در این مقاله به فواید، عوارض و روش مصرف تخم کتان می پردازیم
تخم کتان می تواند لقب قویترین غذای داروی جهان را بگیرد. چرا بدلیل ترکیبات فراوان و مفید آن، اثر حفاظتی در مقابل ده‌ها بیماری دارد.
ارزش غذایی تخم کتان:
تخم کتان منبع عالی فیبر، پروتئین، لیگنانها و اسید لینولئیک و آلفا لینولنیک (ALA) (دو اسید چرب امگا ۳ که برای سلامت انسان ضروری اند) است. تخم کتان در دو نوع قهوه ای و طلایی وجود دارد. دانه های قهوه ای کتان دارای کمی بیشتر مواد مغذی است.
بر اساس اطلاعات وزارت کشاورزی ایالات متحده (USDA)، یک قاشق چای خوری یا ۲.۵ گرم آن حاوی:
۱۳.۴ کالری
۰.۷۲ گرم کربوهیدرات
۰.۴۶ گرم پروتئین
۰.۷۲ میلی گرم اسیدهای چرب چند اشباع
۰.۱۹ میلی گرم اسیدهای چرب تک اشباع
۰.۰۹میلی گرم اسیدهای چرب اشباع
۰.۷ گرم فیبر
۰ کلسترول
۶.۴ میلی گرم کلسیم
۰.۱۴ میلی گرم آهن
۹.۸ میلی گرم منیزیم
۱۶ میلی گرم فسفر
۲۰ میلی گرم پتاسیم
۰.۷۵ میلی گرم سدیم
۰.۱۱ میلی گرم روی
۰.۰۶۲ میلی گرم منگنز
۰.۰۳۱ میلی گرم مس
۰.۶۴ میکروگرم سلنیوم
۰.۱۵ میلی گرم ویتامین سی
۰.۰۴۱ میلی گرم تیامین
۲ میکروگرم (میکروگرم) فولات
۰.۵میلی گرم توکوفرول گاما
۱۶.۳میلی گرم لوتئین و zeaxanthin
۰.۰۸میلی گرم بتائین
۱.۹۷میلی گرم کولیک
۲.۲میکروگرم فولات
۰.۱۱ میکروگرم ویتامین K
۲.۲۵میلی گرم بتا سیتوسترول
۰.۲۷۵میلی گرم استیگماسترول، می‌باشد.
لیگنان تخم کتان بیش از صد برابر بیشتر از غذاهای لیگنان بالا مانند سبوس گندم، گندم سیاه، چاودار، ارزن، جو، و سویا بیشتر است.
لیگنان ها یک نوع فیتواستروژن هستد. فیتواستروژن‌ها ترکیباتی با کیفیت آنتی اکسیدانی و شبیه به استروژن هستند. آنها می‌توانند سطوح رادیکال‌های آزاد در بدن را کاهش دهند. کتان حاوی ۰.۳ گرم آن در هر ۱۰۰ گرم است. لذا لیگنان در برابر بیماری های قلبی عروقی و طیف وسیعی از بیماری های مزمن اثر محافظتی دارد.
عوارض جانبی دانه کتان
البته مصرف زیاد تخم کتان ممکن است عوارض جانبی گوارشی مانند نفخ، گاز، درد شکم، یبوست، اسهال و حالت تهوع را ایجاد کند. دوزهای بالاتر احتمال دارد که عوارض جانبی بیشتری داشته باشد.
در افراد مبتلا به انسداد روده، تخم کتان می‌تواند علائم را بیشتر کند. دانه کتان خام و نارس ممکن است حاوی سموم باشد.
اما تخم کتان حاوی مواد غیرمغذی نیز است که ممکن است اثرات سوئی بر سلامت داشته باشند. از جمله گلیکوزید های سایانوژنیک، که از آن در روده توسط بتاگلیکوزیداز؛ هیدروژن سیانید و تیوسیانات تولید می شود.
تیوسیانات باعث مهار جذب ید در غده تیروئید می شود و در طولانی مدت باعث اختلالات کمبود ید، گواتر و کرتینیزم می شود. البته گلیکوزیدهای سایانوژنیک به راحتی با حرارت در مایکروویو، تخریب می شود و بخار سیانید هیدروژن آزاد می شود.
