بیماری سلیاک چیست؟

بیماری سلیاک افراد در هر سن و جنس را تحت تاثیر قرار می دهد. این بیماری در خانواده ها دیده می شود و می تواند در هر سنی از نوزادی تا بزرگسالی ایجاد شود. در حال حاضر، تنها درمان موجود رژیم غذایی بدون گلوتن است.

تشخیص و درمان زودهنگام بیماری سلیاک به طور قابل توجهی خطر بیشتر عوارض را کاهش می دهد.

شما باید به خانواده ای که ژن مشترک شما را دارند (والدین یا خواهر و برادر) بگویید که به بیماری سلیاک مبتلا هستید. آنها همچنین می توانند آزمایش شوند.

علائم بیماری سلیاک چیست؟

افراد مبتلا به بیماری سلیاک ممکن است علائم شدید داشته باشند یا اصلاً علائم واضحی نداشته باشند.

علائم رایجی که بر دستگاه گوارش (روده) تأثیر می گذارد عبارتند از:

سایر علائم و مشکلات می تواند شامل موارد زیر باشد:

بسیاری از این علائم بسیار رایج هستند و ممکن است به دلیل شرایط دیگر رخ دهند. با این حال، بیماری سلیاک کمتر تشخیص داده شده است، بنابراین مهم است که آن را به عنوان علت احتمالی علائم خود در نظر بگیرید.

شایع ترین علائم در کودکان کمتر از ۵ سال عبارتند از:

• اسهال
• تحریک پذیری
• کاهش وزن و رشد آهسته

در کودکان بزرگتر، درد شکم (شکم) شایع ترین علامت است.

بیش از نیمی از افراد مبتلا به بیماری سلیاک علائمی ندارند. حتی اگر علائم واضحی نداشته باشید، باز هم ممکن است به روده شما آسیب وارد شود.

همچنین مهم است که برای بیماری سلیاک غربالگری (تست) شوید در صورتی که موارد زیر را دارید:

چه چیزی باعث بیماری سلیاک می شود؟

هنوز مشخص نیست که چرا افراد به بیماری سلیاک مبتلا می شوند. اگر بیماری سلیاک دارید، پاسخ سیستم ایمنی بدن شما به گلوتن باعث آسیب به روده کوچک می شود. برآمدگی های کوچک انگشت مانند پوشاننده روده که پرز نامیده می شوند ملتهب و صاف می شوند. این آتروفی پرز نامیده می شود و سطح موجود روده را برای جذب مواد مغذی از غذا کاهش می دهد.

برخی از عوامل مرتبط با افزایش خطر ابتلا به این بیماری در زیر بیان شده است.

سابقه خانوادگی

بیماری سلیاک در خانواده ها دیده می شود. اگر والدین یا خواهر و برادری دارید که به بیماری سلیاک مبتلا هستند، خطر ابتلا به این بیماری حدود ۱۰ برابر بیشتر از افرادی است که سابقه خانوادگی ندارند.

بیماری سلیاک به شدت با حضور ژن های خاصی به نام های HLA DQ2 و HLA DQ8 مرتبط است. تقریباً در هر فرد مبتلا به بیماری سلیاک، یک یا هر دو ژن وجود دارد.

این ژن ها در مردم استرالیا بسیار رایج است. حدود ۵۶ درصد از جمعیت حامل یک یا هر دو ژن هستند. این نشان می دهد که محرک دیگری برای ایجاد بیماری سلیاک مورد نیاز است.

فاکتورهای محیطی

عوامل محیطی ممکن است باعث ایجاد بیماری سلیاک در هر سنی در افرادی شود که حامل ژن های این بیماری هستند. عواملی که تصور می شود نقش دارند عبارتند از:

سایر شرایط سلامتی

شرایط بهداشتی مرتبط با افزایش خطر ابتلا به بیماری سلیاک عبارتند از:

چه زمانی باید به پزشکم مراجعه کنم؟

تشخیص صحیح بیماری سلیاک توسط پزشک بسیار مهم است زیرا این یک بیماری جدی پزشکی است که افراد را برای تمام زندگی تحت تاثیر قرار می دهد.

