در این مقاله در خصوص رژیم کتوژنیک در کبد چرب توضیح خواهیم داد.
آیا رژیم کتو در کبد چرب مفید است یا مضر
در این مقاله گزارشی از جدید مقاله در خصوص اثر رژیم کتوژنیک بر کبد چرب مطرح می شود. سپس به توضیح مختصری در خصوص بیماری کبد چرب می پردازم و بر اساس مطالعات دیگر نشان می دهم که آیا رژیم کتوژنیک، می‌تواند منجر به کاهش سریعتر چربی کبد و بهبود کبد چرب شود؟ یا خیر. در نهایت نقش کاهش وزن در درمان کبد چرب بررسی می شود.
سایر مباحث این مقاله شامل موارد زیر است:
کبد چیست؟ چکار می کند و آزمایش های عملکرد کبد چیستند؟
ارتباط گروه های غذایی با بروز کبد چرب
رژیم کتوژنیک در کبد چرب
در مقاله ای جداگانه در خصوص اثر رژیم کتوژنیک در دیابت صحبت شده است.
گزارش یکی از جدید ترین مطالعات در خصوص رژیم کتوژنیک و کبد چرب
اگر چه اثر مفید کاهش وزن در بهبود کبد چرب بخوبی نشان داده شده است، اما اثر نسبت درشت مغذی (درصد کربوهیدارت، چربی و پروتئین رژیم) بخوبی شناخته نشده است.
رژیم کتو یک رژیم بسیار کم کربوهیدرات ( کمتر از ۵۰ گرم در روز ) با چربی بالا است.
اگر چه رژیم کتوژنیک با کاهش شدید کربوهیدرات ، ممکن است در کبد چرب مفید باشد اما در عین حال بدلیل محتوای چربی بالا آن ممکن است مضر باشد.
در یک بررسی جدید روی ۲۱ مطالعه، نتایج نشان داد در بیشتر مطالعات رژیم کتوژنیک اثر بدی روی کبد و بیماری کبد چرب نداشته و در بعضی مطالعات اثرات مفید دیده شده است. احتمالاً کاهش دریافت کالری و کربوهیدرات هر دو موثر بوده است.
البته در زمان دریافت کمتر کالری (نقصان کالری)، بنظر درصد درشت مغذیها چندان اهمیت نداشته باشد و کاهش وزن اثرات مفید روی کبد را دارد ، اما در زمان افزایش دریافت کالری، نسبت درشت مغذی ها اهمیت بیشتری پیدا می کند و اثر مثبت خود را مستقل از تغییر وزن و کالری دریافتی نشان می دهد.
البته از این ۲۱ مطالعه بررسی شده فقط در ۶ مطالعه آن افراد کبد چرب داشته اند و برای پی بردن به اثر رژیم کتوژنیک (و کتون ها) در کبد چرب نیاز به مطالعات بیشتر است.
رژیم کتو در کبد چرب
چگونگی توزیع چربی بدن و مقدار آن در افراد دارای وزن اضافه و بیماران مبتلا به چاقی، مهمتر از وزن کلی بدن است چرا که با اختلالات متابولیکی که منجر به بیماریهای متعددی می شود مرتبط است.
تجمع بافت چربی احشایی، با التهاب و افزایش مقاومت به انسولین همراه است. به همین ترتیب ، تجمع چربی در کبد ، که با آن بیماری کبد چرب غیر الکلی (NAFLD) می گویند نیز با التهاب و مقاومت به انسولین همراه است. التهاب ایجاد شده در طولانی مدت منجر به آسیب سلول کبدی می شود. در نهایت با ایجاد اختلالات متابولیکی منجر به آسیب به اعضای بدن و افزایش بروز سایر بیماری ها از جمله بیماری های قلبی عروقی می شود.
کبد چرب
کبد چرب غیر الکلی یکی از مهمترین بیماری های مزمن کبدی در سراسر جهان است، که امروزه شیوع آن با افزایش چاقی، سبک زندگی بی تحرک، الگوی غذایی ناسالم و سندرم متابولیک در حال افزایش است.
در بعضی از این بیماران، وجود التهاب مزمن کبدی منجر به شکل‌های پیشرفته‌تری از بیماری، به عنوان مثال استئو هپاتیت غیر الکلی و فیبروز، نارسایی کبدی و افزایش خطر ابتلا به سرطان هپاتوسلولار می‌شود.
درمان کبد چرب
در حال حاضر، خط اول درمان کبد چرب، کاهش وزن و اصلاح سبک زندگی مانند ورزش و رژیم های غذایی است. با این حال، در بعضی افراد مداخلات در سبک زندگی از جمله رژیم های غذایی کم کالری و ورزش معمولاً به اندازه کافی باعث کاهش وزن و چربی کبد نمی‌شود.
تا به امروز، هنوز درمان های داروئی هدفمند یا خاص موثر برای کبد چرب وجود نیامده است. جراحی چاقی نیز اگرچه باعث کاهش وزن می شود و می تواند باعث کاهش چربی کبد و چربی احشایی شود اما بدلیل خطر و عوارض متعدد به ویژه در بیماران مبتلا به بیماری هایدیگر، همیشه قابل اجرا نیست.
رژیم کتوژنیک و کبد چرب
رژیم کتو جهت لاغری سریع و بیرون آمدن از استپ وزن به عنوان یک مداخله موثر در کاهش وزن، درمان کبد چرب و کاهش چربی احشائی پیشنهاد شده است که ممکن است باعث کاهش مقاومت به انسولین شود.
