بیماری‌های قلبی عروقی شامل فشارخون، بیماری‌های قلبی عروقی، نارسایی قلبی، اختلالات مادرزادی قلبی و سکته می‌شوند.
در کشورهای توسعه‌یافته حدود % ۵۰ مرگ‌ومیرها در اثر بیماری‌های قلبی اتفاق میافتد. علیرغم کاهش چشمگیر مرگ‌ومیر در سه دهه گذشته، بیماری‌های قلبی عروقی هنوز هم علت اصلی مرگ‌ومیر و ناتوانی را به خود اختصاص می‌دهند.
همچنین میزان مرگ‌ومیر در زنان نسبت به مردان کمتر نشده است.
فاکتور های خطر
چندین فاکتور خطر بیماری‌های قلبی عروقی قابل تغییر در زمینه رژیم غذایی و سبک زندگی وجود دارند که عبارت‌اند از:
گلوکز خون بالا، افزایش LDL کلسترول و فشارخون؛ اضافه‌وزن و چاقی؛ دریافت زیاد اسیدهای چرب ترانس و نمک در رژیم غذایی؛ دریافت کم اسیدهای چرب غیراشباع چند واحدی، اسیدهای چرب امگا۳ (غذاهای دریایی)، و میوه‌ها و سبزی‌ها؛ عدم فعالیت جسمانی؛ مصرف الکل و استعمال سیگار.
از بین این عوامل استعمال سیگار و فشارخون بالا علل اصلی مرگ‌ومیر را به خود اختصاص می‌دهند.
انجمن قلب آمریکا به‌وضوح عنوان کرده است که شیوه غلط سبک زندگی از قبیل رژیم غذایی نادرست، عدم فعالیت جسمانی و مصرف تنباکو ازجمله دلایل اصلی بروز بیماری‌های قابل پیشگیری هستند.
مزایای پیشگیری اولیه بیماری‌های قلبی برای افرادی که چندین عامل خطردارند از همه بیشتر است. پیشگیری ثانویه برای افرادی که در معرض خطر زیاد و کم هستند مفید است.
بسیاری از بیماران با عوامل خطر کلاسیک می‌توانند با ایجاد تغییر در سبک زندگی و بدون مصرف دارو از عوامل خطر بکاهند.
این تغییرات عبارت‌اند از انجام تمرینات ورزشی، تغییر در عادات تغذیه‌ای و سایر تغییرات رفتاری که برای کاهش خطر مفید شناخته‌شده‌اند.
ارتباط رژیم غذایی و بیماری‌های قلبی
تحقیقات نشان داده‌اند که بین دریافت میوه‌ها، سبزی‌ها، انواع مغزها و غلات کامل و حفاظت بدن در برابر بیماری‌های قلبی به خاطر محتوای فیبر، ویتامین‌ها، مواد معدنی و فیتوکمیکال آنها ارتباط وجود دارد.
فولات، ویتامین‌های E ،B12 ،B6 و C ، فلاونوئیدها و فیتواستروژنها نقش حفاظتی دارند. دیده‌شده که مصرف صبحانه خطر بیماری‌های قلبی در مردان را به‌طور معنی‌داری کاهش می‌دهد.
در اسپانیا یک تحقیق ۵ ساله انجام‌شده و در آن تأثیر رژیم غذایی مدیترانه‌ای بر پیشگیری اولیه بیماری‌های قلبی موردبررسی قرارگرفته است. بسیاری از عوامل رژیمی در این تحقیق موردبررسی قرار گرفتند و در این میان تمرکز بیشتری بر نقش رزوراترول، مغزها، سبزی‌ها و روغن‌زیتون بکر صورت گرفت.
نتایج بررسی ها نشان دادند که رژیم غذایی سرشار از اسیدهای چرب غیراشباع موجود در غذاها خطر سکته‌ها و حمله‌های قلبی را کاهش می‌دهد.
رژیم‌های حاوی روغن کانولا سطح کلسترول پلاسما را کاهش می‌دهند. علاوه بر آن مکمل‌های ایکوزاپنتانوئیک اسید (EPA) به همراه دوکوزاهگزانوئیک اسید (DHA) منجر به کاهش وضعیت التهابی بدن در بزرگسالان در معرض خطر بیماری‌های قلبی عروقی می‌شوند.
