فرد در آن زندگی یا کار می کند، سؤالاتی بپرسند، از جمله اینکه آیا آنها در نزدیکی کارخانه ها زندگی می کنند یا در یک کارخانه صنعتی کار می کنند.
اگر پزشک مشکوک به مسمومیت با جیوه باشد، آزمایش خون و یا ادرار جیوه می تواند سطح جیوه را در بدن اندازه گیری کند.
درمان مسمومیت با جیوه شامل از بین بردن هرگونه قرار گرفتن در معرض فلز است. پزشکان توصیه میکنند که فرد از غذاهای دریایی حاوی جیوه استفاده نکند.
اگر مسمومیت با جیوه مربوط به محل کار یا قرار گرفتن در معرض محیطی فرد باشد، پزشکان ممکن است به فرد پیشنهاد کنند که محیط خود را تغییر دهد تا در معرض قرار گرفتن خود کاهش یابد، یا اینکه محل کار اقدامات ایمنی جدیدی را در دستور کار قرار دهد.
مسمومیت با جیوه ممکن است عوارض جانبی طولانی مدتی ایجاد کند که به صورت جداگانه درمان یا مدیریت می شود.
انواع خاصی از موارد شدید مسمومیت با جیوه ممکن است نیاز به درمان کیلیت داشته باشند. این فرآیند حذف جیوه از اندام ها است تا بدن بتواند آن را دفع کند.
داروهای مورد استفاده در کیلاسیون درمانی به فلزات سنگین در جریان خون متصل می شوند و سپس از طریق ادرار دفع می شوند. کیلات تراپی خطرات و عوارض جانبی خاص خود را دارد، بنابراین استفاده از دارو فقط در صورت لزوم بسیار مهم است.
جیوه برای انسان سمی است. هیچ درمان استانداردی برای مسمومیت با جیوه وجود ندارد، بنابراین بهتر است در صورت امکان از قرار گرفتن در معرض مقادیر زیاد جیوه خودداری کنید.
حذف عوامل خطر با ایجاد تغییر در رژیم غذایی و محیط کار یا زندگی ممکن است به کاهش سطح جیوه در بدن کمک کند.
در اولین علائم مسمومیت با جیوه، مشورت با پزشک ضروری است، زیرا می تواند اثرات طولانی مدت داشته باشد. والدین و مراقبان نیز باید از علائم مسمومیت با جیوه در کودکان آگاه باشند و در صورت بروز علائم در کودک یا نوزاد با پزشک تماس بگیرند.
سلام وقت بخیر من چند روز پیش دندونپزشکی بودم دکتر دندانی که قبلا عصب کشی کرده بودم رو تخلیه کردن و پانسمان کردن تا التهاب دندانم خوب لشه همون موقع کلی مواد داخل دهانم ریخت و خارج کردم الان پنج روزه دائم تو دهنم طعم جیوه احساس میکنم و حالت تهوع و بی حالی اذیتم میکنه میخواستم ببینم امکانش هست مسمویت باشه؟ چون هنوز دندونم پر نشده و پانسمانش هم کمی ریخته
به نظر نمیرسد طعم ماندگار جیوه و علائم خفیف تهوع و بیحالی ناشی از مسمومیت حاد با جیوه باشد، بلکه ترکیبی از واکنش گالوانیک بین فلزات دهان و طعم باقیمانده مواد پانسمان موقت (بخصوص اوژنول) محتملتر است. پرکنندههای آمالگام قدیمی حاوی حدود ۴۰–۵۰٪ جیوه بوده و هنگام برداشتن ممکن است بخار کمی آزاد شود، اما در صورت استفاده از اسپری آب و مکش مناسب، میزان آن معمولاً بسیار پایین و بیخطر است. پانسمانهای موقت ریشه (IRM یا ZOE) حاوی اکسید روی و اوژنول هستند که ممکن است در تماس طولانیمدت طعم تلخ و حتی علائم گوارشی خفیف ایجاد کنند. برای رفع این وضعیت کافی است به دندانپزشک مراجعه و پانسمان را بازبینی یا جایگزین کنید و تا پر شدن دائم دندان از گزینههای غیر اوژنولی استفاده کنید.
۱. ترکیبات آمالگام دندانی و ریسک جیوه
پرکنندههای آمالگام (Silver Amalgam) که تا چند دهه پیش رایج بودند، حدود ۴۰–۵۰٪ جیوه دارند و عامل اتصال سایر فلزات (نقره، قلع، مس) هستند
رژیم آنلاین تخصصی آردایت
.