در یک مطالعه بسیار جدید، روی ۳۹ فرد مبتلا به کبد چرب، آنها را به دو گروه تقسیم کردند به ۲۰ نفر آنها رژیم کتوژنیک و ۱۹ نفر رژیم عادی کاهش وزن دادند، بعد از گذشت ۲ ماه افرادی که رژیم کتوژنیک داشتند درمقایسه با رژیم غذایی استاندارد، کاهش بیشتری در وزن و چربی کبد داشتند.
محققان پیشنهاد دادند که طبق نتایج این تحقیق اجرای رژیم کتوژنیک درمانی، می‌تواند منجر به کاهش سریعتر چربی کبد و بهبود کبد چرب شود.
رژیم کاهش وزن و رژیم کتوژنیک این دو گروه چگونه بوده است؟
رژیم استاندارد کاهش وزن یک رژیم متعادل با کاهش ۱۵٪ کالری مورد نیاز افراد و حدود ۱۴۰۰ تا ۱۸۰۰ کیلوکالری در روز با نسبت ۴۵-۵۵٪ کربوهیدرات ، ۱۵-۲۵٪ پروتئین و ۲۵-۳۵٪ چربی بود. بعلاوه بر مصرف ۲۰-۴۰ گرم در روز فیبر به شکل سبزیجات و میوه ها توصیه شد.
رژیم کتوژنیک بسیار کم کالری دارای ۶۰۰ تا ۸۰۰ کیلوکالری در روز انرژی با کربوهیدرات کم (زیر ۵۰ گرم روزانه از سبزیجات)، پروتئین با ارزش بیولوژیکی بالا ۰.۸ تا ۱.۲ گرم به ازاء هر کیلوگرم وزن ایده آل بدن و باقی از چربی بود.
البته توجه به این نکته اهمیت دارد که کاهش سریع تر و بیشتر وزن و چربی کبد در این مطالعه ممکن است تنها ناشی از کالری کمتر رژیم کتوژنیک باشد اگر چه نشان داده شده است که حالت کتوز که در رژیم کتوژنیک رخ می دهد خود در کاهش چربی و بهبود مقاومت به انسولین به عنوان مکانیسم اصلی در این فرآیند نقش دارد.
کاهش وزن و بهبود کبد چرب
ارتباط بین کاهش وزن و بهبود کبد چرب، موضوع تحقیق بسیاری مطالعات بوده است و نشان داده است که هیچ مداخله ای بهتر از کاهش وزن در بهبود کبد چرب وجود ندارد. درسال ۲۰۱۵ میلادی، یک مطالعه روی ۲۹۳ بیمار با رژیم غذایی و تغییر سبک زندگی به مدت ۵۲ هفته، نشان داد که از دست دادن نسبی ۷ تا ۱۰٪ از وزن بدن باعث بهبود کبد چرب در ۸۸-۱۰۰٪ بیماران و برطرف شدن استئو هپاتیت در ۸۴-۹۰٪ بیماران می شود.
بر این اساس ، دستورالعمل های بالینی با هدف دستیابی به بهبود استئو هپاتیت و التهاب، کاهش وزن حداقل ۷٪ از وزن اولیه توصیه می شود. اما متأسفانه تغییر طولانی مدت در رفتارهای غذایی و سبک زندگی چالش برانگیز است، درواقع از هر پنج نفر فقط یک نفر با تغییر سبک زندگی به اهداف تعیین شده در کاهش وزن می رسد.
اما در این مطالعه و بعضی مطالعات نشان داده شده است ، قبل از اینکه افراد به مرحله اصلاح سبک زندگی و نگهداری طولانی مدت کاهش وزن و درمان کبد چرب برسند، رژیم کتوژنیک بسیار کم کالری ممکن است یک رویکرد کوتاه مدت بی خطر و موثر برای دستیابی به کاهش سریع چربی کبد باشد.
علاوه بر این، نتایج مثبت کوتاه مدت و سریعی که با رژیم کتوژنیک بسیار کم کالری مشاهده می شود ممکن است باعث افزایش پایبندی به درمان شود.
نقطه قوت این مطالعه این بود که با استفاده از MRI چربی کبد اندازه گیری شد، که ثابت شده قابل اطمینان ترین و دقیق ترین روش غیر تهاجمی برای تعیین مقدار چربی است . هنچنین اگرچه نگرانی های مربوط به عوارض ناشی از کاهش سریع وزن بر کبد وجود دارد اما در این مطالعه هیچ تغییر بدی در نشانگرهای عملکرد کبدی و همچنین تغییر در بافت کبد مشاهده نشد.
خلاصه
افراد مبتلا به کبد چربی که تحت درمان با رژیم کتوژنیک بسیار کم کالری قرار گرفتند در مقایسه با یک رژیم غذایی استاندارد کم کالری، کاهش بیشتری در چربی کبد و وزن برتر داشتند. اگرچه هنوز باید مطالعات بالینی بیشتر با گروه های بزرگتر انجام شود اما یک برنامه غذایی با کالری بسیار کم و محتوای کربوهیدرات بسیار کم مثل رژیم کتوژنیک بسیار کم کالری ممکن است به عنوان بخشی از یک رویکرد درمانی در بهبود کبد چرب و کاهش وزن باشد.