انواع مختلفی رژیم کتوژنیک وجود دارد که در این پست به معرفی آنها پرداخته می‌شود.
توجه بفرمائید که بنده به‌عنوان متخصص تغذیه در رژیم کتوژنیک دکتر روشن ضمیر تنها رژیم کتوژنیکی تجویز می‌کنم که از نظر علمی تأیید شده است و در کتب و مقالات پزشکی آمده و روی آنها تحقیقات وجود دارد. که حتی جهت کارآمدی و داشتن عوارض کمتر ترکیبی از ۳ نوع رژیمی است که در ادامه ذکر می‌کنم.
بطور خلاصه رژیم کتو رژیمی است که برای ایجاد کتوز و تجزیه چربی بدن به کتون طراحی شده است و به بدن اجازه می‌دهد تا به‌جای گلوکز از کتون‌ها استفاده کند.
راه‌های متعددی در رژیم کتو وجود دارد که از طریق آنها می‌توان کتوز ایجاد کرد و بنابراین انواع مختلفی از رژیم کتوژنیک وجود دارد.
ازآنجایی‌که هدف نهایی این رژیم‌ها یکسان است، انواع مختلف رژیم کتوژنیک معمولاً شباهت‌های زیادی به‌ویژه در کم کربوهیدرات بودن و چربی زیاد در رژیم دارند.
لیست انواع رژیم غذایی کتوژنیک:
رژیم کتوژنیک استاندارد
رژیم کتوژنیک بسیار کم کربوهیدرات
رژیم کتوژنیک خوب فرموله شده
رژیم غذایی کتوژنیک ام‌سی‌تی
رژیم کتوژنیک با کالری محدود شده
رژیم کتوژنیک چرخه‌ای
رژیم کتوژنیک هدفمند
رژیم کتوژنیک با پروتئین بالا
رژیم کتوژنیک سنتی
رژیم کتو پلاس ( کتوپلاس )
رژیم کتوفیت
رژیم لاغری کتوژنیک ۲۱۶
رژیم کتو سخت
رژیم کتو مدیترانه‌ای
رژیم کتو تنبل
توجه فرمایید که انواع رژیم کتو در این راهنما فقط برای اطلاع است و دستورالعملی برای انجام رژیم نیست. برای مشاوره در مورد نحوه تنظیم یک رژیم غذایی، با یک متخصص تغذیه صحبت کنید زیرا آنها می‌توانند بر اساس نیازهای فردی شما، راهنمایی‌های شخصی به شما ارائه دهند.
رژیم کتوژنیک استاندارد (SKD)
این یک رژیم غذایی کم کربوهیدرات، پروتئین متوسط و چربی بالا است. معمولاً حاوی ۷۰ تا ۷۵ درصد چربی، ۲۰ درصد پروتئین و حدود ۵ تا ۱۰ درصد کربوهیدرات است.
بر حسب گرم در روز، یک رژیم غذایی استاندارد کتوژنیک مقادیر زیر را دارد:
۲۰-۵۰ گرم کربوهیدرات
۴۰-۶۰ گرم پروتئین
و در صورت عدم محاسبه کالری محدودیتی برای چربی وجود ندارد.
در حقیقت چربی موجود در رژیم غذایی باید بیشتر کالری را تأمین کند تا یک رژیمُ رژیم کتوژنیک باشد. هیچ محدودیتی تعیین نشده است زیرا انرژی موردنیاز می‌تواند به طور قابل‌توجهی از فردی به فرد دیگر متفاوت باشد.
رژیم‌های کتوژنیک باید شامل مصرف زیاد سبزی‌ها، به‌ویژه سبزی‌های غیر نشاسته‌ای باشد، زیرا کربوهیدرات بسیار کمی دارند.
رژیم‌های کتوژنیک استاندارد در تمام مطالعات در کمک به افراد برای کاهش وزن، بهبود کنترل قند خون و بهبود سلامت قلب موفق نشان‌داده‌شده اند.
رژیم کتوژنیک بسیار کم کربوهیدرات (VLCKD)
یک رژیم کتوژنیک استاندارد دارای کربوهیدرات بسیار کم است و بنابراین یک VLCKD معمولاً به یک رژیم کتوژنیک استاندارد اشاره دارد با این تفاوت که معمولا کربوهیدرات کمتری دارد.
رژیم کتوژنیک خوب فرموله شده (WFKD)
اصطلاح “رژیم غذایی کتوژنیک خوب فرموله شده” از یک محقق در زمینه رژیم‌های کتوژنیک گرفته شده است.
WFKD از طرحی مشابه رژیم غذایی کتوژنیک استاندارد پیروی می‌کند. به‌خوبی فرموله شده به این معنی است که درشت مغذی‌های چربی، پروتئین و کربوهیدرات با نسبت رژیم کتوژنیک استاندارد مطابقت دارند و بنابراین بهترین شانس را برای ایجاد کتوز فراهم می‌کنند.