اگرچه در زمان تراش و برداشت آمalgام مقادیری بخار جیوه آزاد میشود، مطالعات و توصیه مراکز FDA نشان میدهد که این افزایش موقت معمولاً سطح اضطراری را رد میکند و هیچ شواهدی از عوارض طولانیمدت پس از برداشتن پرکردگیهای سالم وجود ندارد
U.S. Food and Drug Administration
U.S. Food and Drug Administration
.
۲. آزادسازی بخار جیوه حین برداشت پرکردگی
هنگام برداشتن پرکردگیهای آسیبدیده، جذب بخار جیوه اندکی افزایش مییابد ولی استفاده از اسپری آب و مکش قوی بهشدت آن را کاهش میدهد و برای افراد غیرحرفهای خطری در پی ندارد
BioMed Central
.
حتی در موارد برداشت غیرحرفهای (بدون آب اسپری یا مکش) نیز، میزان جیوه تنفسی به ندرت به حد مسمومیت حاد نزدیک میشود و بدن انسان میتواند بخشی از آن را دفع کند
David A Francis DDS
.
۳. واکنش گالوانیک و طعم فلزی
در دهان ممکن است فلزات غیرهمنوع (آمالگام، تاجهای طلا، روکشهای فلزی) در مجاورت یکدیگر جریان الکتریکی بسیار ضعیفی (گالوانیک) ایجاد کنند. این جریان باعث احساس طعم فلزی یا سوزش در دهان میشود، بدون اینکه مسمومیت فلزی واقعاً رخ داده باشد
BDS Notes
mercurysafety.com
.
۴. پانسمان موقت ریشه و طعم تلخ
۴.۱. ترکیبات IRM (Intermediate Restorative Material)
بسیاری از دندانپزشکان برای پانسمان موقت پس از عصبکشی از مواد پایه زینکاکسید اوژنول (ZOE) یا IRM استفاده میکنند. این پانسمان تا مدتها در دهان باقی میماند و اگر جزئیات آن با بزاق تماس داشته باشد، طعم تلخ یا فلزی احساس میشود
Web DMD
.
۴.۲. سمیت اوژنول
اوژنول (مشتق کلرهدوژنی کلروفرم) در غلظت بالا میتواند عوارض گوارشی مانند تهوع و استفراغ ایجاد کند، اما در مقادیر مورد استفاده در پانسمان موقت، بیشتر طعم تلخ و حساسیت موضعی ایجاد میکند تا مسمومیت سیستمیک
Angola Transparency
Wikipedia
.
۵. نشانههای واقعی مسمومیت جیوه
مسمومیت حاد با جیوه هنگامی رخ میدهد که مقادیر بسیار بالای بخار جیوه یا ترکیبات ارگانومرکوری (مثل متیلجیوه) وارد ریه یا دستگاه گوارش شوند؛ عوارضی چون سرفه، تنگی نفس، تب و نارسایی کلیه ایجاد میکند
Health
.
سطح جیوه در خون یا ادرار برای تشخیص نیاز به آزمایش اختصاصی دارد و معمولاً در معرض دهانی جزئی، مقادیرش در محدوده ایمن قرار میگیرد
ScienceDirect
.
۶. پیشنهادهای عملی
مراجعه به دندانپزشک: پانسمان موقت را بررسی و در صورت نیاز با ماده غیر اوژنولی یا تعویض کامل پانسمان، طعم نامطبوع را برطرف کنید.
شستوشوی مکرر: با آب یا دهانشویه غیر الکلی روزی چند بار دهان را بشویید تا طعم تلخ کاهش یابد.
پیگیری علائم سیستمیک: در صورت تداوم تهوع یا بیحالی بیش از ۷۲ ساعت یا بروز علائم جدید (سردرد مداوم، تنگی نفس)، به پزشک یا مرکز مسمومیت مراجعه و سطح جیوه را بررسی کنید.
پرکردگی دائم: هر چه سریعتر با پرکردن دائم دندان، منبع طعم و احتمال واکنش گالوانیک را حذف کنید.
نتیجهگیری
احساس طعم ماندگار جیوه و علائم خفیف گوارشی در این شرایط با مسمومیت حاد جیوه هماهنگی ندارد؛ بلکه ترکیبی از طعم باقیمانده مواد پانسمان موقت (اوژنول) و واکنش گالوانیک علت اصلی است. با تعویض پانسمان و پر کردن دائم دندان، این وضعیت بهسرعت برطرف میشود. در صورت تداوم یا تشدید علائم، بررسی تخصصی سطوح جیوه توصیه میشود.
