مفصل فک که مفصل گیجگاهی فکی (TMJ) نیز نامیده می شود، یک مفصل گوی و کاسه ای شبیه به مفصل شانه است. عضلات اطراف حرکاتی مانند باز و بسته کردن دهان، جویدن و خمیازه کشیدن را کنترل می کنند.
بسته به علت، ممکن است فرد دچار گرفتگی فک در سمت چپ، راست یا هر دو طرف فک شود. ممکن است به طور ناگهانی یا تدریجی ظاهر شود و می تواند برای دوره های طولانی ادامه یابد. سفتی ممکن است با درد فک نیز رخ دهد.
فرد اغلب می تواند با تمرینات، تکنیک های کاهش استرس یا استفاده از محافظ دهان، عضلات فک را شل کند.
در این مقاله به بررسی علل سفت شدن فک و راه های رفع گرفتگی و درد TMJ می پردازیم.
استرس یا اضطراب
استرس و اضطراب از علل شایع تنش عضلانی هستند. ممکن است فرد در هنگام استرس بدون توجه به فک خود فک خود را به هم فشار دهد یا دندان قروچه کند و به مرور زمان باعث سفت شدن ماهیچه ها می شود.
استرس یا اضطراب همچنین می تواند باعث شود فرد مشت های خود را گره کند یا منجر به تنش در عضلات شانه و گردن شود.
اگر اضطراب یا استرس مانع زندگی روزمره شده است، در مورد بهترین درمان ها با پزشک مشورت کنید. تمرین راه‌های طبیعی برای کاهش استرس یا جستجوی راه‌های درمان اضطراب میتواند کمک کند.
اختلالات TMJ
اختلالات TMJ روی مفصلی که جمجمه و فک پایین را به هم متصل می کند و همچنین عضلات اطراف آن را تحت تاثیر قرار می دهد.
با توجه به موسسه ملی تحقیقات دندانپزشکی و جمجمه صورت، تخمین زده شده است ۱۰ میلیون نفر در ایالات متحده حداقل یک اختلال TMJ را تجربه کنید.
اختلالات TMJ ممکن است به دلایل زیر رخ دهد:
- آسیب جسمی
- ساییدن یا فشردن دندان ها
- التهاب ناشی از عفونت ها یا بیماری های خود ایمنی
علائم اختلالات TMJ بسته به علت و شدت بیماری متفاوت است و می تواند شامل موارد زیر باشد:
- درد یا حساسیت فک، گوش، صورت یا گردن
- مشکل در جویدن یا باز کردن فک
- هنگام حرکت دادن فک، صدای تق تق یا صدای کلیک
- سردرد
کزاز
کزاز یک عفونت باکتریایی است که توسط باکتری کلستریدیوم تتانی ایجاد می شود. C. tetani سمومی تولید می کند که باعث انقباضات دردناک عضلانی در گردن و فک می شود.
بسته به شدت عفونت، می تواند توانایی فرد را برای باز کردن دهان و بلع محدود کند.
خوشبختانه، واکسن ها می توانند به پیشگیری از کزاز کمک کنند.
مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری (CDC) موارد زیر را ارائه می دهند توصیه های واکسن بر اساس سن:
- واکسن DTaP برای کودکان و نوزادان بین ۲ ماه تا ۶ سال
- واکسن تقویت کننده Tdap برای نوجوانان ۱۱ تا ۱۲ ساله
- واکسن Td هر ۱۰ سال برای بزرگسالان
دندان قروچه
دندان قروچه اصطلاح پزشکی برای فشردن یا ساییدن ناخودآگاه دندان ها است. ممکن است در هنگام بیداری یا خواب رخ دهد.
استرس یا اضطراب مزمن می تواند باعث شود که فرد ناخواسته دندان قروچه یا فک خود را به هم فشار دهد. برخی داروها و اختلالات سیستم عصبی نیز میتواند باعث دندان قروچه شود
علائم دندان قروچه می تواند شامل موارد زیر باشد:
- سفتی یا حساسیت در فک و عضلات اطراف آن
- دردناک، حساس، دندان
- ترکیدن یا کلیک کردن مفصل گیجگاهی فکی
- سردرد در طرفین سر
در برخی موارد، دندان قروچه می تواند باعث شکستگی دندان ها شود.
روماتیسم مفصلی
آرتریت روماتوئید (RA) یک اختلال خود ایمنی مزمن است که باعث التهاب در مفاصل می شود. تقریبا ۵۰% افرادی که RA دارند نیز علائم TMJ را تجربه می کنند.
RA می تواند علائم زیر را ایجاد کند:
- سفتی فک
- درد، التهاب و سفتی مفاصل
- تب با درجه پایین
- کاهش وزن ناخواسته
- برجستگی های زیر پوست مفاصل، مانند بند انگشت و آرنج
آرتروز
بر اساس بنیاد آرتریت استئوآرتریت (OA) شایع ترین بیماری مزمن است که در درجه اول مفاصل را تحت تاثیر قرار می دهد. OA معمولا در افراد بالای ۶۵ سال ایجاد می شود.