رژیم غذایی کتوژنیک MCT
این نوع رژیم نیز، از طرح کلی رژیم کتوژنیک استاندارد پیروی می‌کند، اما بر استفاده از تری گلیسیریدهای زنجیره متوسط (MCT) برای تأمین بیشتر محتوای چربی رژیم تمرکز دارد.
روغن ام سی تی در روغن نارگیل یافت می‌شوند. البته روغن MCT به شکل تجاری هم در دسترس هستند.
رژیم‌های کتوژنیک MCT برای درمان صرع استفاده شده‌اند، زیرا تئوری این است که روغن ام سی تی به افراد اجازه می‌دهد تا کربوهیدرات و پروتئین بیشتری مصرف کنند و درعین‌حال در کتوزیس باقی بمانند. این به این دلیل است که MCTها در هر گرم چربی، کتون بیشتری نسبت به تری گلیسیریدهای زنجیره بلند موجود در چربی‌های رژیم غذایی تولید می‌کنند.
توجه داشته باشید که روغن ام سی تی اگر به‌تنهایی مصرف شود می‌تواند منجر به ناراحتی معده و اسهال شود. برای جلوگیری از این امر، بهتر است در وعده‌های غذایی و با مصرف متعادل با سایر روغن‌ها مصرف شود.
رژیم کتوژنیک با کالری محدود یا محاسبه شده یا Calorie-restricted
یک رژیم کتوژنیک با کالری محدود شبیه به یک رژیم کتوژنیک استاندارد است با این تفاوت که کالری به مقدار مشخصی محدود می‌شود.
گرچه تحقیقات نشان می‌دهد که رژیم‌های کتوژنیک چه محدودیتی در دریافت کالری داشته باشند یا نه، موفقیت‌آمیز هستند. چرا که اثر سیرکننده خوردن چربی و کتوزیس به‌خودی‌خود به جلوگیری از پرخوری کمک می‌کند. یعنی به مرور و ناخودآگاه افراد کمتر می‌خوردند و کالری دریافتی محدود می شود.
اما بهترین و مؤثرترین رژیم که کمترین عوارض هم دارد همین نوع است چرا که از مصرف بی‌رویه کالری و چربی خودداری می‌شود.
رژیم کتوژنیک چرخه‌ای یا دوره‌ای (CKD)
رژیم چرخه‌ای که به‌عنوان بارگیری کربوهیدرات نیز شناخته می‌شود، شامل روزهایی است که در آن کربوهیدرات بیشتری خورده می‌شود، مثلا پنج‌روز کتوژنیک و به دنبال آن دو روز کربوهیدرات بیشتر.
این رژیم برای ورزشکارانی در نظر گرفته شده است که می‌توانند از روزهای با مصرف کربوهیدرات بالاتر برای جبران گلیکوژن ازدست‌رفته از عضلات در طول تمرین استفاده کنند.
رژیم کتوژنیک هدفمند (TKD)
رژیم کتوژنیک هدفمند مشابه یک رژیم کتوژنیک استاندارد است با این تفاوت که کربوهیدرات‌ها در زمان تمرین مصرف می‌شوند.
این نوع رژیم بین یک رژیم کتوژنیک استاندارد و یک رژیم کتوژنیک چرخه‌ای است که به شما امکان می‌دهد فقط زمانی که ورزش می‌کنید کربوهیدرات مصرف کنید.
در این رژیم کتو حدود ۳۰ تا ۴۵ دقیقه قبل از ورزش حدود ۲۵ گرم کربوهیدرات مصرف می‌شود.
این رژیم بر اساس این مفهوم است که کربوهیدرات مصرف شده قبل یا بعد از ورزش بسیار کارآمدتر در بدن تجزیه و مصرف می‌شود، زیرا نیاز ماهیچه‌ها برای انرژی در زمانی که ما فعال هستیم، افزایش می‌یابد.
رژیم کتوژنیک با پروتئین بالا
این نوع رژیم حاوی پروتئین بیشتری نسبت به یک رژیم کتوژنیک استاندارد با نسبت ۳۵ درصد پروتئین، ۶۰ درصد چربی و ۵ درصد کربوهیدرات است.
تحقیقات نشان می‌دهد که رژیم کتوژنیک با پروتئین بالا برای کاهش وزن در افرادی که نیاز به کاهش وزن دارند مؤثر است. اما بیشتر مناسب بدنسازان است.
مانند سایر اشکال رژیم کتوژنیک، تحقیقاتی در مورد اینکه آیا در صورت رعایت این رژیم در چندین سال خطری برای سلامتی بوجود می آید یا خیر، وجود ندارد.
رژیم کتوژنیک سنتی (۴:۱)
رژیم کتوژنیک سنتی (۴:۱) در واقع همان رژیم کتوژنیک کلاسیک است که اولین‌بار در دهه ۱۹۲۰ به‌عنوان درمانی برای صرع کودکان معرفی شد. محققان متوجه شدند که کودکان با رفتن در کتوز، تشنج‌های کمتری را تجربه می‌کنند.
