مرطوب‌کننده‌ها، عسل، آب‌نمک و گیاهان دارویی از جمله روش‌های طبیعی برای مدیریت سرفه خشک هستند. با این حال، بهتر است برای تشخیص علت سرفه‌های مداوم یا عودکننده و انتخاب بهترین روش درمانی، با پزشک مشورت شود.
سرفه، یکی از علائم تحریک در دستگاه تنفسی فوقانی و یک مکانیسم دفاعی طبیعی بدن محسوب می‌شود. سرفه ممکن است به‌صورت تر (با خلط) یا خشک (بدون خلط) ظاهر شود که هرکدام نشانگر نوعی از واکنش بدن به عوامل بیماری‌زا یا محیطی است.
هر دو نوع سرفه، یعنی سرفه تر و سرفه خشک، می‌توانند در کودکان و بزرگسالان بروز کنند. گزینه‌های درمانی برای سرفه خشک شامل داروهای خانگی و داروهای تجویزی است که به کاهش علائم کمک می‌کنند.
با این حال، اگر سرفه خشک برای مدت طولانی ادامه داشته باشد یا همراه با علائمی مانند درد قفسه سینه باشد، باید به پزشک مراجعه کرد. شناسایی علت اصلی و رد بیماری‌های زمینه‌ای، پیش از تمرکز صرف بر کنترل علامتی سرفه، از اهمیت زیادی برخوردار است.
درمان‌های خانگی و طبیعی برای سرفه خشک
درمان‌های خانگی برای سرفه خشک به‌طور گسترده مورد مطالعه قرار نگرفته‌اند و اثربخشی قطعی آن‌ها به اثبات نرسیده است. بنابراین، هنگام استفاده از این روش‌ها برای کنترل سرفه یا هر علامت دیگر، باید با احتیاط عمل کرد.
علاوه بر این، برخی درمان‌های خانگی برای سرفه خشک به‌هیچ‌وجه برای نوزادان و کودکان توصیه نمی‌شوند. همیشه پیش از استفاده از درمان‌های طبیعی برای کودکان، با متخصص اطفال مشورت نمایید، زیرا بدن آن‌ها حساس‌تر است و واکنش‌های غیرقابل پیش‌بینی‌تری دارد.
قرص مکیدنی منتول
قرص‌های مکیدنی منتول به‌راحتی در بیشتر داروخانه‌ها در دسترس هستند و ترکیبات آن‌ها معمولاً از خانواده نعناع استخراج می‌شود. این قرص‌ها می‌توانند با ایجاد احساس خنکی، بافت تحریک‌شده گلو را آرام کرده و واکنش سرفه را کاهش دهند.
با این حال، باید در مصرف آن‌ها دقت کرد و مطابق دستورالعمل درج‌شده روی بسته‌بندی عمل نمود. تحقیقات قدیمی نشان می‌دهد که مصرف بیش از حد این قرص‌ها ممکن است سرفه را شدیدتر کند و موجب تشدید التهاب مجاری تنفسی شود.
دستگاه بخور (رطوبت‌ساز)
رطوبت‌ساز وسیله‌ای است که رطوبت را به هوای محیط اضافه می‌کند، به‌ویژه در فضاهایی که هوا خشک است مانند خانه‌هایی که سیستم گرمایش یا سرمایش دارند. هوای خشک می‌تواند بافت گلو را تحریک کرده و شدت سرفه را افزایش دهد.
استفاده از دستگاه بخور در اتاق خواب، به‌ویژه در طول شب، می‌تواند به شل‌شدن مخاط، بهبود تنفس و راحتی بیشتر هنگام خواب کمک کند. در مورد کودکان خردسال، بهتر است از بخور سرد استفاده شود و پیش از استفاده با پزشک کودک مشورت گردد، زیرا بخور گرم ممکن است خطر سوختگی داشته باشد.
سوپ، آبگوشت، چای یا نوشیدنی‌های گرم دیگر
مایعات گرم مانند سوپ و چای می‌توانند رطوبت لازم را به گلو رسانده و در عین حال تسکینی فوری برای گلوهای دردناک و خشک فراهم کنند. این نوشیدنی‌ها علاوه بر تأمین رطوبت، بدن را نیز هیدراته نگه می‌دارند که در فرایند بهبود بسیار ضروری است.
به‌طور کلی، اگر دچار سرفه خشک هستید، نوشیدن مایعات فراوان برایتان مفید خواهد بود. مرطوب‌نگه‌داشتن گلو به بهبود سریع‌تر آن کمک می‌کند و از خشکی بیشتر جلوگیری می‌نماید.
عسل
عسل دارای خواص ضدالتهابی است که می‌تواند به کاهش التهاب گلو کمک کرده و خلط موجود در مجاری تنفسی را تجزیه کند. همچنین عسل می‌تواند به تسکین گلو و کاهش شدت سرفه کمک نماید.