تخم کتان همچنین حاوی اسید فیتیک، است که مانع جذب کلسیم، روی، منیزیم، مس و آهن می شود. البته در انسان تاثیر چندانی ندارد.
اسید آلفا لینولنیک از منابع لبنی و گوشتی با سرطان پروستات ارتباط مثبت دارد. اما، اسید آلفا لینولنیک از منابع گیاهی، مانند دانه کتان، به نظر نمی رسد بر روی خطر ابتلا به سرطان پروستات تاثیر بگذارد. مردان نباید نگران دریافت اسید آلفا لینولئیک از دانه کتان باشند.
هشدارها در خصوص مصرف تخم کتان:
بارداری و شیردهی: دانه کتان می تواند مانند هورمون استروژن عمل کند و نباید در دوران بارداری و شیردهی مصرف شود.
اختلالات خونریزی: دانه کتان ممکن است که باعث افزایش خطر خونریزی در افراد مبتلا به اختلالات خونریزی شود.
دیابت: برخی شواهد وجود دارد که کتان می تواند میزان قند خون را کاهش دهد و ممکن است اثرات کاهش قند خون برخی داروهای مورد استفاده در دیابت را افزایش دهد. اگر دیابت دارید و از دانه کتان استفاده کنید، سطح قند خون خود را دقیقا چک و کنترل کنید.
انسداد گوارشی: افراد مبتلا به انسداد روده، مری یا روده ملتهب (تورم) نباید از دانه کتان استفاده کنند.
سرطان ها یا شرایط حساس به هورمون: از آنجا که ممکن است دانه کتان مانند هورمون استروژن عمل کند، نگرانی هایی وجود دارد که می تواند باعث بدتر شدن شرایط مربوط به حساسیت به هورمون شود. برخی از این شرایط عبارتند از: سرطان سینه، رحم و تخمدان، اندومتریوز و فیبروزهای رحمی.
با این حال، برخی از مطالعات آزمایشگاهی و حیوانی اولیه نشان می دهد که دانه کتان ممکن است در واقع ضداستروژن باشد و ممکن است در برابر سرطان وابسته به هورمون محافظت کند. با این حال، تا زمانی که اطلاعات ما بیشتر نشده است، اگر شما یکی ازاین شرایط را دارید، از مصرف بیش از حد کتان خودداری کنید.
کم کاری تیروئید
مواد مغذی تخم کتان
تخم کتان باتوجه به محتوای فوق العاده بالای تغذیه ای و مزایای بالقوه ای که ممکن است برای سلامتی داشته باشد بتازگی مورد علاقه متخصصان تغذیه و محققان علوم پزشکی قرار گرفته است.
اسید آلفا لینولنیک:
پروتئین: پروتئین تخم کتان غنی از آرژنین، آسپارتیک اسید و گلوتامیک اسید است در حالی که لیزین محدود است. سیستیئن و متیونین بالا آن، محتوای آنتی اکسیدانی را افزایش می دهد، بنابراین در کاهش خطر ابتلا به سرطان کمک می کند. پروتئین های آن همچنین خواص ضد قارچی دارند.
فیبر رژیمی: دانه های کتان منبع خوبی از فیبر محلول و غیر محلول هستند که باعث بهبود یبوست، سندرم روده تحریک پذیر، بیماری دیورتیکولار، کاهش قند و کلسترول می شود. ترکیبات فنلی آن شامل اسیدهای فنولیک، فلاونوئیدها و لیگنان هستند. که ضد سرطان و آنتی اکسیدان هستند.
لیگنان: لیگنان، یک فیتواستروژن و آنتی اکسیدان است و خطر ابتلا به سرطان های وابسته به هورمون (مثلاً سینه) ، سرطان پروستات، بیماری های قلبی و پوکی استخوان را کاهش می دهد، همچنین لیگنان باعث حذف رادیکال های آزاد و محاظفت در برابر سرطان ها ، مثل سرطان ریه، بیماری های عصبی، پیری زودرس و دیابت میشود. همینطور باعث کاهش کلسترول و فشارخون بالا می شود.