اگر فکر می کنید ممکن است بیماری سلیاک داشته باشید، خوردن غذاهای حاوی گلوتن را تا زمانی که تشخیص داده نشدید که گلوتن را قطع کرده اید، متوقف نکنید، به این معنی است که آزمایش ها قابل اعتماد نیستند. اگر یک رژیم غذایی بدون گلوتن را شروع کرده اید، باید حداقل ۶ هفته قبل از آزمایش، یک رژیم غذایی عادی را از سر بگیرید. همچنین در این مدت باید هر روز حداقل ۴ برش نان گندمی برای بزرگسالان و ۲ برش برای کودکان بخورید. این چالش گلوتن نامیده می شود و به اطمینان از قابل اعتماد بودن نتایج آزمایش شما کمک می کند.

بیماری سلیاک چگونه تشخیص داده می شود؟

اولین قدم برای تشخیص این است که یک قرار ملاقات با پزشک خود بگیرید تا در مورد همه علل بالقوه علائم شما صحبت کنید. اگر پزشک شما به بیماری سلیاک مشکوک باشد، آزمایش های مناسب را برای اطمینان از تشخیص درست شما درخواست می کند.

آزمایشات خون

آزمایش خون برای غربالگری بیماری سلیاک استفاده می شود. آنها سطوح آنتی بادی خون شما را که بدن شما در پاسخ به گلوتن تولید کرده است، اندازه گیری می کنند. آزمایش خون ممکن است در کودکان کمتر از ۴ سال قابل اعتماد نباشد زیرا سطح آنتی بادی آنها ممکن است نوسان داشته باشد. ممکن است ۳ ماه بعد نیاز به تکرار آزمایش داشته باشند.

اگر فقط آزمایش خون مثبت داشته باشید، بیماری سلیاک برای شما تشخیص داده نمی شود. تشخیص تنها با بیوپسی روده کوچک تایید می شود.

بیوپسی روده کوچک

بیوپسی روده کوچک برای تایید تشخیص بیماری سلیاک ضروری است.

این شامل روشی به نام گاستروسکوپی (لوله انعطاف پذیر نازکی است که از طریق دهان شما و به قسمت اول روده کوچک وارد می شود) و حدود ۱۰ دقیقه تحت یک آرامبخش بیهوشی سبک طول می کشد. این به یک پزشک متخصص به نام متخصص گوارش اجازه می دهد تا چندین نمونه کوچک (بیوپسی) از روده کوچک شما را جمع آوری کند. سپس یک پاتولوژیست بیوپسی ها را در زیر میکروسکوپ برای علائم آسیب (آتروفی پرز) بررسی می کند.

تشخیص بیماری سلیاک تنها در صورتی انجام می شود که نتایج بیوپسی برای بیماری مثبت باشد.

آزمایشات ژنتیکی

در صورت نامشخص بودن تشخیص بیماری سلیاک ممکن است آزمایشات ژنتیکی درخواست شود. اگر نتایج بیوپسی خون یا روده کوچک واضح نباشد، یا اگر گلوتن کافی برای اطمینان از قابل اعتماد بودن آزمایشات نخورده باشید، ممکن است اتفاق بیفتد.

آزمایش ژنتیکی منفی برای ژن های خاص بیماری سلیاک به طور موثر بیماری سلیاک را رد می کند، اما آزمایش مثبت نمی تواند این بیماری را تشخیص دهد. آنها فقط در صورتی می توانند تایید کنند که شما استعداد ژنتیکی برای بیماری سلیاک داشته باشید.

این آزمایش‌ها شامل آزمایش خون یا خراشیدن از داخل گونه است و میزان گلوتن موجود در رژیم غذایی شما تأثیری بر آن نمی‌گذارد.

روش های تشخیصی جایگزین

مراقب روش‌های تشخیصی جایگزین مانند آنالیز مو، آزمایش‌های مبتنی بر مدفوع، iridology یا آزمایش Vega باشید. این آزمایشات غیر قابل اعتماد هستند، ممکن است تشخیص را به تاخیر بیندازند یا تشخیص نادرست به شما بدهند و منجر به درمان های غیرضروری و بی اثر شوند.

بیماری سلیاک چگونه مدیریت می شود؟

بیماری سلیاک قابل درمان نیست، اما می توان با یک رژیم غذایی سخت و بدون گلوتن مادام العمر آن را کنترل کرد. حساسیت شما به گلوتن هرگز از بین نمی رود. تنها راهی که روده کوچک شما می تواند التیام یابد و سپس سالم بماند، حذف کل گلوتن از رژیم غذایی است، حتی اگر علائم شما خفیف باشد. علائم خفیف به این معنی نیست که شما یک بیماری خفیف دارید.