رژیم کتوژنیک ۴:۱ یعنی در این رژیم به‌ازای هر ۴ گرم چربی، شما فقط می‌توانید ۱ گرم پروتئین به‌اضافه کربوهیدرات بخورید. این نسبت ۴:۱ مستلزم خوردن حدود ۸۰ درصد کالری از چربی است لذا مقدار کمی برای پروتئین و کربوهیدرات باقی می‌گذارد.
کتو سنتی برای افزایش سطح کتون عالی است، اما به‌شدت محدودکننده و پر عوارض است. به همین دلیل، رژیم کتو کلاسیک برای اهداف درمانی مناسب است. برای مثال، یک پزشک ممکن است این رژیم غذایی را توصیه کند. مثلاً برای:
صرع
کمک برای انواع خاصی از سرطان‌ها
برای بهبود بیماری نورودژنراتیو (عصبی)
رژیم سخت کتوژنیک
گرچه این نوع گاهی اوقات “رژیم کتو درمانی” نامیده می شود، همان نسخه اصلی کتوژنیک است که بالاتر به‌عنوان رژیم کتو سنتی معرفی شد.
این نسخه از رژیم غذایی کمترین مقدار کربوهیدرات را دارد (ازاین‌رو سخت‌ترین است و طبیعتاً عوارض بالائی نیز دارد). در واقع ۹۰ درصد کالری روزانه از چربی، ۶ درصد از پروتئین و فقط ۴ درصد از کربوهیدرات‌ها تأمین می‌شود.
رژیم کتوژنیک تنبل
هدف از رژیم به‌اصطلاح “کتو تنبل” این است که پیروی از کتو را آسان‌تر کند. شمارش کالری، چربی و پروتئین دریافتی برای برخی افراد، بسیار پیچیده است و بعضی هم حاضر نیستند زیر نظر متخصص باشند!
لذا در این نوع رژیم تمام چیزی که نیاز است توجه به میزان مصرف کربوهیدرات‌ها است. زیرا تا زمانی که مصرف کربوهیدرات به‌اندازه کافی کم نگه داشته شود و مصرف پروتئین زیاده‌روی نشود، فرد وارد فاز کتوز می‌شود.
البته طبیعتاً به دلیل اصولی نبودن از بدترین انواع کتوژنیک است که گاهی افراد سرخود می‌گیرند زیرا همه چیز در کتوز بودن نیست. بسیاری از عوارض رژیم کتوژنیک ناشی از همین عدم رعایت اصول رژیم است.
رژیم کتوژنیک مدیترانه‌ای
کتو مدیترانه‌ای به‌عنوان ترکیبی از دو رویکرد است: پایبندی به کتوژنیک استاندارد، درعین‌حال تأکید بر رژیم غذایی مدیترانه‌ای مانند ماهی چرب و روغن زیتون.
در واقع تأکید اصلی بر کیفیت چربی‌هایی است که می‌خورید. برخلاف رژیم کتو استاندارد که مشخص نمی‌کند کدام چربی‌ها باید اولویت داشته باشند، رژیم‌های کتو مدیترانه‌ای بر گزینه‌هایی مانند اسیدهای چرب تک غیراشباع که به کاهش کلسترول LDL کمک کنند، و امگا ۳ که ضدالتهاب هستند، تأکید دارند.
سایر رژیم‌های ساختگی کتوژنیک
این مواردی که بالاتر مطرح شد در مقالات علمی بکار رفته و در تمام دنیا شناخته شده است. اما ظاهراً افرادی با تغییراتی در این رژیم ادعا می‌کنند که رژیم کتوژنیک متفاوتی ایجاد کرده‌اند که طبیعتاً هیچ تحقیقاتی روی آنها نیست و بیشتر جنبه تجاری و تبلیغاتی دارد تا رژیمی علمی؛ لذا در انجام این‌چنین رژیم‌هایی بهتر است بیشتر تحقیق کنید که آیا این رژیم‌ها فقط افراد خاصی می‌دهند یا نه در کل دنیا شناخته شده است و توسط متخصصان تأیید شده است از جمله این رژیم‌ها شامل موارد زیر است:
کتو پلاس
کتوفیت
رژیم کتوژنیک ۲۱۶
خلاصه
انواع مختلفی رژیم کتوژنیک وجود دارد اما بهترین آن برای کاهش وزن سریع رژیم کتوژنیک استاندارد است و از آن بهتر رژیم کتوژنیک با کالری محدود شده یا محاسبه شده + رژیم کتوژنیک مدیترانه‌ای است که بنده آن را برای لاغری سریع تجویز می‌کنم.
منبع:
باتشکر ازجناب آقای دکتر عزیز
سلام عرض ادب و احترام از نظر مالی و تهیه غذا هیچ مشگلی ندارم دیسک کمر شماره پنج کمی زده بیرون داروی برای ستون فقرات استفاده می کنم لطفا رژیم برام بفرستی
بسیار عالی؛دقیق؛ جامع و علمی بود.
سپاس از شما.
جناب آقای دکتر روشن ضمیر از سایت و اطلاعات علمی عالی که در اختیار گذاشتیدسپاسگزارم. 🙏🌺