اگر سرطان دارید، ممکن است با نقشی که کم خونی ناشی از فقر آهن اغلب در این بیماری ایفا می کند آشنا نباشید.
این نوع کم خونی وضعیتی است که در آن بدن به دلیل آهن ناکافی نمی تواند هموگلوبین کافی، ماده ای که در گلبول های قرمز خون یافت می شود و اکسیژن را حمل می کند، تولید کند.
طبق مطالعه ای که در مارس ۲۰۱۵ در مجله منتشر شد PLOS ONE، افرادی که کم خونی فقر آهن دارند، خطر کلی سرطان به طور قابل توجهی بالاتر از کسانی هستند که ندارند، و خطر سرطان پانکراس، کلیه، کبد و مثانه حتی تا پنج سال پس از تشخیص کمبود آهن به طور قابل توجهی افزایش می یابد.
از طرف دیگر، همه انواع سرطان با افزایش خطر ابتلا به کم خونی فقر آهن مرتبط هستند، اگرچه این خطر در انواع خاصی از سرطان بیشتر است. و عواقب کم خونی فقر آهن می تواند به ویژه در افراد مبتلا به سرطان شدید باشد و به طور بالقوه در درمان اختلال ایجاد کند و شانس بقا را کاهش دهد.
در اینجا آنچه شما باید در مورد تشخیص و درمان کم خونی فقر آهن در هنگام ابتلا به سرطان بدانید، و نحوه ارتباط این دو بیماری آورده شده است.
علل کمبود آهن
بر اساس انجمن سرطان آمریکاعلل اصلی کم خونی در افراد مبتلا به سرطان عبارتند از خود سرطان، از دست دادن خون، کمبودهای تغذیه ای، مشکلات عمده اندام ها و بیماری سلول داسی شکل یا تالاسمی (اختلالات ارثی که در آن بدن تعداد زیادی گلبول قرمز را از بین می برد).
طبق گفته دکتر Lanie K. Francis، هماتولوژیست و انکولوژیست پزشکی در مرکز سرطان UPMC Hillman در پیتزبورگ، در بزرگسالان، شایع ترین علت کم خونی فقر آهن از دست دادن خون است – در دستگاه گوارش (GI) یا دستگاه ادراری تناسلی. او می‌گوید افرادی که سرطان‌های «آن مناطقی که خونریزی دارند» دارند، «بیشتر در معرض خطر کم‌خونی فقر آهن هستند».
در مطالعه ای که در جولای ۲۰۱۳ در Annals of Oncology، کمبود آهن بیشتر در افراد مبتلا به سرطان لوزالمعده (در ۶۳ درصد از شرکت کنندگان وجود دارد)، پس از آن سرطان کولورکتال (۵۲ درصد) و سرطان ریه (۵۱ درصد) دیده می شود. در انواع سرطان با تومورهای جامد، مراحل بعدی سرطان با خطر بیشتر کمبود آهن همراه بود. برای سرطان های خون، شیوع کمبود آهن در تمام مراحل سرطان مشابه بود.
شیمی درمانی و کمبود آهن
یکی دیگر از عوامل موثر در کمبود آهن در افراد مبتلا به سرطان شیمی درمانی است. در مطالعه ای که در سال ۲۰۱۵ در مجله منتشر شد خون، 75 درصد از افرادی که برای انواع مختلف سرطان تحت شیمی درمانی قرار می‌گیرند، دچار کمبود آهن هستند و ۶۰ درصد آنها نشانه‌های کمبود مطلق آهن را نشان می‌دهند (به پایین مراجعه کنید).
محققان خاطرنشان کردند که شیمی درمانی به دلیل کاهش اشتها و تغذیه نامناسب، آسیب مخاطی دستگاه گوارش که منجر به از دست دادن خون می شود، یا ترشح مواد شیمیایی به نام سیتوکین ها می تواند باعث کمبود آهن شود.
علاوه بر این، شیمی‌درمانی می‌تواند باعث چیزی شود که به پان سیتوپنی معروف است، که در آن بسیاری از اجزای خون – از جمله گلبول‌های قرمز، گلبول‌های سفید و پلاکت‌ها – کم هستند.
انواع رایج کمبود آهن در سرطان
دو شکل اصلی کمبود آهن در افراد مبتلا به سرطان دیده می شود: مطلق و عملکردی.
در کمبود مطلق آهن، بدن فاقد آهن کافی است. بر اساس مطالعه ای که در دسامبر ۲۰۱۵ در مجله پزشکی اروپای مرکزیکمبود مطلق آهن معمولاً به دلیل از دست دادن خون، جذب ضعیف آهن یا هر دو ایجاد می شود. به همین دلیل، سرطان کولورکتال خطر کمبود مطلق آهن را به همراه دارد، اما سایر سرطان ها نیز خطراتی را به همراه دارند.
در کمبود آهن عملکردی، بدن دارای ذخایر کافی آهن است – بیشتر در خون، کبد، طحال و مغز استخوان – اما به دلایل مختلف مربوط به بیوشیمی، نمی تواند به اندازه کافی از این آهن استفاده کند. علل شایع کمبود آهن عملکردی شامل التهاب – که ممکن است ناشی از سرطان، عفونت، بیماری مزمن کلیوی یا سایر بیماری‌های مزمن باشد – و همچنین برخی داروها یا کمبودهای تغذیه‌ای مانند کمبود مس است.