سایر مواد مغذی نیز نقش دارند. دیده‌شده که کاهش سطح ویتامین D3 به مقادیر زیر ۲۰ ng/mL منجر به افزایش خطر بیماری‌های قلبی عروقی خواهد شد.
غلظت پایین ۲۵(OH)D منجر به افزایش خطر بروز بیماری‌های قلبی عروقی در جمعیت‌های سفیدپوستان و آسیایی‌ها می‌شود؛ اما برای سیاه‌پوستان و اسپانیایی‌ها خطری ندارد.
نکات اصلی در آموزش تغذیه در پیشگیری از بیماری‌های قلبی عبارت‌انداز:
-کاهش کالری دریافتی؛
– افزایش دریافت اسیدهای چرب تک غیراشباع، امگا ۳ و امگا ۶؛
– افزایش دریافت فیبر، میوه‌ها و سبزی‌ها؛
– افزایش دریافت ریزمغذی‌ها از قبیل فولات، ویتامین‌های B6 و B12؛
-افزایش دریافت پروتئین‌های گیاهی نسبت به پروتئین‌های حیوانی؛
– کاهش سهم غذاهای فرایند شده در رژیم غذایی؛
-پیروی از سبک رژیمی مدیترانه‌ای؛
-افزایش فعالیت جسمانی و
-ترک سیگار.
توصیه‌های رژیمی برای بیماری‌های قلبی
الگوی غذایی:
رژیم غذایی باید بر مصرف میوه‌ها، سبزی‌ها و غلات کامل تأکید داشته باشد و شامل محصولات لبنی کم‌چرب، گوشت ماکیان، ماهی، انواع حبوبات، مغزها و روغن‌های گیاهی غیرگرمسیری باشد. همچنین مقادیر شیرینی‌ها، نوشیدنی‌های شیرین شده با شکر و گوشت قرمز در آن خیلی محدودشده باشد.
این الگوی رژیمی را با نیازهای کالری بدن، علایق شخصی و فرهنگی فرد به غذا و رژیم غذایی مخصوص سایر بیماری‌ها و اختلالات نظیر دیابت تطبیق دهید.
از سایر الگوهای رژیمی نظیر رژیم DASH ، هرم غذایی و رژیم AHA نیز می‌توانید برای تنظیم رژیم غذایی فرد بهره ببرید.
فشارخون
رژیم غذایی سرشار از سبزی‌ها، میوه‌ها و با مقدار کم محصولات لبنی پرچرب، سدیم و چربی‌های اشباع، در کنترل فشارخون بسیار مؤثر است.
در کنار این الگوی غذایی اگر کاهش وزن و افزایش فعالیت بدنی هم باشد، تأثیر آن بسیار بیشتر خواهد بود.
فیبر
استفاده از مواد غذایی سرشار از فیبر (۳۰-۱۷ گرم/ روز) و فیبر محلول (۱۳-۷ گرم/ روز) به‌عنوان جزئی از رژیم غذایی محدود از چربی‌های اشباع و کلسترول، می‌تواند کاهش بیشتری در LDL ایجاد کند.
کاهش در چربی‌های اشباع و کلسترول
-بهترین هدف آن است که فقط% ۵-۶ رژیم غذایی از اسیدهای چرب اشباع تشکیل‌شده باشد.
تا حد ممکن کالری دریافتی از اسیدهای چرب اشباع را کاهش دهید.
-جایگزینی چربی‌های اشباع با همان مقدار چربی‌های غیراشباع ، می‌تواند باعث کاهش در سطح LDL-C شود.
-مقدار دریافت اسیدهای چرب ترانس را کاهش دهید.
– مصرف اسیدهای چرب امگا ۳ و مغزها مفید است.
-مصرف روزانه ۲-۳ گرم از انواع استانولها و استرولها باعث کاهش غلظت کلسترول می‌شود.
-در بیمارانی که از داروهای استاتینی دریافت می‌کنند، استانولهای گیاهی باعث کاهش بیشتر LDL-C خواهند شد.