تخم کتان بالاترین مقدار پتاسیم در میان غذاهای مختلف دارد و مصرف بالاتر پتاسیم مانع به تجمع پلاکت خون، رادیکال های آزاد در خون و بروز سکته مغزی می شود.
ویتامین ای به شکل گاما-توکوفرول دارد که آنتی اکسیدان و محافظ سلول از اکسیداسیون است؛ و باعث افزایش دفع سدیم از ادرار می شود ، که ممکن است در کاهش فشار خون، بیماری های قلبی و بیماری آلزایمر کمک کننده باشد.
تأثیر تخم کتان بر کاهش وزن
تأثیر تخم کتان بر کاهش وزن در یک متاآنالیز نشان داده شده است. اما همه افراد نباید از آن استفاده کند.
بخصوص دو گروه از مردم که بدنبال کاهش وزن هستند یعنی افراد با کم کاری تیروئید و خانمها در دوران شیردهی جهت لاغری ممکن است به آن روی آورند. که در اینجا بحث می شود:
دوران شیردهی:
اگرچه با توجه به ملاحظات اخلاقی؛ مطالعه ای که اثر مصرف تخم کتان در دوران بارداری و شیردهی را در انسان بررسی کرده باشد وجود ندارد، اما در موش تحقیق شده است و نتایج بعضی از مطالعات روی حیوانات، مصرف در دوران شیردهی باعث: اختلال عملکرد تیروئید و غده فوق کلیه، تغییرات هورمونی، افزایش کل توده چربی بدن، تری گلیسیرید سرم، پرولاکتین، لپتین، بافت چربی ، مقاومت به انسولین و… شده است.
البته خیلی تاثیرات در طولانی مدت رخ خواهد داد و ممکن است هیچ اثر قابل مشاهده کوتاه مدتی دیده نشود. باید توجه داشت که تغذیه در دوران بارداری و شیردهی بسیار مهم و کلیدی است، بطوری که وضعیت سلامت و بیماری نوزاد برای تمام زندگی برنامریزی می کند.
بنابراین در بارداری و شیردهی باید از مصرف آن پرهیز شود.
کم کاری تیروئید
تخم کتان حاوی گلیکوزیدهای سیانوژنیک است که برای سیستم تنفسی، عصبی و غدد درون ریز سمی است، و تیوسیانات حاصل از آن باعث مهار جذب ید در غده تیروئید می شود.
اما نباید زیاد نگران سمیت آن بود چرا که اولا بدن انسان بالغ توانایی سم زدایی ۱۰۰ میلی گرم سیانید در روز را دارد. یک قاشق غذاخوری از غذای کتان حاوی حدود ۵-۶ میلی گرم آن است، یک فرد باید روزانه ۱ کیلوگرم دانه کتان مصرف کند تا به آن مقدار سمی برسد. حتی ۵۰ گرم در روز دانه کتان سطوح تیوسیانات ادرار را افزایش نمی دهد.
دوما درصورت حرارت دیدن گلیکوزیدهای سیانوژنیک از بین می رود و تیوساینات در خون دیده نمی شود .
مسئله دیگر در کم کاری تیروئید، اسید فیتیک تخم کتان است که ممکن است باعث مهار جذب ید ومنیزیوم در روده شود. بنابراین اطمینان حاصل شود که مصرف ید و منیزیوم کافی باشد و در صورت استفاده مکمل، همزمان با تخم کتان مصرف نگردد. اما سایر مواد مغذی تخم کتان حتی برای تیروئید مفید است.
بنابراین افراد با کم کاری تیروئید می توانند تخم کتان مصرف کنند اما حتما بصورت حرارت دیده و درمقدار کم مصرف شود (حداکثر یک قاشق غذاخوری) و همزمان با مصرف غذا،دارو و مکمل نباشد.
نگهداری:
تخم کتان را می‌توان به مدت یکسال در ظرف درب بسته در جای خنک و بدور از نور نگه داشت.
اما آسیاب شده آن را باید در ظرف در بسته در فریزر نگه داشت و به مدت شش ماه قابل استفاده است. (بصورت آسیاب شده در دمای اتاق نگهداری نکنید).