با اینکه OA معمولا در دست ها، زانوها و باسن رخ می دهد، می تواند روی فک نیز تأثیر بگذارد.
چگونه فک سفت را از بین ببریم
فرد می تواند گرفتگی و درد فک را با روش های زیر تسکین دهد:
مفصل فک کشیده می شود
کشش مفصل فک می تواند به افزایش دامنه حرکتی فک و کاهش علائم TMJ کمک کند.
کشش های فک زیر را امتحان کنید:
کشش آرام فک
- نوک زبان را پشت دندان های جلویی بالا قرار دهید.
- فک پایین را پایین بیاورید تا دندان های پایین از دندان های بالا فاصله بگیرند.
- به یاد داشته باشید که عضله فک را شل نگه دارید.
ورزش ماهی قرمز
- زبان را روی سقف دهان فشار دهید.
- یک انگشت اشاره را روی TMJ و دیگری را روی چانه قرار دهید.
- فک پایین را تا حد امکان پایین بیاورید.
- دهان را ببندید و تکرار کنید.
باز شدن دهان مقاومتی
- نوک چانه را در دست راست نگه دارید به طوری که شست زیر چانه قرار گرفته و انگشت اشاره دور جلو پیچیده شده باشد.
- به آرامی دست راست را به فک فشار دهید.
- به آرامی شروع به باز کردن فک کنید در حالی که به فشار دادن به چانه ادامه می دهید.
- این وضعیت را برای چند ثانیه نگه دارید، سپس به آرامی دهان را ببندید.
تغییرات رژیم غذایی
فردی که فک سفت دارد ممکن است خوردن غذاهای نرم راحت تر باشد. اینها فشار کمتری به فک وارد می کنند و به آن زمان می دهند تا بهبود یابد.
برخی از غذاهای نرم که باید در نظر گرفته شوند عبارتند از:
- سس سیب
- توفو
- ماست
- اسموتی ها و آبمیوه ها
محافظ های دهان
محافظ دهان می تواند به کاهش فشار روی فک و جلوگیری از ساییدن یا فشار دادن دندان های افراد کمک کند.
برخی از محافظ‌های دهان نیز می‌توانند به تغییر موقعیت مفصل فک نادرست کمک کنند.
دیاترمی موج کوتاه
دیاترمی موج کوتاه شامل استفاده از امواج انرژی الکترومغناطیسی با فرکانس بالا برای درمان درد و التهاب در بدن است.
سایر درمان ها
درمان های اضافی برای فک سفت عبارتند از:
- کمپرس سرد و گرم.
- تزریق کورتیکواستروئید
- داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی مانند آسپرین و ایبوپروفن
- شل کننده های عضلانی قوی یا مسکن های تجویزی
- داروهای ضد افسردگی
- طب سوزنی
تشخیص
چندین بیماری می تواند باعث سفتی در فک شود. یک پزشک یا دندانپزشک سابقه پزشکی فرد را بررسی می کند و در مورد علائم مداوم سؤال می کند.
آزمایش های تصویربرداری می تواند به تشخیص التهاب و ناهنجاری های ساختاری که می تواند باعث سفتی فک شود کمک کند. برخی از این تست ها عبارتند از:
- اشعه ایکس
- سی تی اسکن
- اسکن های ام آر آی
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد
فردی که هر یک از علائم زیر را تجربه می کند باید با پزشک مشورت کند:
- درد شدید در فک که با حرکت یا هنگام جویدن بدتر می شود
- مشکل در باز کردن دهان یا بلعیدن
- سردردهایی که با فعالیت های روزانه تداخل دارند
جلوگیری
افراد می توانند از راهکارهای زیر برای جلوگیری از گرفتگی و درد در فک استفاده کنند:
- کاهش استرس برای جلوگیری از دندان قروچه
- از غذاهای چسبناکی که نیاز به جویدن زیاد دارند، مانند آدامس، تافی و کارامل خودداری کنید
- از غذاهای سفت که به فک فشار وارد می کنند، مانند آجیل، کروتون و چیپس یخ خودداری کنید.
چشم انداز
سفتی در عضلات فک یا مفصل شایع است. استرس، اضطراب، آسیب و التهاب می تواند به تنش و درد عضلانی کمک کند.
داشتن فک سفت ممکن است در توانایی فرد برای خوردن یا صحبت کردن اختلال ایجاد کند. انتخاب غذاهای نرم، انجام تمرینات فک و استفاده از محافظ دهان می تواند به شل شدن فک سفت کمک کند.
در صورت بدتر شدن علائم یا اختلال در فعالیت های روزانه، با پزشک صحبت کنید.