می‌توانید مقداری عسل به یک فنجان چای گرم یا آب گرم با لیمو اضافه کنید یا هر بار که سرفه بازمی‌گردد، یک قاشق عسل خالص میل کنید. یک بررسی نشان داده است که تأثیر عسل در کودکان مبتلا به سرفه می‌تواند مشابه دیفن‌هیدرامین (ماده مؤثر بنادریل) باشد، هرچند به‌اندازه دکسترومتورفان (ماده مؤثر روبیتوسین) مؤثر نیست.
هشدار
کودکان زیر ۱۲ ماه به‌هیچ‌وجه نباید عسل مصرف کنند، چراکه ممکن است خطر خفگی یا بوتولیسم برایشان داشته باشد. برای کودکان بزرگ‌تر، مصرف عسل جهت کاهش سرفه خشک بی‌خطرتر است، اما همچنان توصیه می‌شود پیش از استفاده با پزشک مشورت شود.
غرغره با آب‌نمک
آب‌نمک می‌تواند بافت ملتهب گلو را تسکین داده و فرایند ترمیم آن را تسریع کند. همچنین غرغره با آب‌نمک به پاک‌سازی باکتری‌های موجود در دهان و گلو کمک می‌کند.
در یک مطالعه در سال ۲۰۱۹ مشخص شد که غرغره‌کردن با آب‌نمک سه بار در روز، مدت زمان سرفه را به‌طور میانگین ۲.۴ روز کاهش می‌دهد. همچنین این روش در کاهش گرفتگی صدا، عطسه و بینی گرفته نیز مؤثر گزارش شده است.
گیاهان دارویی
برخی گیاهان دارویی خواص ضدالتهابی دارند و می‌توانند به کاهش تورم گلو کمک کنند. علاوه بر این، بسیاری از این گیاهان سرشار از آنتی‌اکسیدان هستند که باعث تقویت سیستم ایمنی بدن می‌شوند.
گیاهانی که می‌توانند به کاهش سرفه خشک کمک کنند شامل موارد زیر هستند:
- آویشن
- نعناع
- ریشه شیرین‌بیان
- ریشه خطمی
- مرزنجوش
- زنجبیل
این گیاهان را می‌توان به‌صورت دم‌نوش، افزودن به غذاها یا به‌صورت مکمل مصرف کرد. البته چون مکمل‌ها و داروهای گیاهی تحت نظارت سازمان غذا و داروی ایالات متحده (FDA) نیستند، بهتر است پیش از مصرف با پزشک مشورت شود.
بخور دادن با بخار آب
بخار حاصل از آب داغ، مشابه نوشیدنی‌های گرم، می‌تواند به مرطوب‌کردن بافت‌های خشک و تحریک‌شده در مجاری تنفسی کمک کند. همچنین بخار می‌تواند باعث کاهش تحریک گلو و سرفه گردد.
نکته مهم
از تنفس مستقیم بخار بالای ظرف آب در حال جوش خودداری کنید، زیرا ممکن است منجر به سوختگی شدید پوست یا مجاری تنفسی شود. برای ایمنی بیشتر، فاصله مناسب از بخار را حفظ کنید و از ظروف مطمئن استفاده نمایید.
بروملین
بروملین نوعی آنزیم است که در آناناس یافت می‌شود و دارای خواص ضدالتهابی قوی است. این ترکیب می‌تواند به کاهش التهاب و تحریک در بافت گلو کمک کند و نیز به تجزیه مخاط کمک نماید.
مقدار کمی بروملین در آب آناناس موجود است، اما مکمل‌های آن معمولاً دارای غلظت بسیار بالاتری هستند. در صورت تمایل به استفاده از مکمل، با پزشک مشورت نمایید تا مقدار مناسب و زمان مصرف آن مشخص گردد.
ویتامین‌ها
ویتامین‌ها ترکیبات آلی موردنیاز بدن برای عملکرد صحیح هستند که در فرآیندهای مختلف فیزیولوژیکی نقش دارند. برای مثال، ویتامین C در تقویت سیستم ایمنی و محافظت در برابر عفونت‌ها نقش کلیدی دارد.
برای بهره‌برداری بیشتر از ویتامین‌ها، می‌توانید یک مکمل مولتی‌ویتامین از داروخانه تهیه کرده و طبق دستورالعمل مصرف نمایید. همچنین دریافت ویتامین‌ها از منابع طبیعی مانند میوه‌ها و سبزیجات نیز توصیه می‌شود.
پروبیوتیک‌ها
پروبیوتیک‌ها باکتری‌های مفیدی هستند که به‌صورت مکمل مصرف می‌شوند و باعث بهبود تعادل میکروبی در روده می‌شوند. اگرچه پروبیوتیک‌ها مستقیماً سرفه را کاهش نمی‌دهند، اما با تقویت سیستم ایمنی بدن، توان مقابله با عفونت را افزایش می‌دهند.
استفاده منظم از پروبیوتیک‌ها، به‌ویژه پس از مصرف آنتی‌بیوتیک، برای حفظ سلامت عمومی دستگاه گوارش مفید است. برخی منابع غذایی مانند ماست، کفیر و غذاهای تخمیرشده نیز سرشار از پروبیوتیک‌های طبیعی هستند.