طرز استفاده:
قبل از مصرف بشوید و کمی حرارت دهید و سپس آسیاب کنید.
به منظور به حداقل رساندن عوارض جانبی، بهتر است با مقدار کم در روز شروع کنید و به تدریج آن را به حدود ۱تا۲ قاشق غذاخوری در روز برسانید.
مصرف روزانه یک قاشق غذا خوری کافی است و بیشتر از ۳ قاشق غذاخوری مصرف نکنید. تخم کتان را می توان به تنهایی یا بصورت دم کرده یا در انواع غذاها یا در زمان پخت آنها مثلاً در سالادها، ماست، سوپ و… استفاده کرد. دانه های کتان باید با مقدار زیادی آب مصرف کرد.
تخم کتان نباید همزمان با دارو مصرف شود. غیر از این در هر زمانی می‌توان استفاده نمود. جهت کاهش وزن، می توان نیم ساعت قبل از وعده های غذایی مصرف شود.
بعضی افراد ممکن است به آن حساسیت داشته باشند که نباید مصرف کنند از علائم حساسیت می‌تواند خارش، تهوع، اسهال و استفراغ و… باشد.
در افراد با کم کاری تیروئید حتما بصورت حرارت دیده و درمقدار کمتر مصرف شود.
من قرص تیرویید می خورم
صبحها ها یک قاشق پودر تخم کتان خوردم
چند روزه صورتم قرمز شده دارای جوش وخارش
ربطی به تخم کتان داره؟
سلام
ایا تخم کتان برای افزایش سایز سینه میگن خوب
میشه طریقه مصرفش بگین
سلام تخم کتان برای تخمک گذاری بخورم خوبه
سلام من آندومتریوز دارم هم کیست تخمدان ادومتر وهم فیبروم . آیا خوردن تخم کتان کمکی به من میکنه یا ضرر داره. اگر مفید هست چه مقدا در روز مصرف کنم
هر چی درباره تخم کتان گفتین دو خط بعد نقض کردین خلاصه خودتونم نفهمیدین چی گفتین
سلام .اگر تخم کتان را آسیاب نکرده بخوریم آیا در معده هضم میشه و ویتامین هایش را بدن جذب میکنه؟
سلام میخوام بدونم تخم کتان برای کسانی که TSH(ECL_Abbott)2_91
و هورمونProlactin(ECL)دارند
ضرر داره بهم گفتن سینه هارو کوچک میکنه مصرف کنم یا خطر داره
سلام اینکه میگن مصرف زیاد تخم کتان چربی چشم رو هم آب میکنه صحت داره یا نه؟
سلام من خیلی موهایم ریزش شدید دارد..وکم خونی هم دارم میخاهم بدونم آیا مصرف تخم کتان می‌تواند به ریزش مو …پرپشت کردن مو کمک کند ؟؟؟
باسلام
تفت دادن از ارزش غذایی کاسته میشه ؟
آیا مضراتی هم داره ؟
با سلام بستگی به درجه حرارات داره اگه کم باشه خوبه و مشکلی نداره
این مقاله عالی وکامل بود وبسیار مفید با تشکر وآرزوی موفقیت برای شما
سلام من تخم کتان روآسیاب نمیکنم همینجوری سالم روزی یه قاشق باآب میخورم
برالاغری اینجوری تاثیر داره؟؟؟
ممنون
سلام اصولا اثری خاصی در لاغری نداره
جناب دکتر مصرف همیشگی روزانه یک قاشق غذاخوری پودر بذر کتان مشکلی داره؟
سلام خیر
سلام ،من تخم کتان را روی نانی که خریدم بود ومصرف کردم ،وتازگیها کهیر میزنم ،میتونه از مصرف این نان باشه کهیر زدنم؟ باتشکر از پاسختون
سلام بله