می توانید انتظار داشته باشید که در ۶ ماهگی و ۱۲ سالگی پس از تشخیص، آزمایش خون و سپس هر سال پس از آن انجام دهید تا بررسی شود که آیا در معرض گلوتن قرار گرفته اید یا خیر. پزشک شما همچنین ممکن است ۱۸ تا ۲۴ ماه پس از تشخیص، بیوپسی روده کوچک دیگری را درخواست کند تا مطمئن شود روده شما در حال بهبود است. همچنین هر سال نیاز به بررسی پزشکی دارید.

رژیم غذایی فاقد گلوتن

حفظ یک رژیم غذایی بدون گلوتن شامل یادگیری مهارت های جدید از جمله خواندن و تفسیر برچسب های مواد غذایی است. اگر مواد غذایی حاوی گلوتن، جو یا مواد مالت دار قابل تشخیص نباشند، در استرالیا می‌توان برچسب فاقد گلوتن زد.

اکثر غذاهای بسته بندی شده در استرالیا باید مواد تشکیل دهنده غلات حاوی گلوتن را در لیست مواد تشکیل دهنده خود ذکر کنند. مشروبات الکلی از این قانون برچسب گذاری مستثنی هستند. این بدان معنی است که شما باید بدانید که مصرف کدام نوشیدنی بی خطر است و کدام نوشیدنی ایمن نیست. به عنوان مثال، تمام آبجوهای معمولی حاوی گلوتن هستند. انجمن سلیاک ایالتی شما یا یک متخصص تغذیه می تواند به شما کمک کند بفهمید کدام غذاها و نوشیدنی ها فاقد گلوتن هستند.

همچنین باید به دنبال نشان دانه های ضربدری روی غذاهای بسته بندی شده باشید. این لوگو به این معنی است که محصول مورد بررسی و تایید قرار گرفته است سلیاک استرالیا و برای رژیم بدون گلوتن مناسب است.

آیا می توان از بیماری سلیاک پیشگیری کرد؟

امکان پیشگیری از بیماری سلیاک وجود ندارد. مطالعات نشان داده‌اند که تأخیر در دادن گلوتن به کودکان یا مدت زمانی که نوزادان با شیر مادر تغذیه می‌شوند، تأثیری بر ابتلای آن‌ها به بیماری سلیاک در سنین بالا ندارد.

با این حال، می توان با تشخیص زودهنگام و پیروی از رژیم غذایی بدون گلوتن از عوارض بیماری سلیاک پیشگیری کرد.

عوارض بیماری سلیاک

تشخیص و درمان زودهنگام بیماری سلیاک می تواند به طور قابل توجهی خطر بیشتر عوارضی را که تا به حال رخ داده است کاهش دهد. با این حال، مهم است بدانید که برخی از شرایط پزشکی دیگر مرتبط با بیماری سلیاک وجود دارد که به دلایل مختلف رخ می دهد:

• ژن‌هایی که فرد را مستعد ابتلا به بیماری سلیاک می‌کنند، او را مستعد ابتلا به سایر بیماری‌های خودایمنی مانند دیابت نوع ۱ نیز می‌کنند.
• التهاب مزمنی که در روده کوچک در افراد مبتلا به بیماری سلیاک رخ می دهد ممکن است در سایر قسمت های بدن مانند پوست، مفاصل، استخوان ها، کبد، پانکراس، غده تیروئید، سیستم عصبی و دستگاه تناسلی نیز رخ دهد.
• تغییرات در روده کوچک می تواند منجر به جذب ضعیف مواد مغذی شود و در نتیجه مشکلاتی مانند کم خونی (نوعی کمبود آهن) و کمبود ویتامین را به همراه داشته باشد.

عوارض مربوط به بیماری سلیاک را با پزشک خود در میان بگذارید.

عوارض مرتبط با رژیم غذایی

رعایت دقیق یک رژیم غذایی بدون گلوتن برای مدیریت خوب بیماری سلیاک بسیار مهم است. در صورت عدم رعایت رژیم غذایی بدون گلوتن، عوارض طولانی مدت ممکن است رخ دهد. این شامل:

• افزایش خطر ابتلا به لنفوم روده (نوعی سرطان)
• ناباروری
• بیماری مزمن

خطر این عوارض مانند بقیه افراد با رعایت رژیم غذایی بدون گلوتن است.