کم خونی و سرطان به چه معناست
فرانسیس می‌گوید کم‌خونی فقر آهن «ممکن است پرچم قرمزی باشد که ارائه‌دهنده مراقبت‌های بهداشتی را به جستجوی سرطان سوق می‌دهد، زیرا معمولاً ناشی از از دست دادن خون است که اغلب در سرطان روده بزرگ و سرطان رحم رخ می‌دهد، اما در سرطان مثانه کمتر دیده می‌شود.
اما بدون توجه به علت آن، کم خونی فقر آهن می تواند درمان سرطان را دشوارتر کند. فرانسیس می‌گوید: «اگر بیمار قبل از تشخیص سرطان، کم‌خونی فقر آهن طولانی‌مدت داشته باشد، می‌تواند آنها را ضعیف یا بی‌حالت کند، که می‌تواند تحمل شیمی‌درمانی یا سایر درمان‌ها را برای او دشوار کند.»
با توجه به مطالعه در مجله پزشکی اروپای مرکزی، کم خونی به هر علتی با کاهش آمادگی جسمانی و کیفیت زندگی گزارش شده در افراد مبتلا به سرطان همراه است. کم خونی همچنین با نرخ مرگ و میر بالاتری در افراد مبتلا به سرطان همراه است، اگرچه این مقاله خاطرنشان می کند که مشخص نیست که آیا درمان کم خونی بقا را بهبود می بخشد یا خیر – به این معنی که گاهی اوقات می تواند یک علامت باشد تا علت بدتر شدن سلامت.
در حال آزمایش و درمان
اگر سرطان دارید، اگر علائمی مانند خستگی، ضربان قلب سریع، تنگی نفس یا مشکل تنفسی در حین فعالیت بدنی، سرگیجه، درد قفسه سینه، تورم در دست‌ها یا پاهای خود را تجربه کردید، بسیار مهم است که به پزشک خود مراجعه کنید و آزمایش کم خونی بدهید. یا رنگ پریدگی پوست، بستر ناخن، دهان یا لثه شما.
اگر آزمایش خون تأیید کند که شما کم خونی فقر آهن دارید، دو اقدام بالقوه (و مکمل) وجود دارد که پزشک ممکن است انجام دهد: پیدا کردن علت کمبود و درمان مستقیم آن.
برای شروع، پزشک احتمالاً آزمایشات بیشتری را برای تعیین علت کم خونی شما انجام خواهد داد. این آزمایش‌ها ممکن است شامل اندازه‌گیری اشباع ترانسفرین (TSAT) باشد که نشان دهنده کمبود آهن عملکردی است و همچنین سطح فریتین شما که می‌تواند نشان دهنده کمبود مطلق آهن باشد. به گفته فرانسیس، آزمایش “استاندارد طلایی” برای تأیید کمبود مطلق آهن، بیوپسی مغز استخوان است – اما این به ندرت ضروری است.
فرانسیس می‌گوید: اگر به دلیل سرطان یا دلایل ثابت دیگری دچار از دست دادن خون می‌شوید، تیم مراقبت‌های بهداشتی شما احتمالاً در حال تلاش برای متوقف کردن خونریزی فعال هستند. اما اگر هیچ منبع شناخته شده ای برای از دست دادن خون وجود نداشته باشد، پزشک شما به احتمال زیاد در مورد علائمی که می تواند نشان دهنده از دست دادن خون باشد سؤال می کند و ممکن است مدفوع شما را با آزمایش خون مخفی مدفوع (FOBT) آزمایش کند یا درخواست کولونوسکوپی را در نظر بگیرد.
برای درمان مستقیم کمبود آهن، پزشک ممکن است مکمل‌های آهن خوراکی یا آهن وریدی (IV) تجویز کند. اگر کم خونی شدید یا ناگهانی دارید، ممکن است به شما تزریق گلبول قرمز نیز داده شود. از آنجایی که تزریق خون سطح هموگلوبین شما را به سرعت بالا می برد، می تواند راه مهمی برای اطمینان از رسیدن اکسیژن کافی به اندام های حیاتی شما باشد.
در درازمدت، پیروی از یک رژیم غذایی سالم و غنی از آهن، از جمله غذاهایی مانند گوشت و ماهی، سبزیجات با برگ سبز تیره، میوه های خشک، لوبیا و سایر حبوبات، و نان غنی شده، غلات و پاستا نیز مهم است. منابع گوشتی آهن معمولاً بهترین انتخاب برای فراهمی زیستی آهن و حداکثر جذب آهن از رژیم غذایی است.
فرانسیس خاطرنشان می کند: درمان کمبود آهن در بیماران سرطانی با جمعیت غیر سرطانی تفاوتی ندارد. اما از آنجایی که خطر ابتلا به سرطان به طور بالقوه بسیار بیشتر است، اگر مشکوک به کم خونی فقر آهن هستید، در مراجعه به پزشک برای آزمایش و درمان تردید نکنید.
کلمات مرتبط
- کمبود فریتین و سرطان