سلام من خونه مادر بزرگم اومدیم طبقه بالا میشستم درس میخوندم کلا دوروزه خیلی اتفاقی لوازم آرایشیمو برده بودم بالا دیدم که روی تاقچه توی اتاقی که میشستم خورده شیشه ریخته ماله مهتابی دیده بودم ولی فکر کرده بودم که طرحه رو تاقچه ای هست هیچی دیگه بعد طوطیمو برده بودم بالا تو اتافپق گذاشته بودم کلی وقت مثلا ۷ ساعت وای یعنی ممکنه مسمومیت جیوه گرفته باشهه؟یا خودم چون امروز داشتیم فیلم میدیدم و من عینک نزده بودم و اصلا خوب نمیدیدم قبلا اینجوری نبود
سلام، من دکتر فرزاد روشن ضمیر هستم، متخصص تغذیه و مدیر سایت آردایت. دربارهی سؤالی که مطرح کردید، ابتدا باید گفت که لامپهای مهتابی (یا کممصرف) دارای مقدار کمی جیوه هستند. طبق مقالهای که در سایت آردایت منتشر شده () و همچنین منابع معتبر بینالمللی مانند CDC و EPA ( )، میزان جیوه موجود در این لامپها به قدری کم است که در شرایط معمولی، حتی اگر شکسته شوند و بخار کمی آزاد شود، احتمال بروز مسمومیت جدی بسیار پایین است.
بررسی مورد شما:
اتفاق شکستن لامپ مهتابی:
در صورتی که لامپ شکسته و قطعات آن در تاقچه یا اطراف اتاق پخش شده باشد، ممکن است مقداری بخار جیوه در فضا رها شود. اما باید توجه داشت که مقدار جیوه موجود در یک لامپ مهتابی محدود بوده و در صورت تهویه مناسب خطر جدی مسمومیت به حداقل میرسد.
مدت زمان قرارگیری:
اگرچه شما یا طوطی به مدت تقریبی ۷ ساعت در محیط بودهاید، در صورتی که اتاق تهویه کافی داشته و اقدامات اولیه برای کاهش خطرات (مانند خارج کردن افراد از اتاق و تهویه هوا) انجام شده باشد، احتمال دریافت دوز بالای جیوه که موجب مسمومیت شود، بسیار کم است.
توصیههای ایمنی:
اتاق را بهطور کامل تهویه کنید؛ باز کردن پنجرهها و درها برای حذف بخارهای احتمالی توصیه میشود.
در تمیز کردن قطعات شکسته از جاروبرقی یا وسایل مشابه خودداری کنید، زیرا ممکن است بخار جیوه را به هوا منتشر کند. استفاده از دستکش و ماسک و جمعآوری قطعات با دقت بهترین روش است.
توجه ویژهای به حیوانات خانگی بهویژه پرندگان داشته باشید، چون پرندگان نسبت به تأثیرات بخار جیوه حساسترند. در صورت مشاهدهی هر گونه تغییر در رفتار یا علائم نگرانکننده، مشاوره دامپزشک ضروری است.
علائم احتمالی:
در انسانها، قرارگیری طولانیمدت در معرض بخار جیوه ممکن است باعث علائمی مانند سردرد، سرگیجه، تاری دید یا مشکلات تنفسی شود. با این حال، در وضعیت شما که احتمالاً تنها در معرض مقدار اندکی جیوه بودهاید، چنین علائمی در صورت تهویه مناسب نادر هستند.
نتیجهگیری:
با استناد به مقالهی منتشر شده در سایت آردایت () و منابع معتبر بینالمللی ( )، به نظر میرسد که در شرایطی مانند مورد شما، اگرچه باید مراقب باشید و اقدامات ایمنی را رعایت کنید، احتمال مسمومیت جدی با جیوه بسیار پایین است. در صورت بروز هرگونه علائم غیرطبیعی، توصیه میکنم هرچه سریعتر به پزشک مراجعه کنید تا ارزیابی دقیقی انجام شود.
با آرزوی سلامتی برای شما و خانوادهتان.
عالی بود
دست شما درد نکنه
دماسنج خونه روی بخاری شکست وارد هر سایتی که میشدم اخساس میکردم با این اتفاق بلایی سر خانواده ام اومدی
ولی الان با مطالب بالا فهمیدم بایه دماسنج شکسته نباید منتظر اتفاق خیلی بدی باشم
ممنون