سلام آقای دکتر تخم کتان برای کیست تخمدان موثره که بخورم یا خیر؟
سلام بله مفیده. البته درمان قطعی نیست
سلام من یه دختر ۷ ماهه دارم وشیر خور هست بعد زایمان خیلی چربی شکم و پهلو آوردم رفتم عطاری آسیاب شده تخم کتان و چن داروی دیگر رو داده که روزی ۲بار یا ۳ بار استفاده کنم ..ولی تو مطالب نوشته ضرر داده …نخورم یعنی…چی خوبه اگه تخم کتان ضرر داره برا شیردهی که استفاده کنم و چربی رو آب کنه ..ممنون
سلام اولا سلامتیتون رو به عطارنسپرین اونم توی سال ۲۰۲۲
دوما شما هم مثل همه دنبال این هستین چی بخورین چربی تون آب بشه! کلا صورت سوال غلط
کاهش وزن و تناسب اندام به اصلاح سبک زندگی متناسب با شرایط فرده
سلام خسته نباشید اقای دکتر من ۲۰ سال سن دارم و الان حدود ۳ سال است که پریود‌های نامنظمی دارم و زمانی هم که پریود میشم بیش از ۱۰ روز خونریزی دارم دکتر و سونو رفتم بهم گفتن دوتا تخمدونات ضعیفن و دچار سندروم تخمدان پلی کیستیک هم هستی بهم ی مدت قرص دادن ولی با تموم شدن قرص باز مشکلم برگشته،آیا تخم کتان مصرف کنم برای کیست تخمدانم خوبه؟! تورو خدا راهنمایی کنید 🌹🌹🌹
سلاممتشکر خوب که هست اما اصلا درمان نیست
ذدر این شرایط نیاز به اصلاح سبک زندگی از جمله رژیم غذایی و ورزش هست
سلام آقای دکتر من مشکل سرطان سینه داشتم ویه پزشک طب سنتی به من تخم کتان دادن وگفتن مثل تاموکسی فن عمل میکنه ولی متاسفانه برعکس باعث وخیم شدن بیماری من وتغییرات پلی کیستیک در سینه ورحم شد و
خونریزی رحم ایجاد کرد.. ایا درسته؟
سلام خیر
سلام ببخشید مصرف کتان برا دوره شروع یائسگی خوبه؟برای دریافت بیشتر استروژن میخام از کتان استفاده کنم
سلام بله
سلام شبتون بخیر خانومی ۴۵ سالم ویایسه هم هستم چند روزی تخم کتان استفاده میکنم واحساس قر گرفتگی میکنم
سلام،من سینه هام کیست ساده مایع داره،چند ماه باید از دمکرده بذر کتان و روغن کتان استفاده کرد،تا کیستام از بین برود؟؟ هر وقت چیزی سنگین رو بلند بکنم در هر دو سینه م احساس درد میکنم،(البته من قبلا کیست نداشتم مدتی باشگاه بدنسازی رفتم نداشتم،اما همین که باشگاه نرفتم هورموناتم تغییر کرد و این کیستا درست شد با سوزن ظریف دکتر یکی از کیستامو خالی کردم مایع قهوه ای رنگ بود بدون وجود لکهای خونی)،گفت مشکلی نداره از بین میره، یکسالم که گذشته بازم احساس درد دارم.
سلام کتان که دارو نیست!!
مطالبتون عالی بود سپاسگزارم
سلام شبتون بخیر من نمیدونستم که باید تخم کتان کمی گرم کنم وحالا آسیاب کرده‌ام حالا مصرفش اشکالی داره؟ واین که من سنگ کلیه دارم می تونم از تخم کتان استفاده کنم
باتشکر از شما
سلام من ۱۲ ساله هستم هیچ مشکلی ندارم
اما به دلیل اضافه وزن مجبور به استفاده از این نوع بذر شدم!
آیا برای نوجوانی مثل من هیچ مشکلی وجود نیاورد؟
سلام وقت بخیر. تخم کتان اثر خاصی در کاهش وزن نداره
کنترل وزن به رژیم غذایی و فعالیت بدنی هست نه مصرف چیزی خاص
باعرض سلام وخسته نباشیدآقای دکتر بنده از اضافه وزن به وزن مطلوب رسیدم روزی یه قاشق مرباخوری تخم کتان آسیاب شده نیم ساعت قبل از غدامصرف میکردم الان که که دیگه اضافه وزن ندارم میتونم این روش را هنوزم ادامه بدم چون با این روش احساس سیری میکنم وکم غذا میخورم لطفا پاسخ سوالما بدین ممنون ومتشکرم
سلام وقت بخیر. بله البته
سلام اگربذرکتان راباقهوه سبزپودرشده بجوشانیم مشکلی داردیانه؟برای یبوست ولاغری خوب است یانه؟وزمان درست استفاده آن که هم برای یبوست وهم برای لاغری خوب باشدچه موقع است؟؟
سلام.حتما باید در مایکروویو حرارت داد؟میشه روی اجاق‌گاز حرارت بدیم؟
سلام البته فقط باید حرارت زیاد نبینه
دم کرده کتان خوب هس یان
سلام من کم کاری تیروئید دارم میتونم تخم کتان استفاده کنم
سلام من هرروز صبح یک قاشق چای خوری تخم کتان خام آسیاب نشده وهمین جور به صورت دانه هستند با یه استکان آب قورت میدم. اشکالی ندارد؟؟
سلام چه کاریه!؟
سلام آقای دکتر ممنون از توضیحات خوبتون من چند مدتی هست تومور دارم و دارم از تخم کتان استفاده می کنم آقای تخم کتان برای من ضرری ندارد
سلام من کم کاری تیرویید دارم میتونم تخم کتان استفاده کنم
من کم کاریه تیرویید دارم میتونم تخم کتان استفاد کنم
سلام من کم کاری تیروئید دارم میتونم آسیاب شده وروزانه داخل ماست یک قاشق چایخوری مصرف کنم .با تشکر فراوان
سلام بله البته فقط همزمان با دارو نباشه و زیاد مصرف نشه. طبق روشی که ذکر شده مصرف شه
سلام شب خوش من بعد از خورون تخم کتان حالت تهو گرفتم یعنی نباید مصرف کنم؟؟؟
سلام برای تنظیم پریود و پلی کیستیک روزانه چقدر باید تخم کتان آسیاب شده بخوریم .
سلام ۶۳ سالمه ۵ سال پیش کنسر پستان جراحی کردم ۱۵۸ قدم هست وزنم ۷۸ کیلو
میتونم از تخم کتان برای لاغری استفاده کنم؟
شکم دارم
سلام دکتر.ایا تخم کتان پریود را نا منظم میکند وهورمونها رو بهم میریزد؟
سلام مصرف زیاد توصیه نمیشه
سلام خیلی سپاس گذارم دکتر
سلام دکتر ،واسه ی خانومای ۱۵.۲۰سال عوارضی نداره؟و میگن تخم کتان تخمدان هارو تنبل میکنه درسته؟
سلام خیر بطور کامل وی مقاله توضیح دادم
ایا مصرف تخم کتان در بیبی چک اختلال ایجاد میکتد؟
سلام خیر
سلام من روزی سه قاشق غذاخوریمصرف میکنم ایاضرردارد
سلام لطفا متن را کامل بخوانید چون تمام موارد ذکر کردم
ممنون از توضیحات مفید و کاملتون
مرسی متشکرررم خیلی عالی بود 👌
محدثه
باسلام.بنده کم کاری تیروئید دارم. دارای رحم پلی کیستیک هم هستم. آیا مصرف تخم کتان برای بنده مضر هست. ممنون میشم راهنمایی بفرمایید
با سلام توی متن توضیح دادم. بطور خلاصه در کم کاری تیروئید حتما حرارت بدهید و مقدار کمتر مصرف کنین مثلا۱ ق.غ. . اما کتان برای پلی کیستیک خوبه
باعث کهیر روی بدن میشه ؟؟؟؟؟؟؟
نه همیشه مگر فردی بهش حساسیت داشته باشه که نباید مصرف کنه
سلام و ممنون از توضیحات شما ، من مشکل رفلاکس دارم و برای تقویت حافظه میخواستم از تخم کتان استفاده کنم و خانم ۶۶ ساله هستم آیا اینکار درست است🙏🙏🙏🌹
سلام خواهش میکنم بدلیل امگا۳ میتونه مفید بشه اما اثر مستقیم و زیادی نداره
سلام آقای دکترتوضیحاتتون کامل و واضح بود… متشکرم